Özet Kimilerinin ağıt olduğunu dayattığı, kimilerinin ise ağıt olmadığı, hatta oturak havası olduğunu iddia ettiği “Hey Onbeşli” türküsü üzerindeki, yöresi ve türü ile ilgili tartışma zaman zaman gündeme gelmektedir. Bir taraftan bu tartışma devam ederken, diğer taraftan da Anadolu dışından türkünün üç ayrı çeşitlemesi ve bir adet Radyo kaydı tespit edilmiştir. Bu çeşitlemeler sözel ve ezgisel yapıları birbirinden farklı Kerkük, Kırım, diğeri de Kırım’dan Romanya’ya taşınmış üç ayrı çeşitlemedir. Türkülerde ana sözler değişmiş ve eklentiler yapılmış olsa da nakarat sözleri kalıp ezgisi ve ezgi örgüsü neredeyse hiç değişmeden taşındıkları coğrafyalarda yeni bir yaratımla, çeşitleme halini almıştır. Türkü, Kırım, Romanya ve Kerkük çeşitlemelerinin yanında, Bulgaristan’ da Mestan Hüseyinov tarafından 1970’li yılların sonu veya 80’li yılların başlarında Sofya radyosunda okunmuştur, ancak sanatçının okuduğu bu icra o bölgeye ait bir varyant veya çeşitleme değildir. Sanatçı Anadolu’daki icra şeklinden öğrenerek neredeyse aynı ezgi ile okumuş olsa da, donanımında koma değişikliği yapmıştır. Bu türkü makaleye çeşitleme olarak değil, sadece sözlerdeki ve donanımdaki değişim açısından konu edilmiştir. 2018 yılında “Bursa Etnomüzikoloji Derneği” tarafından yapılan, “Müzik ve Politika” konulu Uluslararası Etnomüzikoloji Sempozyumu’nda türkünün yurt içinden tespit ettiğimiz diğer varyantları ve 1927 de plağa okunan hali ile ağıt olmadığına dair belgeler tarafımızdan bildiri olarak sunulmuş ve kısa süre sonra da yayımlanmıştır. Ancak, Anadolu dışında çeşitlemelerle ilgili ne bir yazı yayınlanmış, ne de varlığı araştırılmıştır. Bu makalede ve 1927 yılında plağa kaydedilen türkü, 1943 yılında Tokat’tan derlenmiş türkü ve 1970’li yıllarda derlenen Anadolu’da yaygın olarak söylenen “Hey Onbeşli” türküsü olmak üzere üç türkü üzerinden, Anadolu dışında yeni tespit edilen çeşitlemelerin birçok açıdan ezgisel ve sözel karşılaştırmaları yapılmıştır. Türküdeki sosyolojik, müzikolojik ve etimolojik değişimleri incelenmiş, Anadolu dışındaki çeşitlemelerin kayıtlarını okuyan sanatçıların kim oldukları araştırılmış ve kısa bilgiler verilmiştir.

The well-known ballad as 'Hey Onbesli' which is absolutely a lament for some, while some claim it as a sort of fun music called 'Oturak havasi', still hosts off and on debates about its type and region of origin. While all these debates continue, three different variations of the ballad from outside of Anatolia and a radio recording have been found. These variations are from Kirkuk, Crimea, and Romania; transferred from Crimea to Romania, all being with different lyric and melodic structures. Although the main lyrics are changed, added, and removed, the reprise of the original ballad is kept almost the same as well as the main melody and the melody pattern. Thus, the ballad is variated with new creations in the regions it had been carried away. Besides these three different variations, Mestan Hüseyinov performed the song in Sofia Radio in Bulgaria, in the late '70s or early '80s. However, this performance of the sanger is not a variation of the region. Although the sanger learned from the Anatolian way of performing the ballad and sang with almost the same melody, he changed the comma in the notes. This version is included in this paper as in its transformation in the lyrics and notes, not as a variation. In 2018, other variations of the ballad which has been found within the borders of the homeland and a version in a record from 1927 including the proofs of not being a lament have been submitted as a paper by the author, during International Ethnomusicology Symposium with the theme "Music and Politics", held by Bursa Ethnomusicology Association; and published shortly after. However, there is neither a publishment about the variations of the ballad from outside of Anatolia nor a study about its existence. In this paper, the record from 1927, the gleaned ballad in 1943 from Tokat, and widely performed ballad in Anatolia which is gleaned in the 1970s named 'Hey Onbesli' are compared to the variations found outside of Anatolia in terms of melody and lyrics. The sociological, musicological, and etymological changes are investigated, the performers of the ballad from outside of Anatolia have been studied and briefly introduced.