Türkiye'nin Türk Cumhuriyetleri ile dış ticaretinin genişletilmiş çekim modeliyle değerlendirilmesi

Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri(Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan) arasındaki ticari ilişkiler, sadece dış ticaret teorileri açısından değil aynı zamanda coğrafi yakınlık, kültürel benzerlikler, ortak alışkanlıklar ve diğer benzer özellikleri de dikkate alarak incelemek gerekmektedir. Bu kapsamda Genişletilmiş çekim Modeli (Extented Gravity Model) Türkiye ile bu ülkeler arasında dış ticaretin değerlendirilmesinde kapsamlı tahmin yapılmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada Türkiye ile Türk cumhuriyetlerinin 1992-2010 yılları arasındaki ihracat, ithalat ve dış ticaret hacmini etkileyen ekonomik ve kültürel faktörler genişletilmiş çekim modeli kullanılarak ampirik olarak analiz edilmektedir. Yapılan analiz sonucunda Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri arasında yapılan dış ticaretin benzer olmadığı, Türkiye bu ülkelerden daha çok ham ve yarı işlenmiş ürünler ithal ederken, işlenmiş sanayi ve tarım ürünlerini ise ihraç ettiği görülmektedir. Bu nedenle Helpman Benzerlik Endeksi’nin gelişmekte olan ülkeler için doğru sonuç vermediği görülmüştür. Çünkü ülkelerin gelir seviyeleri arasındaki fark azaldıkça ülkeler arasındaki ticaretin arttığı gözlemlenmektedir. Ancak bu durum gelişmiş ülkeler için daha doğru bir beklentidir.

An evaluation of Turkey's foreign trade with Turkish republics through the extended gravity model

The trade relations between Turkey and Turkish Republics (Azerbaijan, Kazakhstan, Turkmenistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, and Tajikistan) should be examined not only the views of foreign trade theories but also geographical distance, cultural similarity and other similar features. In this context, extended gravity model provides comprehensive prediction to evaluate foreign trade between Turkey and Turkish Republics. In this study, we empirically analyze exports, imports, and total trade volume between Turkey and Turkish Republics considering the period of 1992 and 2010 using extended gravity model. The result of the analysis shows that foreign trade between Turkey and Turkish Republics is dissimilar, and while Turkey imports raw and semi-processed products from these countries, she exports manufacturing and agricultural products to them. It is for this reason that similarity index of Helpman seems not to lead to correct result. As the income differences between countries go down, trade between them increases. However, this can be a much more realizable expectation for developed countries.

PDF

___

ANDERSON, JAMES E. (1979), “Theoretical Foundation for The Gravity Equation”,The American Ekonomic Review,Vol. 69, No.1, pp.106-116.

BAILEY, M.J.,TAVLAS G.S. AND ULAN, M. (1986), “Exchange Rate Variability and Trade Performance: Evidence from the Big Seven Industrial Countries”, Weltwirtschaftliches Archive, 122, pp.466-477.

BALTAGI, B.H. (1995),“Econometric Analysis Of Panel Data”, John Wiley&Sons Ed.,Singapore.

BERGSTRAND, J.H. (1985), “The Gravity Equation in Interna tional Trade- Some Microeconomic Foundation and Empirical Evidence”, TheReview of Economics and Statistics,Vol.67, pp.474-481

BERGSTRAND, J.H.(February-1989), “The Generalized Gravity Equation, Monopolistic Competition, and the Factor ProportionsTheory in International Trade”, TheReviewof EconomicsandStatistics,Vol.71, No.1, pp.143-153.

BERGSTRAND, J.H. (1990), “The Heckscher- Ohlin- Samu elson Model, The Linder Hypothesis and the Determinants of Biteral Intra-Industry Trade”, The Economic Journal, Vol.100, pp 1216-1229.

BONG, Y.ANDH. J. JUNG. (2005), “The South Korea–Chile Free Trade Agreement: Implications for Regional Economic In tegration in East Asia”, International Journal of Korean Studies, Vol.9, No.1,pp.143–165.

DEARDORFF, A. (1998),Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World?,The Regionalization of the World Economy, University of Chicago Press, pp.7-32.

DOW, D.,AND A. KARUNARATNA, (2006), “Developing A Mul tidimensional Instrument to Measure Psychic Distance Stimuli”, Journal of International Business Studies,Vol. 37, No.5, pp. 578–602.

ERSUNGUR, M.,-A. KIZILTAN, A., KARABULUT K. (2007) “Türkiye İle Diğer Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik İlişkilerinin Analizi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 35, Erzurum.

EVENETT S.J. AND W. KELLER(1998), “On Theories Ex- plaining The Success of theGravity Equation”, NBER Work ingPaper, No.W6529, Cambridge Mass.:National Bureau of Economic Research.

HAUSMAN J AND MCFADDEN, D. (1984) “SpecificationTests For the Multinomial Logit Model”, TheJournal of Econometric Society,Vol. 52, No.5, pp.1219-1240.

HELPMAN, E. AND KRUGMAN P. (1985), Market Structure and Foreign Trade: Іncreasing Returns, Іmperfect Competition and Іnternational Economy, MІTT Press, Cambridge.

HELPMAN, E., (1987), “Imperfect Competition and Internation al Trade: Evidence from Fourteen Industrial Countries”, Journal of the Japanese and International Economies, No.1, pp.62-81.

HUANG R.R. (2007), “Distance and trade: Disentangling Un familiarity Effects and Transport Cost Effects” , European Eco nomic Review, Vol. 51, No.1, pp.161-181.

LINNEMANN, H. (1966), An Econometric Study of International Trade Flows, Humanities Press, Newyork.

MATHUR S.K., (1999), “Pattern of International Trade, New Trade The Teories and Evidence From Gravity Equation Analy ses” Proceedings of The Third International Conference, Uni versity of Split, Split.

TIMBERGEN, J. (1962),“Shaping the World Economy; Sug gestions For an International Economic Policy”, Economic De velopment and Cooperation in Africa, Twentieth Century Fund, Newyork.

TURAN, F. VE ÖZDEMİR, A. (2002) “Türkiye-Türk Cum huriyetleri Ticari ve Ekonomik İlişkileri Hakkında Değerlendirme”,http://foreigntrade.gov.tr/ead/dtdergi/oca kozel2002/fatih.htm, (14.03.2011).

PHILIPPINI, C. AND MOLINI, V. (October 2003), “The Determi nants of East Asian Trade Flows: A Gravity Equation Approach”, Journal of AsianEconomics, Vol. 14, No.5, pp. 695-711.

PÖYHÖNEN, P. (1963) “A Tentative Model For The Volume of Trade Between Countries”, Review of World Economics/ WeltwirtschaftlichesArchiv, B.D. 90.

Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr, (11. 06. 2011).

Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.dtm.gov.tr, (13.06.2010).

Ülke Raporları, http://unctadstat.unctad.org/ReportFolders/re port, (13. 06. 2011)

Ülkeler Arası Uzaklık, http://www.mapcrow.info/,(16.06.2011)