The Role of Peer Pressure, Automatic Thoughts and Self-Esteem on Adolescents' Aggression

Problem Durumu: Saldırganlık, başkalarını incitmeyi amaçlayan her türlü davranış olarak tanımlanmaktadır. Saldırganlığın bireysel (sosyal ve duygusal zorluklar, düşük benlik saygısı, akran reddi, akademik başarısızlık gibi) ve çevresel (yoksulluk, ailenin denetim eksikliği, sosyal desteğin sınırlı oluşu, aile içi çatışmalar gibi) özelliklerin etkileşimi sonucunda oluştuğunu öne süren görüşler de bulunmaktadır. Günümüzde ergenlerdeki saldırgan davranışların bireysel ve çevresel özelliklerin bileşimi sonucunda oluştuğu görüşü yaygındır. Ergen davranışlarının odaklandığı temel alanlardan biri arkadaş ve akranlarıyla ilişkileridir.Akran baskısı olumlu etkilerden olumsuz ya da suçlu davranışlara kadar uzanabilir. Birçok araştırmacı ergenlik döneminde bir gruba ait olma ihtiyacının çok güçlü olduğunu ve bununda ergenlerin riskli davranışlara katılmasına neden olduğunu belirtmektedirler.Saldırganlık ve benlik saygısı arasındaki ilişkiyi inceleyen çok sayıda çalışma yapılmasına rağmen bu ilişki halen tartışmalı bir konudur. Bir görüşe göre saldırganlık ve anti-sosyal davranış düşük benlik saygısının bir işaretidir. Diğer taraftan bazı araştırmacılar, saldırganlığın yüksek (şişirilmiş) benlik saygısından kaynaklandığını ileri sürmektedirler. Bir diğer görüşe göre ise saldırganlık ve benlik saygısı arasında bir ilişki yoktur.Otomatik düşüncelerin ise dışavuruk bozukluklarla ilişkisini inceleyen çalışma çok fazla değildir. Bu çalışmalarda özellikle düşmanlık ve intikamla ilişkili otomatik düşüncelerin saldırganlığın en güçlü yordayıcıları olduğu saptanmıştır. Türkiye'de bu konuda yapılan araştırmalar oldukça azdır. Son yıllarda gençler arasında saldırgan davranışlardaki artış; ergenlerde saldırganlığın nedenlerini ve bu tür davranışların azaltılmasını sağlayacak yolları araştırmayı gerekli kılmaktadır. Kuşkusuz, saldırganlıkla ilişkili olabilecek değişkenlerin incelenmesi sorunu betimleme ve önleme süreçlerini destekleyecektir.Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, akran baskısı, otomatik düşünceler ve benlik saygısı değişkenlerinin kız ve erkek ergenlerin saldırganlık düzeyleri üzerindeki rolünü incelemektirAraştırmanın Yöntemi: Araştırmanın çalışma grubu, Antalya il merkezindeki farklı liselerde 9. sınıfta öğrenim gören toplam 720 ergenden seçkisiz olarak belirlenen 411 ergenden oluşmaktadır. Ergenlerin 238'i (%57.4) kız, 173'ü (%42.6) erkektir. Araştırmada Saldırganlık Ölçeği, Akran Baskısı Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Otomatik Düşünceler Ölçeği kullanılmıştır. Ölçekler katılımcılara öğrenim gördükleri okullarda kendi sınıflarında ve rehberlik saatlerinde uygulanmıştır. Katılımcılara, araştırmanın amacına ilişkin kısa bir bilgi verilmiş ve gönüllü olan ergenlere ölçekler dağıtılmıştır. Toplu değerlendirme yapılacağı belirtilerek kimlik bilgileri istenmemiştir. Ölçeklerin uygulanması yaklaşık olarak 30-35 dakika sürmüştür. Araştırmada cinsiyetin saldırganlık üzerindeki etkisini belirlemek için t testi, değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analizi, saldırganlığı yordayan değişkenlerin belirlenmesi için çoklu hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz yapılmadan önce çoklu hiyerarşikregresyon analizinin varsayımları test edilmiştir. Normallik ve doğrusallık varsayımlarının karşılandığı belirlenmiştir. Veri analizinde veriler aykırı değer açısından incelenmiş Mahalanobis uzaklık değerine sahip olan aykırı değerlerin yer aldığı kızlara ait verilerden 10 ve erkeklere ait verilerden 10 gözlem veri setinden çıkarılmıştır. Bağımsız değişkenler arasındaki ikili korelasyonların orta düzeyde olmasıdeğişkenlerarasıçoklu bağlantının (Multicollinearity) olmadığını göstermektedir. Ayrıca, Tolerans ve VIF değerleri de kabul edilir sınırlar içindedir. Otokorelasyonu test etmede Durbin-Watson katsayısı kullanılmıştır. Durbin-Watson değerleri 1.694 ve 2.142'dir. Verilerin analizinde .05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 13.0 paket programıyla çözümlenmiştir.Araştırmanın Bulguları: Akran baskısı, otomatik düşünceler ve benlik saygısı değişkenlerinin kız ve erkek ergenlerin saldırganlık düzeylerini yordamadaki katkılarınıinceleyen bu araştırmada cinsiyet farklılıklarını gösteren ön analize dayalı olarak korelasyon analizi kızlar ve erkekler için ayrı ayrı yapılmıştır. Kız ve erkek ergenlerin saldırganlık puanları ile akran baskısı ve otomatik düşünceler puanları arasında orta düzeyde ve pozitif yönde, benlik saygısı puanları arasında ise orta düzeyde ve negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Diğer taraftan, kız ve erkek ergenler için yapılan aşamalı regresyon analizinde, ergenlerin saldırganlık düzeylerini açıklamada akran baskısı ve otomatik düşüncelerin anlamlı yordayıcılar oldukları görülmüştür. Ergenlerin saldırganlık puanlarının yordanmasına en önemli katkıyı akran baskısının yaptığı bulunmuştur. Ergenlerin saldırganlık puanlarının yordanmasında ikinci sırada otomatik düşünceler gelmektedir.Araştırmanın diğer bulgusu benlik saygısının kız ve erkek ergenlerin saldırganlığı üzerinde anlamlı bir yordayıcı olmadığıdır. Ancak, korelasyon analizinde ergenlerin saldırganlık puanları ile benlik saygısı puanları arasında negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu nedenle saldırganlık ve benlik saygısı arasındaki ilişkide otomatik düşüncelerin aracı rolü olabileceği düşünülmüştür. Otomatik düşüncelerin saldırganlık ve benlik saygısı arasındaki ilişkide otomatik düşüncelerin aracı rolüne ilişkin hiyerarşik regresyon analizi sonucunda, otomatik düşüncelerin tam aracı rolü olduğu bulunmuştur.Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Akran baskısı ve otomatik düşüncelerin ergenlerin saldırganlıkları üzerinde önemli derecede etkili oldukları saptanmıştır. Ayrıca araştırma bulguları saldırganlık ve benlik saygısı arasındaki ilişkide otomatik düşüncelerin tam aracılık rolünün olduğunu ortaya koymuştur. Saldırganlığı önlemeye yönelik çalışmalarda akran baskısıyla baş etme becerileri ve hayır diyebil

PDF

___

Adriaanz, G. (2002). Risk behavior in adolescence. Research Report, Retrieved January 27, 2012, from www.pkmi-online.com/download/Risk%20Behavior.pdf
Aricak,O.T.(1995).Üniversite öğrencilerinin saldırganlık benlik saygısı ve denetim odağı ilişkisi. [Relationship self-esteem, locus of control, and aggression in College students].Unpublished master dissertation, Universty of Marmara, Istanbul
Austin, V.L. & Sciarra, D.T. (2012).Riskli davranışlar ve duygusal rahatsızlıklar. [At- risk behaviors and emotional disturbance].(Translation Yasemin Yavuzer). In Mustafa Özekes (Translation Ed.) Çocuk ve ergenlerde duygusal ve davranışsal bozukluklar [Children and adolescents with emotional and behavioral disorders] (pp.310-366). Ankara: Nobel Publishing.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. New York: Prentice-Hall, Inc.
Baron R. M. & Kenny. D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Baumeister, R. F., Bushman, B. J. & Campbell, W. K. (2000). Self-esteem, narcissism, and aggression: Does violence result from low self-esteem or from threatened egotism. Current Directions in Psychological Science, 9(1), 26-29.
Beck, J. S. (2001).Bilişsel terapi: temel ilkeler ve ötesi. [Cognitive Therapy: Basic Principles and Beyond] (Trans. N Hisli Şahin). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Beck, A.T. & Freeman, A. (1990). Passive-aggressive personality disorder. In A. Durak Batıgün (Translation). Cognitive Therapy of Personality Disorders (pp. 333-358). NewYork: The Guilford Press. Retrieved January 30, 2012, from http://egitimbilgisi.tr.gg/pasif_agresif.htm.
Berten, H. (2008). Peer influences on adolescent risk behavior: a network analysis of social influence processes among adolescents in Flemish secondary schools. Conference Paper. Retrieved January 27, 2012, from http://soc.koleuven.be/ceso/dagvandesociologie/papers/paper.pdf
Bushman, B. J., & Baumeister, R. F. (1998). Threatened egotism, narcissism, self- esteem, and direct and displaced aggression: Does self-love or self-hate lead to violence. Journal of Personality and Social Psychology, 75(1), 219-229.
Bushman, B.J., & Baumeister, R.F. (2002). Does self-love or self-hate lead to violence? Journal of Research in Personality, 36, 543-545
Bushman, B.J., Baumeister, R.F. Thomaes, S., Ryu, E., Begeer, S. & West, S. G. (2009). Looking again and harder, for a link between low self-esteem and aggression. Journal of Personality, 77(2), 427-446.
Buss, A. H. & Waren, W.L. (2000).Aggression Questionnaire: Manuel. Los Angeles CA: Western Psychological Services.
Calvete, E. & Connor-Smith, J.K. (2005). Automatic thoughts and psychological symptoms: A cross-cultural comparison of American and Spanish students. Cognitive Therapy and Research, 29(2), 201-217.
Calvete, E., Esteves, A., Arroyable, E. L. & Ruiz, P. (2005). The schema questionnaire- short form: Structure and relationship with automatic thoughts and symptoms of affective disorders. European Journal of Psychological Assessment, 21(2), 90-99.
Can, S. (2002). Aggression questionnaire adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlik ve güvenirlik çalışması. [Validity and reliability of the scale called "Aggression Questionnaire" in Turkısh population]. Unpublished doctoral dissertation, Gülhane Military Medical Academy, Istanbul.
Coie, J. D., Watt, N. F., West, S. G., Hawkins, J. D., Asarnow, J. R., Markman, H. J., et al. (1993). The science of prevention: a conceptual framework and some directions for a national research program. American Psychologist, 48, 1013- 1022.
Cigdemoglu, S. (2006). Lise I. sınıf öğrencilerinin akran baskısı, özsaygı ve dışa dönüklük kişilik özelliklerinin okul türlerine gore incelenmesi. [An examination of peer pressure, self-esteem and personality among 9th year students of different type high schools]. Unpublished master dissertation, Universty of Ankara, Ankara.
Cuhadaroglu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. [Self-esteem in adolescents]. Unpublished doctoral dissertation. Hacettepe University, Faculty of Medicine, Ankara.
Daly, M. J. & Burton, R. L. (1983). Self-esteem and irrational beliefs: An exploratory investigation with implications for counseling. Journal of Counseling Psychology, 30 (3), 361-366.
Demir, N. O., Baran, A. G. & Ulusoy, D. (2005). Türkiye'de ergenlerin arkadaş-akran grupları ile ilişkileri ve sapmış davranışlar: Ankara örneklemi. [Relations of adolescents with their peer groups-friends in Ankara and deviated behaviors]. Bilig, 32, 83-108.
Demiralp, M. & Oflaz, F. (2007). Cognitive behavioral therapy techniques and psychiatric nursing practice. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 132-139.
Donat-Baci, S. (2011).Çocuk ve ergenlerde şiddet ve saldırganlığın önlenmesi.[The prevention of violence and aggression on children and adolescents]. Unpublished doctoral dissertation, Universty of Dokuz Eylül, İzmir.
Donnellan, M.B., Trzesniewski, K.H., Robins, R.W., Moffitt, T.E. & Caspi, A. (2005). Low self-esteem is related to aggression, antisocial behavior, and delinquency. Psychological Science, 16(4), 328-335.
Duncan, R. D. (1999). Peer and sibling aggression: an investigation of into and extra familial bullying. Journal of İnterpersonal Violence, 14, 871-886.
Eldeleklioglu, J. (2007). The relationships between aggressiveness, peer pressure and parental attitudes among Turkish high school students. Social Behavior and Personality, 35(7), 975-986.
Erdem, G., Eke, C., Ogel, K. & Taner, S. (2006), Lise öğrencilerinde arkadaş özellikleri ve madde kullanımı. [Peer characteristics and substance use among high school students]. Bağımlılık Dergisi, 7(3), 111-116.
Eroglu, S. E. (2009). Saldırganlık davranışının boyutları ve ilişkili olduğu faktörler: Karşılaştırmalı bir çalışma. [Dimensions of aggression behavior and related demographic factors: A comparative study on high school students and university students]. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 205-221.
Farrell, A. D., Kung, E. M. & White, K. S. (2000). The structure of self-reported aggression drug use, and delinquent behaviors during early adolescence. Journal of Clinical Child Psychology, 29(2), 282-292.
Freedman, J. L., Sears, D. O. & Carlsmith, J. M. (1989). Sosyal Psikoloji (Translation Ali Dönmez). Istanbul: Ara Publishing
Gundogdu, R. (2010). 9. Sınıf öğrencilerinin çatışma çözme, öfke ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Assessment of conflict, resolving, anger and aggressiveness levels of 9th grade students in terms of certain variables].Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,19(3), 257-276.
Gunduz, B. & Celikkaleli, O. (2009). The role of academic efficacy belief, peer pressure and trait anxiety on adolescent aggressiveness. InönüUniversty Journal of Faculty of Education, 10(2), 19-38.
Hamarta, E. & Demirbas, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının [Examination of shyness and self-esteem of high school students from the point of view of dysfunctional attitude]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 239-247. tutumlar açısından incelenmesi.
Hamarus, P. & Kaikkonen, P. (2008).School bullying as a creator of pupil peer pressure. Educational Research, 50(4), 333-345.
Hicdurmaz, D. & Oz, F. (2011). Benliğin bilişsel yaklaşımla güçlendirilmesi [Empowerment of self via cognitive approach].Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 68-78.
Hollon, S.D. & Kendall, P.C. (1980). Cognitive self-statements in depression: Development of an automatic thoughts questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 4(4), 383-395.
Karatas, Z. & Gokcakan, Z. (2009). Psikodrama teknikleri kullanılarak yapılan grup uygulamalarının ergenlerde saldırganlığı azaltmadaki etkisinin incelenmesi. [Investigation of effect of group practices which are done by using psychodrama techniques on decreasing of adolescent aggression]. Turkish Journal of Psychiatry, 20(4), 357-366.
Kiran-Esen, B. (2002). Akran baskısı düzeyi farklı olan öğrencilerin risk alma, sigara içme davranışı ve okul başarılarının incelenmesi. [Investigation of risk taking behaviour, smoking and achievement of students of various levels of peer pressure]. Unpublished doctoral dissertation, Universty of Gazi, Ankara.
Koydemir, S. & Demir, A. (2008). Shyness and cognitions: An examination of Turkish university students. The Journal of Psychology, 142 (6), 633-644.
Kula E. (2008). Endüstri meslek lisesi öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri ve saldırganlık durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi.[Examination of the relation between the hopelessness level and aggression status of the students of industrial vocational high school].Unpublished master dissertation, Universty of Yeditepe, Istanbul.
Kurtoglu, E. (2009). Lise öğrencilerinde gözlenen saldırganlık düzeylerinin otomatik düşünceler, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi, [The investigation of aggression level of highschool students in terms of automatic thoughts, gender and thelevel of the class]. Unpublished master dissertation, Universty of 19 Mayıs, Samsun.
May, D. C., Nihols, J.D. & Eltzroth, P. L. (1999). Risk behaviors among adolescents in the midwest: Personal gratification or peer pressure? Research Report, (ERIC Digest). ED 430713
Mclennan J. P. (1987). Irrational beliefs in relation to self-esteem and depression. Journal of Clinical Psychology, 43 (1), 89-91.
Miller, G. E. (1994). School violence miniseries impressions and implications. School Psychology Review, 23(2), 257-261.
Nasir, R., Zainah, A.Z., Khairudin, R., Ismail, R., Yusoff, F. & Lukman, Z. M. (2011). Psychological factors of self-esteem and cognitive distortion in prostitution. World Applied Sciences Journal (Special Issue of Social and Psychological Sciences for Human Development), 12, 35-39.
Nielsen, D. M., Horan, J. J., Keen, B., Peter, C. C., Ceperich, S. D. & Ostlund, D. (1996). An attempt to improve self-esteem by modifying specific irrational beliefs. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 10 (2), 137- 149.
Perez, M., Vohs, K.D. & Joiner, T.E. (2005).Discrepancies between self-and other- esteem as correlates of aggression. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(5), 607-620.
Safran J. & Segal Z. (1987).An investigation of the processes mediating schematic effects on the acquisition of the social knowledge. Canadian Journal of Behavioural Science, 19(2), 137-150.
Sari, S.V. & Kuguoglu, I.H. (2009).Üniversite öğrencileri üzerindeki arkadaş baskıları, boyutları ve etkileşim düzeyleri. [Friend pressure, its sizes and levels of interactivity on university students]. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi Retrieved January 27, 2012, from www.eab.org.tr
Scheer, G. E. (2002). Narcissism and aggression: Is inflated self- esteem related to aggressive driving? North American Journal of Psychology, 4(3), 333-342.
Schniering, C. A. & Rapee, R.M. (2004). The relationship between automatic thoughts and negative emotions in children and adolescents: a test of the cognitive content-specificity hypothesis. Journal of Abnormal Psychology, 113(3), 464- 470.
Sahan, M. (2007).Lise öğrencilerinde saldırganlığı yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi. [An examination of some variables which predict high school students' aggression]. Unpublished master dissertation, Universty of Gazi, Ankara.
Sahin N. H. & Sahin N. (1992).Reliability and validity of the Turkish version of the automatic thoughts questionnaire. Journal of Clinical Psychology,48,51-57.
Yavuz, S. (2007).Son çocukluk dönemi öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Examination of aggressiveness level of the students in last childhood term in respect of self-respect and some factors]. Unpublished master dissertation, Universty of Selcuk, Konya.
Yavuzer Y. & Ure O. (2010). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programının lise öğrencilerindeki saldırganlığı azaltmaya etkisi. [The effect of psycho-education program towards preventing aggression on decreasing aggressiveness of high school students]. S. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 389-405
Yildirim, M. (2007). Şiddete başvuran ve başvurmayan ergenlerin yalnızlık düzeyleri ve akran baskısı düzeyleri açısından incelenmesi.[An investigation of adolescents that resort to violence and others that do not in terms of degree of loneliness and peer pressure]. Unpublished master dissertation, Universty of Çukurova, Adana.