Yusuf AKAN, CEM IŞIK

Telekomünikasyon yatırımları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği

Sınırsız insan isteklerinin sınırlı kaynaklarla idare edilmesi noktasında üretim, gelir ve refah seviyesinin arttırılması toplumların temel ekonomik amaçlarından birisini oluşturmaktadır. Bilgi ekonomilerinde en önemli faktörlerden biri olan teknoloji değişkeni, bilginin bir üretim faktörü olarak karşımıza çıkmasında ve kaynakların optimal olarak idare edilmesi noktasında önemini artırmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı bilgi ekonomisi perspektifinde teknolojinin rolü ve önemini irdelemektir. Çalışmada 1990:1–2010:4 yıllarını kapsayan dönem içinde Türkiye’de telekomünikasyon yatırım harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenleri çeşitli yöntemler ile (nedensellik ve eş-bütünleşme gibi) analiz edilmektedir. Elde edilen sonuçlar telekomünikasyon yatırım harcamaları ve ekonomik büyüme arasında tek yönlü bir nedensellik ilişkisini göstermektedir.

The relationship of telecommunication investments and economic growth: The case of Turkey

Improvement of the production, income and welfare, is one of the basic economic goals of the societies in order to cope with the unlimited human demands with limited resources. Technology variable, which is one of the most important factors in knowledge economy, is gaining importance for making knowledge a production factor and optimal resource allocation. In this respect, this study aims at analyzing the role ands importance of technology from the perspective of knowledge economy. In the study, the telecommunications expenses and economic growth variables of Turkey between the dates 1990:1-2010:4 are analyzed by various methods (by Granger cointegration models and scale). The results show a uni-directional relationship between the telecommunications investment expenses and economic growth.

PDF

___

ARCEP, (2006) “ARCEP’s International Responsibilities Annual Report” 2006, p.406, Erişim: 19.10.2010, http://www.arcep.fr/ fileadmin/reprise/publications/rapport/rap-2006/rap-2006-eng/ RA2006_-_10_ _ARCEPs_other_responsibilities.pdf., ARCEP: Autorite Regulation des Communications Electroniques et des Postes in France.
ANTONOPOULOS, C. VE SAKELLARIS, P. (2009) “The Contribution of Information and Communication Technology Investments to Greek Economic Growth: An Analytical Growth Accounting Framework”, Information Economics and Policy, 21(3), ss. 171-191.
ARISOY, İ. (2008) “Türkiye’de Sanayi Sektörü – İktisadi Büyüme İlişkisinin Kaldor Hipotezi Çerçevesinde Test Edilmesi”, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni 2008/1:2.
AYTUN, C. (2005) “Dijital Bölünme Olgusu ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2005, s. 66.
BAŞARAN, F. (2004) “Enformasyon Toplumu Politikaları ve Gelişmekte Olan Ülkeler”, Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 2(2), ss. 7-31.
BENOIT, G. (2004) “The New Economy: What The Concept Owes To The OECD”, Research Policy, 33, ss. 679-690.
BRESNAHAN, T. (2001) “What Do We Know About the Sources of Technical Change”, The Mechanisms of Information Technology's Contribution to Economic Growth, The Saint- Gobain Centre for Economic Research Conference 7-8 June 2001, ss. 1-3.
BUCEK, M. (2009) “The Contribution of Information and Communications Technologies to Global and Regional Competitiveness: An Empirical Exploration 1 Project”, Institute of Economic Research SAS, 2009, ss. 1-17.
CHOI, VE WHINSTON (2000), Erişim: 15.04.2009, http://www. internetindicators.com/.
ÇUKURÇAYIR, M. A. VE ÇELEBİ, E. (2009) “Bilgi Toplumu ve E-Devletleşme Sürecinde Türkiye”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), ss. 59–82.
DARRAT A. F. VE AL-SOWAIDI S. S. (2010) “Information Technology, Financial Deepening and Economic Growth: Some Evidence From a Fast Growing Emerging Economy”, Journal of Economics and International Finance, 2(2), ss. 28-35.
DEDRICK, J., GURBAXANI V. VE. KRAEMER K. L (2003) “Information Technology and Economic Performance: A Critical Review of the Empirical Evidence”, ACM Computing Surveys, 35(1), ss. 1-28.
DICKEY, D.A. VE FULLER W.A. (1979) “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74:, ss. 427−431.
DPT, (2006) “Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010)”, Temmuz 2006: 1.Erişim: 17.10.2010, www.bilgitoplumu.gov.tr.
DPT, (2010) “2010 Yılı Kamu Bilgi ve İletisim Teknolojileri Yatırımları Raporu”, Mart 2010: 2, Erişim: 14.10.2010, http:// www.bilgitoplumu.gov.tr/Documents/1/Yatirimlar/20100325- 2010BITYATIRIMLARI.pdf.
DURDU, Ömer Faruk (2003) Avrupa Birliği Yolunda Bilgi Teknolojisinin Türkiye Ekonomisi İçin Önemi. Đnternet Adresi:ab.org.tr/ab03/tammetin/171 .doc.
DÜNYA EKONOMİK FORUMU, (2010-2011) “The Global Competitiveness Report”, s. 302, http://www3.weforum.org/docs/ WEF_GlobalCompetitivenessReport_2010-11.pdf. EDWARDS, S. (2001) “Information Technology And Economic, Growth in The Emerging Economies”, 2001, ss. 1-22, http:// www.anderson.ucla.edu/faculty/sebastian.edwards/
ERDİL, E., Türkcan, B. ve Yetkiner, I. H. (2009) “Does Information and Communication Technologies Sustain Economic Growth? The Underdeveloped and Developing Countries Case”, TEKPOL | Science and Technology Policies Research Center Middle East Technical University, http://stps.metu.edu. tr, 2009, ss. 1-15.
ERTEK, T. (2009) Temel Ekonomi, 3. baskı, Beta, Ocak 2009, ss. 6-14.
EUROPEAN COMMISION, (2001) “The Impact of The E-Economy on European Enterprises: Economic Analysis and Policy Implications”, Brussels, November 2001, http://ec.europa.eu/ enterprise/ict/policy/doc/com_2001_711_en.pdf. Aktaran; Kamil Taşcı, XII. “Türkiye’de İnternet” Konferansı 8–10 Kasım 2007, s. 329.
FRANSES, P. H. VE MCALEER, M. (1998) “Cointegration Analaysis of Seasonal Time Series”, Journal of Economic Surveys, 12(5), ss. 654.
GARTNER, Inc., Erişim: 14.10.2010, http://www.gartner.com/it/ page.jsp?id=1339013
GERAY, H. (1998) “Avrupa Birliğinin Enformasyon Toplumu, Sanayi, Rekabet ve Yeni Korumacılık”, Makine Mühendisleri Odası Sanayi Kongresi Yayın No: 209, s. 268.
GRANGER, C. W. J. VE NEWBOLD P. (1974) “Spurious Regressions in Econometrics”, Journal of Econometrics, (2), ss. 111–120.
HASSAN, M. K. (2003) “FDI, Information Technology and Economic Growth in the MENA Region”, 10th Economic Research Forum Paper 16 December 2003 - 18 December 2003, ss. 1-9.
JOHANSEN S. (1988) “Statistical Analysis of Cointegrated Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12, ss. 231-254.
JOHANSEN, S. (1991) “Estimation and Hypothesis Testing of Cointegrated Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models”, Econometrica, S.58-59, ss. 165–88 & 1551-1580.
JOHANSEN, S. VE JUSELIUS, K (1990) “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration: With Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, ss. 169-210.
KANAMORI, T. VE MOTOHASHI, K. (2006) Information Technology and Economic Growth: Comparison between Japan and Korea, RIETI Discussion Paper Series 07-E-009, http:// www.rieti.go.jp/en/publications/act_dp2006.html.
KIM, D. (2007) “Information Technology, Economic Growth, And Employment: Evidence From Time-Series Analyses”, Journal of Applied Business Research, 23(1), ss. 71-77. International Telecommunication Union, The World Telecommunication/ ICT Indicators 2008/100, Erişim: 20.10.2010, www. itu.int. Internet World Stats, Erişim: 11.10.2010, http://www.internetworldstats. com/euro/tr.htm.
MACKINNON, J. G. (1991) “ Critical Values for Cointegration Tests”, in Engle, R.F. and Granger, C.W.J (eds), Long-run Economic Relationship, Oxford.
MOORE, G. E. (1965) “Cramming More Components Onto Integrated Circuits”, Electronics, Vol. 38/8, April 1965, ss. 114- 117. Aktaran; Kamil Taşcı, XII. “Türkiye’de İnternet” Konferansı 8-10 Kasım 2007, Ankara 329.
NARAYAN, P.K. ve Smyth, R. What determines migration flows from lowincome to high-income countries? An empirical investigation of Fiji-US Migration 1972–2001. Contemporary Economic Policy, 2006, 24(2), ss. 332–342.
ODABAS, H. (2007) “Elektronik Belge Yönetimi ve Kamu Kurum ve Kuruluşları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2007, s. 421.
OECD, ICT, Erişim: 10.09.2010, http://www.oecd.org/documen t/23/0,3343,en_2649_34269_44259415_1_1_1_1,00.htm.
PAZARLIOĞLU, V. ve Gürler, Ö. K. (2007) “Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı”, Finans Politik& Ekonomik Yorumlar, 44(508), ss. 35-43.
PHILLIPS, P.C.B. ve Peron P. (1988) “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75 (4), ss. 335–46.
POHJOLA, M. (2000) “Information Technology and Economic Growth: A Cross-Country Analysis”, UNU World Institute for Development Economics Research (UNU/WIDER), Working Paper No 173: 1-3.
SCOTT L. B., Dwyer G. P. and Tamura R., “How Important Are Capital and Total Factor Productivity for Economic Growth?”, Federal Reserve Bank of Atlanta, Working Paper Series 2002- 2a, Atlanta, April 2002, http://www.vanderbilt.edu/Econ/faculty/ Crucini/tamura.pdf. Aktaran; Kamil Taşcı, XII. “Türkiye’de İnternet” Konferansı 8-10 Kasım 2007, Ankara 329.
TAŞÇI K., Bilgi Ekonomisinin Kuramsal Çerçevesi, XII’inci Türkiye'de İnternet Konferansı Bilkent Üniversitesi, Ankara, 8-10 Kasım 2007.
TÜBİTAK, (2002) “Bilgi Toplumu Politikaları Üzerine bir Değerlendirme”, Eylül 2002: 5–20.
TÜBİTAK, 2004, Tasarım Teknolojileri Stratejisi, Vizyon 2023 Projesi Tasarım Teknolojileri Strateji Grubu, Ankara, ss.1-13. Erişim: 10.04.2011, www.eteat.gazi.edu.tr/makale/tasarım.pdf.
TÜİK, (2009) Toplam Nüfus rakamı, Erişim: 20.12.2010, www. tüik.gov.tr/Gösterge.do?metod=IlgiliGösterge&sayfa=giris& id=3609
WANG, E. H. (1999) “ICT and Economic Development in Taiwan: Analysis of The Evidence”, Telecommunications Policy, 1999, 23(3-4): 235-243.
YAPRAKLI, S. (2010) “Türkiye’de Bilgi İletişim Teknolojileri ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analizi (1980-2008)”, Ege Academic Review, 10 (2): 575-596.
YOO, S. H. (2003) “Does Information Technology Contribute to Economic Growth in Developing Countries? A Cross-Country Analysis”, Applied Economics Letters, 10: 679–682.