Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin sorunları ve yapılan değişikliklerin etkinlik ve sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi

Türkiye’de Sosyal güvenlik sisteminde erken emeklilik, prim tahsilat oranlarının düşük olması, gelir gider dengesindeki sorunlar, kayıt dışı istihdamın yüksek olması gibi var olan sorunları gidermeye yönelik sosyal güvenlik sisteminde bir reform yapılması konusundaki yaygın uzlaşı vardır. Bu çerçevede amacı adil, kolay erişilebilir, norm ve standart birliğini hedefleyen, yoksulluğa karşı etkin koruma sağlayan, mali açıdan sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemine ulaşabilmek olan bir takım değişiklikler (reform) yapılmıştır. Bu kapsamda önemli değişiklikler getiren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmada Sosyal güvenlik sisteminde önemli değişikliklere yol açan 5510 sayılı Kanun ve getirdiği değişiklikler incelenmiştir. 5510 sayılı kanunun getirdiği değişiklikler, sosyal güvenlik sisteminin sorunlarını giderme açısından etkinliği ve mali sürdürülebilirliğe etkisi bakımından ele alınmıştır. Bu çalışma ile 5510 sayılı kanunun getirdiği değişiklikler ile sosyal güvenlik sisteminin sorunlarını giderme açısından olumlu etkileri olabileceği ve en azından uzun dönemde mali sürdürülebilirliğe katkı sağlayabileceği yönünde bir sonuca ulaşılmıştır.

Problems of social security system in Turkey and an evaluation of changes in social security system in terms of efficiency and sustainability

There is a common consensus in Turkey to make a reform to solve the problems emanating from early retirement, low Premium collection ratio, problems in profitloss balance, and informal employment. Within this framework, a reform programme was conducted to create a social security system which is sustainable in terms of finance, just, easily accessible and provides protection against poverty. Accordingly, Social insurances and general health insurance law numbered 5510, which brought about important changes, was put into effect. In the present work, those changes are examined. Especially changes in the law numbered 5510 are looked at in terms of financial sustainability and efficiency in solving the problems of social security system. The overall result that is reached is that those changes in the related law might contribute to solve the problems of social security system and at least in the long run might help realize fiscal sustainability.

___

  • ALPER, Yusuf (2011), “Sosyal Güvenlik Reformu ve Finansmanla İlgili Beklentiler”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Sayı:1, ss.7- 47.
  • AYDIN, Ufuk (1998), “Sosyal Güvenlikte Özelleştirme Sebepler ve Uygulamaları”, Çimento İşveren Dergisi, Cilt:12, Sayı:4, ss.4-15.
  • AKCAN, Şerif (2012), “Çalışanın Dünyası”, Türkiye Gazetesi, 15 Ocak.
  • BİLGİLİ, Özkan (2008), Yeni Sosyal Güvenlik Uygulaması(5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre Açıklamalı, Örnekli, Karşılaştırmalı), Ankara SMMM Odası, Ankara.
  • EGELİ, Haluk (2009), Parafiskalite ve Parafiskal Yükümlülükler, Altın Nokta Yayınları, İzmir.
  • ERDOĞAN, Özcan (2011), “Kayıtlı İşçi Ücretlerinde Vergi Kaçaklarını ve Sosyal Güvenlik Primi Kaçaklarını Önlemek Amacıyla Sendikalara Üyeliğin Özendirilmesi”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, ss.37-59.
  • GÖKTAŞ, Murat (2008), “Sosyal Güvenlikte Üçlü Finansman Sistemi: Sigorta Primlerine Devlet Katkısı”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 89, ss.209-218.
  • GÜZEL, Ali, A. Okur, N. Caniklioğlu (2008), Sosyal Güvenlik Hukuku, 11. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul.
  • ILGIN, Yılmaz (2002), “Kaytıdışı Ekonomiyi Tahmin Yöntemleri ve Türkiye’de Durum”, Planlama Dergisi, DPT’nin Kuruluşunun 42. Yılı Özel Sayı, ss.145-155.
  • İPEK, Zafer Haluk (2007), Türkiye’de Sosyal Güvenlik Açıklarının Kamu Maliyesi Üzerindeki Yükü (Reformlar Bağlamında), Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • KURT, Resul (2007), “ Sosyal Güvenlik Açıkları İle SSK Prim İndiriminin Ekonomiye Etkileri”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:84, s.241-248.
  • KURT, Resul (2008), “Reformdan Sonra Prim Oranları Nasıl Olacak?”, Dünya Gazetesi, 24 Ekim.
  • KURT, Resul (2012), “Kimler GSS Primi Ödeyecek?”, http:// www.haber7.com/haber/20120119/Kimler-GSS-Primiodeyecek. php, 19.01.2012.
  • OKUR, Ali Rıza ve H. Laçiner (2006), “Reform Sonrasında Yaşlılık Aylığı Koşulları”, Tes-İş Dergisi, Kasım, s.66-75.
  • PINAR, İbrahim, Ö. Çalışkan (2010), Açıklamalı - İçtihatlı Genel Sağlık Sigortası Sağlık ve Tedavi Yardımı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
  • T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2009), Kaytıdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı (2008-2010), Ankara.
  • T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (t.y), Birinci Yılında Sosyal Güvenlik Reformunun Değerlendirilmesi, Ankara, http://www. sguz.org/tr/html/109, 05.10.2011.
  • T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (2007), Sosyal Güvenlik Reformu: Uygulama Öncesi Yeni Yaklaşım, Ankara.
  • T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (2011), Mali İstatistikler, Mayıs.
  • T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2008a), Sosyal Güvenlik Reformu, Ankara.
  • T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2008b), Sosyal Güvenlik Sisteminde Merak Edilen 50 Soru 50 Cevap, Ankara.
  • T.C. Yasalar ( 4447, 5510 sayılı Kanunlar).
  • TEKSÖZ, Tuncay (2005), Sosyal Güvenlik Reformu, İşveren Dergisi, Ocak-Şubat-Mart,http://www.tisk.org.tr/isveren_sayfa. asp?yazi_id=1150&id=63(12.11.2010).
  • TEZEL Ali (2008), “1 Ekimden Sonra İşsiz Kaldığınızda Bile GSS Primi Ödeyeceksiniz”, Akşam, 23 Eylül. http://arsiv. aksam.com.tr/yazar.asp?a=130582,10,185&tarih=23.09.2008 (15.10.2011)
  • TÜSİAD (2010), 2050’ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim, http:// www.tusiad.org/__rsc/shared/file/Tusiad-2050NufusEgitim- Raporu.pdf, 13.09.2011.
  • http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1281514893-7.Sosyal_ Guvenlik_Reformu.pdf ,15.11.2011.