Ahu ARICIOĞLU, Tuğba SARI, Özlem TAGAY, İlhan YALÇIN, Dilek GENÇTANIRIM, Yaprak BAYDAN, Nuri DOĞAN, Filiz BİLGE

A study on multidimensional relationships

Problem Durumu: Gelişim kuramcılarının genç yetişkinlik dönemine ilişkin olarak yaptıkları ortak açıklamalardan biri, gencin yaşamını birlikte sürdüreceği kişiyi bulma uğraşısı içine girmesi konusundadır. Bu dönemde gençten karşı cinsle yakın ilişkiler kurması ve bunları sürdürmesi beklenmektedir. Gencin kurduğu yakın ilişkiler hem onun gelişimsel görevlerini başarması adına önem taşımakta hem de psikolojik açıdan genci destekleyici olabilmektedir. Dolayısıyla yakın ve romantik ilişkiler konusunda yapılan çalışmalar daha çok ergenlik ve genç yetişkinlik dönemlerini temel almaktadır. Toplumda üstlendikleri önemli rol nedeniyle de genç yetişkinlik döneminde bulunan üniversite öğrencilerinin karşı cinsle ilişkileri ve bunu etkileyen faktörlerin ortaya konması daha fazla önem kazanmaktadır. Yakın ilişkiler konusundaki psikolojik eğilimler ilişkide kendine güven, ilişkiye saplantı, içsel ve dışsal ilişki kontrolü, ilişki farkındalığı, ilişki güdüsü, ilişki kaygısı, ilişki korkusu, ilişki depresyonu, ilişki izlenimi ayarlama, ilişki doyumu olarak belirtilmekte ve bunlar çok boyutlu ilişkiler olarak ele alınmaktadır. Gerek yakın ve romantik ilişkiler gerekse çok boyutlu ilişkiler konusunda yapılan araştırmalarda birbiri ile paralel olmayan sonuçlarla karşılaşılabilmektediı*. Bununla birlikte cinsiyet, yaş, ilişki deneyimi gibi faktörlerin yanı sıra bağlanma stilleri, akrlcı olmayan inançlar, iyimserlik, benlik kavramı, aşk tutumları, mükemmeliyetçilik gibi kavramların önemli olduğu sonucuna varılan araştırmalar bulunmaktadır.Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin çok boyutlu ilişkilerini etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Araştırmada cinsiyet, yaş, şu an ilişkisi olup olmama, ilişkisiz geçen gün sayısı, çok boyutlu mükemmeliyetçilik, öznel iyi oluş, kontrol odağı bağımsız değişkenler olarak alınmıştır. Araştırmanın YöntemiAraştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Katılımcılar Hacettepe, Ankara ve Başkent Üniversitesi'ne devam eden 367 öğrenciden oluşmuştur. Öğrencilerin hepsine ölçeklerin uygulanmasına rağmen uygulama sırasında ya da öncesinde ilişki deneyimi olan 304 öğrencinin yanıtları analize alınmıştır. Regresyon denklemini kurarken, değişken sayısı ve değişkenler arasındaki ilişki dikkate alınarak çoklu regresyon tekniklerinden adımsal (stepwise) regresyon tekniğinden yararlanılmıştır. Analizler yapılmadan önce kategorik değişkenler kukla (dummy) değişken olarak kodlanmıştır. Buna göre cinsiyet değişkeninde kadın 0, erkek .1; ilişki değişkeninde ilişkisi olmayan 0, ilişkisi olan 1 değerleri ile kodlanmıştır. Diğerleri ise test toplam puanları dikkate alınarak sürekli değişkenler olarak değerlendirilmiştir.Araştırmanın Bulguları: Çok boyutlu ilişki ölçeği alt testlerini yordayan değişkenleri belirleme amacıyla kurulan regresyon denklemleri bir arada değerlendirildiğinde öznel iyi oluş değişkeninin ilişkiye yüksek düzeyde odaklanma ve ilişki girişkenliği için kurulan denklemler dışındaki altı regresyon denklemine önemli değişkenlerden biri olarak girdiği görülmektedir. Benzer olarak şu an bir ilişkide olup olmama değişkeni de dışsal ve içsel ilişki kontrolü için kurulan regresyon denklemleri dışındaki altı regresyon denklemine önemli değişkenlerden biri olarak girmiştir. Gün değişkeninin ise ilişki doyumu, ilişki kaygısı/korkusu ve dışsal ilişki kontrolü için kurulan denklemler dışındaki beş regresyon denklemine girdiği görülmektedir. Bu bulgulara dayanarak öznel iyi oluş, ilişki ve gün değişkenlerinin çok boyutlu ilişki ölçeği alt test puanlarını en iyi yordayan değişkenler olduğu yorumu yapılabilir.Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği alt testleri dikkate alındığında kendine yönelik mükemmeliyetçilik puanlarının ilişki girişkenliği ve içsel ilişki kontrolü; mükemmeliyetçilik beklentisi puanlarının dışsal ilişki kontrolü; başkalarınca belirlenen mükemmeliyetçilik puanlarının ilişki kaygısı ve ilişki izlenimi ayarlama; başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik puanlarının ilişki doyumu için kurulan regresyon denklemlerinde önemli değişkenler arasında olduğu görülmektedir. Bü bulgulara dayanarak çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği alt test puanlarının çok boyutlu ilişki ölçeği alt test puanlarını yordamada orta düzeyde önemli olduğu yorumuna gidilebilir.Cinsiyet değişkeni ilişki girişkenliği; yaş değişkeni ise dışsal ilişki kontrolü değişkeni için kurulan regresyon denklemlerinde önemlidir. Dolayısıyla cinsiyet ve yaş değişkenlerinin çok boyütlu ilişki alt testlerinde göreli bir öneme sahip oldukları söylenebilir. Araştırmada üniversiteli kızların ilişki girişkenliği daha yüksek bulunmuştur. Yaş arttıkça dışsal ilişki kontrolü azalmaktadır. Kontrol odağı puanları ise kurulan regresyon denklemlerinin hiçbirinde önemli değişkenler arasına girememiştir. Bu sonuç, denetim odağı puanlarının çok boyutlu ilişki ölçeği alt test puanlarını yordamada önemli bir değişken olmadığı şeklinde yorumlanabilir.Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Alan yazında yer alan çalışmalarda olduğu gibi bu araştırmada da yakın ilişkilerin üniversite gençliği için önemli olduğu sonucuna varılmıştır. Üniversite öğrencilerinin yakın ve romantik ilişkilerinin olması psiko-sosyal gelişimlerinin kritik bir parçasıdır. Diğer bir deyişle bu, genç yetişkin için olması gerekeni ifade etmektedir. Bu bağlamda mükemmeliyetçilik önemli bir değişken olarak karşımıza çıkabilmektedir. Üniversiteli kızlar ilişkide daha girişken olabilmektedir. Yaş ise göreli öneme sahip bir değişkendir. Kontrol odağı ise bu araştırmanın sonucuna göre üniversite öğrencilerinin çok boyutlu ilişkilerinin yordanmasmda önemli bulunmamıştır.Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak şu önerilerde bulunulabilir. Üniversite gençliğinin öznel iyi oluşu göz önünde bulundurularak sağlıklı yakın ilişkiler ve evliliğe hazırlık konusunda psiko-eğitsel programlar yapılabilir. Bireyin yakın ilişkiler konusunda kendisini tanıması, seçmek istediği kişinin özelliklerine ilişkin farkındalık kazanması, mükemmeliyetçiliğin o

Çok boyutlu ilişkiler üzerine bir araştırma

Problem Statement: Close relationships formed during the young adulthood stage are important to the fulfillment of developmental tasks and may be supportive for young adults psychologically. Due to their important status within the society, it has been significant to identify the factors that affect university students’ relationships with the opposite sex. Studies have revealed a relation between intimate and romantic relationships and the self-concept and perfectionism. Also, the literature includes studies on multidimensional relationships, attachment styles, family characteristics, and reactions against stressful events. Purpose of Study: This study aims to identify the variables that affect university students’ multidimensional relationships.Methods: Participants consisted of 367 university students. Multidimensional Relationships Scale, Multidimensional Perfectionism Scale, Subjective Well-being Scale, and Rotter Locus of Control Scale were used in the study. Stepwise regression technique was used in analyzing the data.Findings and Results: It was found that multidimensional relationships were predicted best by subjective well-being, whether relationships exist or not and the number of days without relationships, while they were predicted at a moderate level by multidimensional perfectionism. Gender and age partially predicted multidimensional relationships of university students. Locus of control did not predict multidimensional relationships.Conclusions and Recommendations: Based on these findings, the variables of subjective well-being, relationship, and number of days appear to be the best predictors of the multidimensional relationships. Multidimensional perfectionism seems to be moderately significant to predict the multidimensional relationships. For the subjective well-being of the university youth, psycho-educational programs may be provided on healthy close relationships and preparation for marriage. According to the findings of the present study, it may be concluded that gender and age are significant factors to be considered to design the program and form the groups for relational assertiveness and external relationship control. Multidimensional relationships and anger/fury, irrational beliefs, hostility, and optimism relationships may be studied in future researches.

PDF

___

Alpar, R. (2003). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemlere giriş 11 Introduction to applied multivaried statistical methods 1 ]. Ankara: Nobel Yayınları.
Assad, K. K., Donnellan, M. B., & Conger, R. D. (2007). Optimism: An enduring resource for romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology. 93,285-297.
Bieling, P. J., Israeli, A. L. & Antony, M. M. (2004). Is perfectionism good, bad, or both? Examining models of the perfectionism construct. Personality and Individual Differences, 36,1373-1385.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (Handbook of data analysis for social sciences: Statistics, study design, SPSS applications and interpretation}. Ankara: Pegema Yayıncılık.
Büyükşahin, A. (2005). Çok Boyutlu İlişki Ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması [Multidimensional Relationship Scale: A validity and reliability study]. Türk Psikiyatri Dergisi (Turkish Psychiatry Journal), 16, 97-105.
Büyükşahin, A. (2006). Yakın ilişkilerde bağlanım: Yatırım modelinin bağlanma stilleri ve bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi [Attachment in close relationships: Attachment styles in the investment model and an examination of certain relational variable]. Unpublished doctoral dissertation. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi [A study on the predictors of subjective and psychological wellbeing in university students]. Unpublished doctoral dissertation. Çukurova Üniversitesi, Adana.
Creasey, G., Kershaw, K., & Boston, A. (1999). Conflict management with friends and romantic partners: The role of attachment and negative mood regulation expectancies. Journal of Youth and Adolescences, 28,523-543.
Çoban, A. E. ve Hamurcu, Z. (2006). Kontrol odakları farklı ergenlerin karar stratejileri açısından incelenmesi [A study on adolescents with different locus of control with respect to their decision strategies]. Kastamonu Eğitim Dergisi (Kastamonu Education Journal), 14,393-402.
Dağ, İ. (1991). Kontrol odağı, stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme ilişkileri [The relationship of locus of control, strategies for coping with stress and psychological symptoms]. Unpublished doctoral dissertation. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Doğan, T. (2004). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin incelenmesi [A study on the wellness of university students]. Unpublished doctoral dissertation. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Dost, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri [Subjective well-being levels of university students]. Unpublished doctoral dissertation. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Enns, M.W., Cox, B.J. & Clara, I. (2002). Adaptive and maladaptive perfectionism: Developmental origins and association with depression proneness. Personality and Individual Differences, 33,921-935.
Flett, G. L., Hewitt, P. L., Shapiro, B., & Rayman, J. (2001). Perfectionism, beliefs, and adjustment in dating relationships. Current Psychology: Developmental • Learning * Personality • Social. 20,289-311.
Greca, A. M. L., & Harrison, H. M. (2005). Adolescent peer relations, friendships, and romantic relationships: Do they predict social anxiety and depression? journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 34,49-61.
Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social context: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology. journal of Personality and Social Psychology, 60,456-470.
Hewitt, P. L., Flett, G. L. & Mikail, S. (1995). Perfectionism and family adjustment in pain patients and their spouses .Journal of Family Psychology, 9, 335-347.
Kılıççı, Y. (1992). Okulda ruh sağlığı [Psychological health at school]. Ankara: Şafak Matbaacılık.
Kim, Y. (2006). Cognitive concepts of the self and romantic relationships. Basic and Applied Social Psychology, 28,169-175.
Lehnart, J., & Neyer, F. J. (2006). Should I stay or should I go? Attachment and personality in stable and instable romantic relationships. European Journal of Personality. 20,475-495.
Metts, S., & Cupach, W. R. (1990). The influence of relationship beliefs arid problem-solving responses on satisfaction in romantic relationships. Human Communication Research, 17,170-185.
Myers, J. E., Sweeney, T. J., & Witmer, J. M. (2000). the Wheel of Wellness counseling for wellness: A holistic model for treatment planning. Journal of Counseling and Development, 78, 251-266.
Myers, J. E., Sweeney, T- J., & Witmer, J. M. (2000). İyilik hali/Wellness çalışma kitabı [Wellness study bookj. Çev (Trans.): F. Korkut. Ankara: Anı Yayıncılık, 2004.
Oral, M. (1999). The relationship between dimensions of perfectionism, stresfull life events and depressive symptoms in university students a test of diathesis - stress model of depression. Unpublished master's thesis. METU, Ankara.
Öner-Özkan, B. (2004). Future time orientation in romantic relationships the minding theory relating. Social Behavior and Personality, 32, 797-804.
Prager, K. J., & Buhrmester, D. (1998). Intimacy and need fulfillment in couple relationships, journal of Social and Personal Relationships, 15,435-469.
Sarı, T. (2003). Wellness and its' correlates among university students: relationship status, gender, place of residence, and GPA. Unpublished master's thesis. METU, Ankara.
Savaşır, I., & Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler [Assessment in cognitive-behavioral therapies: Commonly used scales]. Türk Psikologlar Derneği Yayınları, No: 9,96, Ankara.
Saya, P. (2006). The relationship between attachment styles and perfectionism in high school students. Unpublished master's thesis, METU, Ankara.
Schweitzer R. D., & Hamilton, T. K. (2002). Perfectionism and mental health in Australian university students: Is there a relationship? Journal of College Student Development, 43,684-695.
Shea, A. J.., Slaney, R. B., & Rice, K. G. (2006). Perfectionism in intimate relationships: The Dyadic Almost Perfect Scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 39,107-125.
Simpson, J. A., Collins, W. A., Tran, S., & Haydon, K. C. (2007). Attachment and the experience and expression of emotions in romantic relationships: A developmental perspective. Journal of Personality and Social Psychology, 92, 355-367.
Snell, W. E., Jr., Schicke, M., & Arbeiter, T. (2002). Chapter 4: The Multidimensional Relationship Questionnaire: Psychological Dispositions Associated with Intimate Relations. In W. E. Snell, Jr. (Ed.), New directions in the psychology of intimate relations: Research and theory. Cape Girardeau, MO: Snell Publications. WEB: http://cstl-cla.semo.edu/snell/books/intimate/intimate.htm.
Stackert, R. A., & Bursik, K. (2003). Why I unsatisfied? Adult attachment style, gendered irrational beliefs, and young adult romantic relationship satisfaction. Personality and Individual Differences, 34,1419-1429.
Sumi, K., & Kanda, K. (2002). Relationship between neurotic perfectionism, depression, anxiety and psychosomatic symptoms: A prospective study among Japanese men. Personality and Individual Differences. 32, 817-826.
Sun Selışık, Z. E. (2003). The dimensions of perfectionism and their relations to helpless explanatory style. Unpublished master's thesis. Middle East Technical University, Ankara.
Sweeney, T. J., & Witmer, J. M. (1991). Beyond social interest: Striving toward optimum health and wellness. Individual Psychology, 47, 527-540.
T'abachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. (4. Edition.). Boston: Allyn & Bacon.
Tuncer, B. (2006). Kaygı düzeyleri farklı üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin mükemmeliyetçilik özelliklerinin incelenmesi [A study on perfectionism in pre-university students with different anxiety levels]. Unpublished master's thesis. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Türküm, S. A., Kızıltaş, A. and Sarıyer, A. (2004). Anadolu Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi'nin hedef kitlesinin psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin ön çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3,15-29.
Witmer, J. M., & Sweeney, T. J. (1992). A holistic model for welness and prevention over life span. Journal of Counseling and Development, 34 (3), 141-155.