Türkiye’de kadın işgücü, eğitim ve büyüme ilişkisinin var analizi

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ekonomik, sosyal ve siyasal alanda farklı boyutlarıyla kendini göstermektedir. Bilindiği gibi beşeri sermaye ekonomik büyüme ve kalkınmada en az fiziksel sermaye kadar önemlidir. Ne yazık ki beşeri sermayenin en önemli unsurlarından biri olan eğitime ulaşmada da bir cinsiyet eşitsizliği olduğu bilinmektedir. Özellikle kadınların işgücüne katılımlarını ve verimliliklerini, dolayısıyla iktisadi büyümeye olan katkılarını belirlemede eğitim ve eğitimde cinsiyet eşitsizlikleri önemli rol oynamaktadır. Eğitim düzeyi işgücüne katılımın belirleyicilerinden biridir. Eğitim düzeyi yükseldikçe işgücüne katılım artmaktadır. Eğitim yatırımlarının getirisini araştıran pek çok çalışmaya göre, eğitim düzeyi yükseldikçe eğitimin getirisi de artmaktadır. Eğitim kadınların ücretlerini yükselten ve böylece eğitim-ücret-fırsat maliyeti hesaplaması yaptıklarında dışarıda çalışmayı evde kalmaya tercih etmelerine neden olan bir faktördür. Kadın ve erkek arasında ekonomik eşitlik sağlandıkça yoksulluğun azaldığı, GSMH’nın ise arttığı görülmektedir. 2005-2011 yılları arasında Türkiye’de kadınların eğitim durumlarına göre işgücüne katılmalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini araştıran bu çalışmada VAR modeli kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre büyüme üzerinde anlamlı bulunan en önemli değişken, meslek lisesi mezunu kadınların işgücüne katılım oranlarıdır. Bunu yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılımı izlemektedir.

Var analysis of woman labor force, education and growth relations in Turkey

Gender inequality presents itself in economic, social and political arena in different dimensions. As known, human capital is at least as important as physical capital on economic growth and development. Unfortunately there is a gender inequality in access to education which is one of the most important element of human capital. Especially education and gender inequalities in education play a very important role in determining the contribution of female labor force participation and their productivity and hence economic growth. Education level is one of the determinants of participation to labor force. As the level of education increases, labor force participation rises. According to many studies investigating the return on investments in education, the higher the educational level, the higher the return on education. Education is a factor that raises women’s wages and thus causes to prefer to working outside instead of stay at home when she calculates education- wage- opportunity cost. When the economic equality between women and men is provided, it can be seen poverty is reduced and GNP is increased. The VAR model had been used in this paper which examines the effects of women’s labor force participation rate according to educational level to economic growth in Turkey between 2005- 2011 periods. According to the findings, the most important variable in the growth is the labor force participation rate of women that have vocational high school diploma. Graduation from higher education follows vocational high school.

___

  • ANKARA TİCARET ODASI (ATO), Kayıtdışı İstihdam Raporu, http://www.atonet.org.tr/yeni/index.php?p=1364&l=1. (12.02.2011)
  • BETAM; (2010), Türkiye’de Kadınlar Çalışma Yaşamına Uzak, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Araştırma Notu 10/64. (www.betam.bahcesehir.edu. tr)
  • CANDAŞ, Ayşen; (2010), Türkiye’de Eşitsizlikler: Kalıcı Eşitsizliklere Genel Bir Bakış, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Politika Forumu, Açık Toplum Vakfı. (www.aciktoplumvakfi. org.tr/pdf/turkiyede_esitsizlikler.pdf)
  • DOLLAR, David and Roberta GATTI; (1999), Gender Inequality, Income, and Growth: Are Good Times Good for Women, Policy Research Report on Gender and Development Working Paper Series, No. 1, The World Bank.
  • DÜNYA BANKASI VE DPT; (2009), Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı: Eğilimler, Belirleyici Faktörler ve Politika Çerçevesi, Rapor No 48508-TR, Washington D.C.
  • DÜNYA BANKASI; (2010), Türkiye: Gelecek Nesiller İçin Fırsatların Çoğaltılması “Yaşam Fırsatları” Konulu Rapor, Rapor No 48627-TR, Washington D.C.
  • DICKENS, William T., Isabel SAWHILL and Jeffrey TEBBS; (2006), The Effects of Investing in Early Education on Economic Growth, Brookings Institution Working Paper, Washington. http://www.brookings.edu (20.05.2009)
  • ECEVİT, Yıldız; (2010), İşgücü Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği El Kitabı, British Council, Türkiye İş Kurumu.
  • ENDERS, Walter; (1995), Applied Econometric Time Series, Canada: John Wiley and Sons Inc.
  • EVIEWS 4 USER GUIDE, 1995.
  • GRUNEWALD, Rob and Arthur ROLNICK; (2007), A Productive Investment: Early Child Development, Early Child Development From Measurement to Action, A Priority For Growth and Equity, Ed.M.EYoung.
  • GUJARATI, Domadar N.; (1995), Basic Econometrics, Third Edition, McGraw-Hill, Inc.
  • GÜL, Ekrem, Aykut EKİNCİ ve Mustafa ÖZER; (2007), Türkiye’de Faiz Oranları ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2006, İktisat, İşletme ve Finans, Yıl: 22, Sayı: 251, Şubat.
  • ILO (2009). Global Employment Trends for Women, March,ILO, Geneva.
  • KAYTAZ, Mehmet; (2005), Türkiye’de Okul Öncesi Eğitiminin Fayda-Maliyet Analizi, Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), İstanbul.
  • KLASEN, Stephan; (2000), Does Gender Inequality Reduce Growth and Development? Evidence From Cross- Country Regressions Policy, World Bank Policy Research Report Working Paper, No. 7.
  • LAGERLOF, Nils-Petter; (2003). Gender Equality and Long- Run Growth, Journal of Economic Growth, 8, 403-426.
  • LUTKEPOHL, Helmut; (1993), Introduction to Multiple Time Series Analysis, Berlin, Springer –Verlag.
  • MUSTARD, Fraser J.; (2002), Early Child Development and the Brain- The Base for Health, Learning and Behavior Throughout Life, From Early Child Development to Human Development, In vesting in Our Children’s Future, Ed. M, E Young, World Bank. http://sitesorces.worldbank.org/INTECD/Resources (03.05.2009)
  • OECD; (2010), OECD Employment Outlook 2010: Moving Beyond The Jobs Crisis
  • ÖZATA, Erkan; (2007), Türkiye’de Konjonktürel Dalgalanmaların Zaman Serisi Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi SBE, Eskişehir.
  • ÖZER, Mustafa ve Kemal BİÇERLİ; (2003-2004), Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 55-86.
  • ÖZGEN, Ferhat Başkan ve Bülent GÜLOĞLU; (2004), Türkiye’de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi, METU Studies in Development, 31, Haziran.
  • ÖZSOY, Ceyda; (2007), Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin İktisadi Kalkınmadaki Yeri ve Önemi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No. 1780, Eskişehir.
  • ÖZSOY, Ceyda ve Sevilay ATLAMA; (2009), An Analysis of Trends in Female Labor Force Participation in Turkey", Challenges for Analysis of the Economy, the Businesses, and Social Progress International Scientific Conference, (Szeged Üniversitesi 19/11/2009-21/11/2009)’da sunulan bildiri, Szeged/Hungary.
  • PSACHAROPOULOS, George; (1995), The Profitability of Investment in Education: Concepts and Methods, Human Capital Development and Operations Policy HCO Working Papers, The World Bank. Washington DC.
  • STANDING, Guy; (1976), Education and Female Participation in The Labour Force, Internatioanal Labor Review, Vol. 114, No.3, pp. 281-298
  • SEGUINO, Stephanie; (2000), Gender Inequality and Economic Growth: A Cross- Country Analysis, World Development, Vol. 28, No.7 pp.1211-1230
  • SIMS, Christopher A.; (1980), Macroeconomics and Reality, Econometrica, Vol.48, No.1, Jan.,
  • ŞIKLAR, Emel; (2000), Eşbütünleşme Analizi ve Türkiye’de Para Talebi, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1206; Fen Fakültesi Yayınları No: 13.
  • TANSEL, Aysit; (2002), İktisadi Kalkınma ve Kadınların İşgücüne Katılımı: Türkiye’den Zaman-Serisi Kanıtları ve İllere Göre Yatay Kesit Kestirimleri, ERC Working Papers in Economics, 01/05T, Economic Research Center ,Middle East Technical University.
  • TCMB, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (www.tcmb.gov.tr)
  • TIMOTHY, Awoyemi T. and Adetola I. ADEOTI; (2006), Gender Inequalities and Economic Efficiency: New Evidence from Cassava- based Farm Holdings in Rural South-Western Nigeria, African Development Review, Volume 18, Number 3, 428-443.
  • TÜSİAD; (2000), Kadın erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, ÇalışmaYaşamı ve Siyaset, Yayın No. TÜSİAD-T/2000-12/290. İstanbul.
  • TÜSİAD ve KAGİDER; (2008), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, Yayın No. TÜSİAD-T/2008-07/468, Yayın No. KAGİDER-001.
  • TÜSİAD (2006). Eğitim ve Sürdürülebilir Büyüme, Türkiye Deneyimi, Riskler ve Fırsatlar, Yayın No. TÜSİAD-T/2006-06-420. İstanbul.
  • TÜİK, www.tuik.gov.tr/ isgucuapp/isgucu.zul (21.02.2012)
  • TÜİK, Hane Halkı İşgücü Anketi Sonuçları (2005 ve Sonrasına ilişkin Sonuçlar (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=25)
  • URAZ, Arzu, Meltem ARAN, Müşerref HÜSAMOĞLU, Dilek Okkalı ŞANALMIŞ ve Sinem ÇAPAR; (2010), Recent Trends in Female Labor Force Participation in Turkey, Welfare and Social Policy Analytical Work Program Working Paper, Number 2. ss. 1-34.
  • VAN DER GAAG, Jaques ve Jee-Peng TAN; (1998), The Benefits of Early Child Development Programs An Economic Analysis, The World Bank, Washington, D.C. http://www-wds. worldbank.org/servlet/WDSContentServer (01.03.2009)