Türkiye’de küçük ruminantlarda görülen fasciolosis kaynaklı üretim kayıpları

Amaç: Türkiye’de küçük ruminantlarda fasciolosis’e bağlı oluşanüretim kayıplarının tahmin edilmesidir.Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, Türkiye’de farklı bölgelerdeyapılan hastalık prevalans çalışmaların ağırlıklı ortalamasıalınıp, TÜİK ile Tarım ve Orman Bakanlığı verileri esas alınarak2018 yılı cari fiyatları üzerinden hesaplama yapılmıştır.Koyunlarda ağırlıklı ortalama prevalans %3,47, keçilerde ise%1,25 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada koyun ve keçilerdehastalık nedeniyle oluşabileceği tahmin edilen verim kayıplarıortaya konulmaya çalışılmıştır.Bulgular: Elde edilen bulgulara göre, Türkiye’de fasciolosisnedeniyle koyunlarda yıllık 7.030.263 TL, keçilerde de880.130 TL olmak üzere toplam 7.910.395 TL kayıp oluştuğutahmin edilmiştir. Kayıplar içerisinde % 80,3 ile en yüksekpayı süt ve et üretim kayıpları oluşturmuştur. Hastalığın enfektehayvanlarda 15,1-24,4 TL arasında kayıp oluşturduğubelirlenmiştir. Yani karkas değerinin yaklaşık %4-5’inin kaybısöz konusudur.Öneri: Türkiye’de fasciolosis nedeniyle oluşan üretim kayıplarınınazaltılabilmesi için, ulusal kontrol ve eradikasyon stratejileriiçerisinde hastalığa öncelik verilmesi gerekmektedir. Busayede, hem kaynak kullanımında etkinlik sağlanarak düşükkar marjı ile çalışan üretici gelirleri artacak, hem de potansiyelüretim gerçekleşmesiyle birim fiyatlar düşecek ve halkın dahafazla hayvansal protein tüketmesi sağlanabilecektir.

Production losses due to small ruminant fasciolosis in Turkey

Aim: Estimate the production losses due to small ruminant fasciolosis in Turkey. Materials and Methods: Weighted means of obtained prevalence of previous studies and TUİK and Ministry of Agriculture and Forestry were used for the analysis and result was given current prices of 2018 year. Weighed mean prevalence in sheep and goat were calculated as 3.47% and 1.25% respectively. In this study, the yield losses which are expected to be caused by the disease in sheep and goats have been tried to be revealed. Results: In Turkey due to fasciolosis totally 7.910.395 TL (~1.5 million $) annual production losses was estimated (7.030.263 TL for sheep and 880.130 TL for goat). Milk and meat were taken the highest part with 80.3%. The production losses in an infected animal were estimated as 15.1-24.4 TL/ case. In other words, approximately 4-5% of the carcass value is lost. Conclusion: For decreasing the production losses for fasciolosis in Turkey, the priority should be given to fasciolosis in national control and eradication programs. In this way, by generating efficiency in resource utilization, the producer's income with low profit margin will increase and unit prices will decrease with the potential production realization and the people will be able to consume more livestock protein.

PDF

___

Ahmed EF, Markvichitr K, Tumwasorn S, Koonawootrittriron S, Choothesa A, Jittapalapong S. 2007. Prevalence of Fasciola spp infections of sheep in the middle awash river basin, Ethiopia. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health Volume 38 (Suppl. 1), 51-57.
Ali TS, Zarichehr V, Reza TM, Amroallah B, Hossin T, Amir M, Akbar T, Hossin H, Tourag R, Hassan E. 2011. Prevalence of liver flukes infections in slaughtered animals in Kashan, Isfahan Province, Central Iran. IIOABJ; Vol. 2; Issue 5; 14–18.
Altaş M, Sevgili M, Gökçen A, Bayburs HC. 2006. Şanlıurfa yöresindeki koyunlarda sindirim sistemi nematodlarının yaygınlığı. T Parazitol Derg, 30 (4): 317-321.
Altınel A, Evrim M, Özcan M, Başpınar H, Deligözoğlu F. 1998. Sakız, Kıvırcık ve Alman Siyah Başlı koyun ırkları arasındaki melezlemeler ile kaliteli kesim kuzuları elde etme olanaklarının araştırılması. Tr J of Vet Anim Sci, 22 (1998) 257-265.
ATB. 2018. Ankara Ticaret Borsası. https://www.ankaratb. org.tr/anasayfa.php. Erişim tarihi: 15.12.2018.
Aydenizöz M, Yıldız K. 2002. Kırıkkale’de kesilen koyunlarda karaciğer trematodlarının yaygınlığı. T Parazitol Derg, 3 (26): 317-319.
Celep A, Açıcı, M, Çetindağ M, Gürbüz J. 1995. Samsun yöresi koyunlarında paraziter epidemiyolojik çalışmalar. T Parazitol Derg 19(2), 290-296.
Çelik ÖY, Aslan Çelik B. 2018. Investigation of the prevalence of fasciola hepatica in small DKKYB. 2018. Kayseri Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği. http://kayseridkkyb.com/. Erişim tarihi: 08.11.2018.
Gargılı A, Tüzer E, Gülanber A, Toparlak M, Efil İ, Keleş V, Ulutaş M. (1999): Prevalence of liver fluke ınfections in slaughtered animals in Trakya (Thrace), Turkey. Turk J Vet Anim Sci; 23: 115-116.
Gül A, Aydın A. 2008 Hakkari (Yüksekova) yöresinde kesilen kıl keçilerinde karaciğer kelebeklerinin yayılışı. T Parazitol Derg; Cilt 32, Sayı 4, 334-336.
Kaplan M, Başpınar S. 2009. Elazığ’da son 5 yılda kesilen kasaplık hayvanlarda fasciolosis sıklığı ve ekonomik önemi. Fırat Tıp Dergisi; 14(1): 25-27.
Khan MN, Sajid MS., Khan MK., Iqbal Z, Hussain A. 2010. Gastrointestinal helminthiasis: prevalence and associated determinants in domestic ruminants of district Toba Tek Singh, Punjab, Pakistan. Parasitol Res 107:787–794.
Köroğlu E, Şimşek S. 2003. Ekonomik kayıplar. In Fasciolosis, eds Tınar, R. & Korkmaz, M. pp. 249-262. İzmir, Turkey: Türkiye Parazitoloji Derneği, Yayın No: 18.
Ngategize PK, Bekele T, Tilahun G. 1993. Financial losses caused by ovine fasciolosis in the Ethiopian highlands. Trop Anim Health Prod, 25(3), 155-161.
Njeruh FM, Kithuka JM, Maingi N, Ombui JN. 2004. Prevalence and economic importance of fascioliasis in cattle, sheep and goats in Kenya. The Kenya Veterinarian, Vol. 27: pp. 118-123.
Nonga, HE, Mwabonimana MF, Ngowi HA, Mellau LSB, Karimuribo ED. 2009. A retrospective survey of liver fasciolosis and stilesiosis in livestock based on abattoir data in Arus- ha, Tanzania. Trop Anim Health Prod 41:1377–1380.
Oryan A, Mansourian M, Moazeni M, Nikahval B, Barband S. 2011. Liver distomatosis in cattle, sheep and goats of Northeastern Iran. Global Veterinaria 6 (3): 241-246.
Roseby FB. 1970. The effect of fasciolosis on the wool production of merino sheep. Aust Vet J, Volume 46, Issue 8, pages 361–365.
ruminants in the Siirt Region, Turkey. Iran J Parasitol; Vol. 13, No. 4, 627-631.
Sarıözkan S, Yalçın C. 2011. Estimating the total cost of bovine fasciolosis in Turkey. Annals of Tropical Medicine and Parasitology (Pathogens and Global Health), 105(6), 439- 445.
Sarıözkan S. 2014. Türkiye’de küçük ruminantlarda fasciolosis kaynaklı üretim kayıpları. 1. Ulusal Hayvancılık Ekonomisi Kongresi, 17-20 Ekim 2014, Antalya.
Schweizer G, Braun U, Deplazes P, Torgerson PR. 2005. Estimating the financial losses due to bovine fasciolosis in Switzerland. Vet Rec, 157, 188-193.
Tarım ve Orman Bakanlığı. 2017. https://www.tarimorman. gov.tr/sgb/Belgeler/ SagMenuVeriler/HAYGEM.pdf; Erişim tarihi: 14.03.2019.
Tınar R, Korkmaz M. 2003. Fasciolosis. Türkiye Parazitoloji Derneği, Yayın No: 18. İzmir.
Toparlak M, Gül Y. 1988. Van ili belediye mezbahasında kesilen koyunlarda karaciğer trematod enfeksiyonları üzerinde araştırmalar. AÜ Vet Fak Derg; 35(2-3), 269-274.
TÜİK. 2018. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1002. Erişim tarihi: 20.09.2018.