Türkiye’de özelleştirme uygulaması: Özelleştirilen şirketlerin özelleştirme öncesi ve sonrası karşılaştırmalı analizi

Türkiye’de 24 Ocak 1980 kararlarından beri kapsamlı bir özelleştirme programı uygulanmaktadır. Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesinin son yıllarda özel bir ivme kazanmış olması dolayısıyla, geçmiş özelleştirme uygulamalarının sonuçlarının incelenmesi önemli ve yararlıdır. Bu çalışmada, Türkiye’de özelleş tirilen bazı firmaların, özelleştirme öncesi ve sonrası istihdam, toplam üretim, kişi başına düşen üretim, satış gelirleri ve kâr/zarar gibi bazı verileri karşılaştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, genel olarak, incelenen firmalarda özelleştirmenin istihdam üzerinde olumsuz etkide bulunduğu; toplam üretim, kişi başına düşen üretim ve satış gelirleri açısından olumlu katkı yaptığı; kâr/zarar düzeyi açısından ise yeterli veri olmamasına da bağlı olarak net bir sonucun çıkmadığını göstermektedir.

Privatization in Turkey: A comparison of pre and post-privatization performances of firms

Turkey has been implementing a sweeping privatization program since January 24, 1980. Because the privatization of state-owned enterprises in Turkey has ga ined a special momentum in recent years, it is important and helpful to analyze the consequences of past privatization. In this paper, we make an analysis of the pre- and post-privatization performances of privatized Turkish firms using indicators such as employment, total and per capita output, revenues, and profits. We find that, overall, past privatizations had a negative effect on employment and a positive effect on total and per capita output and revenues. There is no conclusive finding as to the effect of privatization on profits, which may be a result of incomplete data.

___

  • AKTAN, Coşkun C.; (1992), Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, İstanbul: TÜSİAD Yayını.
  • AKTAN, Coşkun C.; (1993), “Posta ve Telekomüni kasyon Hizmetlerinde Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme Uygulamaları: ABD ve İngiltere Örnekleri”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 92–93(8), 69–100.
  • AKTAN, Coşkun C.; (2002), Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, İzmir: Anadolu Matbaacılık.
  • ALTUNOK, Mustafa; (2003), Karşılaştırmalı Sektör Analizi: Çi mento Sektörü, Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi Vakfı (KIGEM) Yayınları, Ankara, http://www.kigem.org.tr/yonetim/ resimler/kigemcimento.doc, 18.10.2010.
  • ASİL ÇELİK, (2010), http://www.asilcelik.com.tr/2.asp, 15.10.2010.
  • BİGPARA; (2010), http://bigpara.ekolay.net/M1/yabanci_pay lari.asp?t=&page=12&bprtme=9217597854, 21.10.2010.
  • BİRLEŞİK METAL-İŞ SENDİKASI; (2000), Özelleştirme Kapsamında Asil Çelik Gerçeği, http://birlesikmetal.org/kitap/ kitap_00/2000-7.pdf, 15.10.2010.
  • CAPİTAL; (2006), “500 Büyük Özel Şirket”, Ağustos 2006, Sayı: 2006/8.
  • CEYLAN, Ali ve Melek VERGİLİEL; (1989), Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, Bursa: Uludağ Üniversi tesi Güçlendirme Vakfı Yayınları.
  • ÇETİNKAYA, Özhan; (2001), Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Özelleştirme, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
  • DÇÜD (Demir Çelik Üreticileri Derneği); (2010), http://www. dcud.org.tr/firma.aspx?FD=43, 15.10.2010.
  • DOĞAN, Yahya; (1993), Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, İzmir: Fakülteler Kitabevi.
  • DRUCKER, Peter F.; (1996), Yeni Gerçekler, (Çev.: Birtane Karanakçı), Ankara: T.C. İş Bankası Kültür Yayınları.
  • EKONOMİST; (2005), “Perakende Liginde Devlerin Yarışı”, Haftalık Ekonomi ve Siyasi Haber Dergisi, Yıl:15, 20-26 Kasım, Sayı: 2005/47.
  • ERDOĞAN, Tarkan; (2008), “Organize Perakende Sek törünün Ekonomik Dinamikleri: Rekabet Politikası Açısından Değerlendirme”, Rekabet Dergisi, http://www.rekabet.gov.tr/ word/dergi24/5-tarkan.doc, 17.10.2010.
  • HABERTÜRK; (2010), http://ekonomi.haberturk.com/fi nans-borsa/haber/574309-imkb-baskanindan-ilginc-tavsiye, 21.10.2010.
  • İMKB (İstanbul Menkul Kıymetler Borsası); (2010), 2000 Yılı ile 2008 Yılı Arası Usaş Uçak Servisi’ne Ait Finansal Tablo lar ve Bağımsız Denetim Raporu, İstanbul, http://www.imkb. gov.tr/FinancialTables/companiesfinancialstatements.aspx, 08.10.2010.
  • KAP (Kamuyu Aydınlatma Platformu); (2010a), http://www. kap.gov.tr/yay/Sirket/Sirket.aspx?sirketId=994&btnAra=Git, 09.11.2010.
  • KAP; (2010b), http://www.kap.gov.tr/yay/Bildirim/Bildirim. aspx?id=76328, 09.11.2010.
  • KARDEMİR; (2010a), http://www.kardemir.com/frmKurum. aspx?id=1&SectionID=kurum, 16.10.2010.
  • KARDEMİR; (2010b), http://www.kardemir.com/frmIK. aspx?id=4&SectionID=IK, 16.10.2010.
  • KARDEMİR; (2010c), http://www.kardemir.com/frmYatirim. aspx?id=14&SectionID=yatirim, 16.10.2010.
  • KÖK, Recep ve Oğuz KARA; (2009), "Türkiye Ekonomisinde Özelleştirme Yönlü Dışsal Ekonomiler Analizi", 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Erzurum, Mayıs 2009, http://iletisim. atauni.edu.tr/eisemp/html/tammetinler/148.pdf, 15.10.2010.
  • LÖLE, Aylin; (2007), Carrefour’dan ‘Express’ Gima Opera syonu, Takvim Gazetesi, http://arsiv.takvim.com.tr/2007/01/19/ eko105.html, 17.10.2010.
  • ÖİB (Özelleştirme İdaresi Başkanlığı); (2010a), http://www.oib. gov.tr/program/uygulamalar/asilcelik1.htm, 15.10.2010.
  • ÖİB; (2010b), http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/kar demir1.htm, 16.10.2010.
  • ÖİB; (2010c), http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/ gima1.htm, 17.10.2010.
  • ÖİB; (2010d), http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/ci mento_genel.htm, 18.10.2010.
  • ÖİB; (2011a), http://www.oib.gov.tr/program/uygulama lar/1985-2003_gerceklesenler.htm, 15.01.2011.
  • ÖİB; (2011b), http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/yil lara_gore.htm, 15.01.2011.
  • SAMMEL, Paul; (1987), “Özelleştirme ve Kamu Sektörü”, (Çev.: Candan Kasan), Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 38–42.
  • SUİÇMEZ, Halit ve Şevket YILDIRIM; (1993), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, No:108, Ankara: MPM Yayınları.
  • TAN, Turgut ve Şeref GÖZÜBÜYÜK; (2008), İdare Hukuku 1, Ankara: Turhan Yayınları.
  • TÇMB (Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği); (2010), http:// www.tcma.org.tr/index.php?page=icerikgoster&cntID=27, 18.10.2010.
  • TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği); (1993), Özelleştirme, Ankara: Özelleştirme İhtisas Komisyonu Raporu.
  • TOKATLI, Nebahat ve Berna ÖZCAN GÜL; (1998), “The State and The Corporate Private Sector in The Recent Restructuring of Turkish Retailing”, New Perspectives on Turkey, (18), 79- 111. USAŞ; (2010a), http://www.usas.com.tr/tr/ggu_ktaslari.asp, 18.10.2010.
  • USAŞ; (2010b), USAŞ Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu, http://www.kap.gov.tr/yay/Download/Bildirim/Ek/44571.pdf, 18.10.2010.
  • USAŞ; (2010c), http://www.usas.com.tr/tr/gecen_yilin_kaza nimlari.asp, 18.10.2010.
  • YAZICI, Erdinç; (1992), Sosyal-Kültürel Değişme Sürecinde Karabük’te İşçi Ailesi, Özçelik-İş Sendikası, Araştırma Dizisi-1.