İbnü’s-Salâh’a Nispet Edilen Müsnedü’l-Hâfız Osmân b. es-Salâh el-Eserî fîmâ verede mine’l-ehâdîs fî fazli’l-İskenderiyye ve ʿAskalân İsimli Eser Üzerine Bir Değerlendirme

İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî (öl. 643/1245) kaleme aldığı eserler ve yetiştirdiği öğrencileri ile hadîs tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur. Bu makalede, ona nispet edilen Müsne-dü’l-hâfız Osmân b. es-Salâh el-Eserî fîmâ verede mine’l-ehâdîs fî fadli’l-İskenderiyye ve ʿAskalân isimli eser incelenip değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu eser, Berlin Devlet Kütüphanesin-de bulunmaktadır. Kitap yirmi varaktır ve her bir varak on beş satırdan oluşmaktadır. Kesin olmamakla birlikte, İbnü’s-Salâh’a ait olma durumu söz konusudur. Zira kapak dışında İbnü’s-Salâh’ın ismine eserin herhangi bir yerinde değinilmemiş ve bir tarih kaydı da düşülmemiştir. İçerdiği rivâyetler, kitâbet yolu ona iletilmiştir. İbnü’s-Salâh’ın bu rivâyetleri başka birine verdiği, okuttuğu veya icazet verdiğine dair bir malumata da ulaşılamamıştır. Bu eserde İskenderiye ve Askalân’ın fazileti ile ilgili rivâyetlerin yanı sıra Allah yolunda ribâtta bulunmanın değerleri ile ilgili hadîsler de nakledilmiştir. İskenderi-ye, Akdeniz kıyısında bulunmakta olup Mısır’ın ikinci büyük şehridir. Askalân ise Filistin’in önde gelen şehirlerinden biri olup bugün İsrail’in işgali altında bulunmaktadır. Gazze’nin kuzeyinde bir Akdeniz şehridir. Askerî, dinî, ilmî, ticarî ve sosyal faaliyetlerin önemli merkezlerinden olan bu iki şehir, tarihi süreç içerisinde çok sayıda kültür ve medeniyete ev sahipliği etmiştir. Ribât ise düşman saldırılarına karşı sınır boylarında nöbet tutmak, cihad için hazırlık yapmak, İslâm topraklarını muhafaza etmeye çalışmak gibi anlamlara gelmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hadîs, İbnü’s-Salâh, Ribât, İskenderiye, Askalân, Şehirlerin Fazileti

An Evaluation on the Work Titled Musnad al-Hāfiz Othmān b. al-Salāh al-Asar fīmā warada min al-ahādīs fī fadl al-Iskandariya va ʿAskalān Attributed to Ibn al-Salāh

Ibn al-Salāh Shahrazûrī (d. 643/1245) had an important place in the history of hadith with his works and his students. In this article, the work named Musnad al-Hāfiz Othmân b. al-Salāh al-Asarī fīmā warada min al-Ahādīs fī fadl al-Iskandariya va ʿAskalān attributed to him has been examined and evaluated. This work is in the Berlin State Library. The book has twenty leaves and each leaf consists of fifteen lines. Although it is not certain, there is a case of belonging to Ibn al- Salāh. Because, apart from the cover, the name of Ibn al-Salah was not found in any part of the work, and a date record was not included. The narrations it contained in it, were delivered to him by the way of inscription. There is also no information that Ibn al-Salah gave these narrations to someone else, make them read or gave permission. In addition to the narrations about the virtue of Alexandria and Askalān, the hadiths about the values of being in ribat (ribāṭ) in the way of Allah were narrated in this work. Alexandria is located on the Mediterranean coast and is the second largest city in Egypt. Askalān, which is a Mediterranean city in the north of Gaza, is one of the leading cities of Palestine and is today under Israeli occupation. It is. These two cities, which are important centers of military, religious, scientific, commercial, and social activities, have been hosted many cultures and civilizations in the historical process. Ribât, means keeping watch across borders against enemy attacks, preparing for jihad, and trying to protect Islamic lands.

Keywords:

Hadith, Ibn al-Salâh, Ribât, Alexandria, Askalân, Virtue of Cities,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnavût vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Arslan, Ali. “Mukaddimetü İbni’s-Salâh İsimli Eser Üzerine Yapılan Çalışmalar”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi 6/5 (2017), 2459-2474.
Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr el-İtkî. el-Bahru’z-zehhâr. thk. Mahfûzurrahmân Zey-nullâh, Adil b. Saʿd, Sabrî Abdulhâlık eş-Şâfiʿî. 28 Cilt. Medine: Mektebetü’l-ʿUlûm ve’l- Hikem, 2009.
Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’l-müsned es-sahîhu’l-muhtasar min umûri Resûlillâhi ve sünenihî ve eyyâmihî. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tav-kı’n-Necât, 1422.
Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saʿîd. es-Sünenü’l-vâride fi’l-fiten. thk. Rıdâullâh b. Muhammed İdrîs el-Mubârekfûrî. 6 Cilt. Riyad: Dâru’l-Âsıme, 1416.
Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer el-Bağdâdî. el-Efrâd. thk. Câbir b. Abdullâh es-Serîʿ. b.y.: y.y., 2012.
Dârimî, Abdullâh b. Abdurrahman et-Temîmî. el-Müsned. thk. Heyet. 3 Cilt. Kahire: Dâru’t-Teʿsîl, 2015.
Deylemî, Ebû Şucâʿ el-Hemedânî. el-Firdevs bi-meʾŝûri’l-hitâb. thk. Saʿîd b. Besyûnî Zağlûl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi'l-İlmiyye, 1986.
Ebû Avâne, Yaʿkûb b. İshâk en-Nîsâbûrî. Mustahrecu Ebî Avâne. thk. Eymen b. Ârif ed-Dımaşkî. 5 Cilt Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1998.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Muhammed Avvâme. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 2. Basım. 1425/2004.
Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliyâʾ ve tabakātü’l-asfiyâʾ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1974.
Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî el-Mevsılî. el-Müsned. thk. Hüseyin Selîm Esed. 13 cilt. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn, 1984.
Fayda, Mustafa. “Askalân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/487-488. İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 1991.
Gümüş, Fatih. İbnü’s-Salâh’ın Mukaddime’sinin Hadis Usulünün Gelişimindeki Yeri. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
İbn Arâk, Nûruddîn Alî b. Muhammed el-Kenânî. Tenzîhu'ş-şerîʿati'l-merfûʿa ʿani'l-ehbâri'ş-şenîʿati'l-mevdûʿa. thk. Abdulvehhâb Abdullatîf - Abdullâh Muhammed es-Sadîk el- Gamârî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1399.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr b. Ebî Şeybe el-Absî. el-Musannef. thk. Saʿd b. Nâsır eş-Şetrî. 25 Cilt. Riyad: Dâru Kunûzi İşbîliyâ, 2015.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Lisânu’l-mizân. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslâmiyye, 2006.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Bustî. es-Sahîh. thk. Şuayb el-Arnavût. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn. et-Tekmîl fî maʿrifeti’s-sikāt ve’z-zuʿafâʾ ve’l-mecâhîl. thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâim Âl Nu‘mân. 4 Cilt. San‘a: Mektebetü İbn Abbâs, 2011.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. thk. Şuayb el-Arnavûd vd. 5 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
İbnü’l-Kayserânî, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Tâhir el-Makdisî. Maʿrifetu't-tezkira fî’l-ehâdîŝi’l-mevdûʿa. thk. Şeyh İmâd ed-Dîn Ahmed Haydar. Beyrut: Muessesetü’l-Kütübi's- Sekāfiyye, 1985.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Alî, el-Mevdûʿât. thk. Nureddin Şükrü Boyacılar. 3 Cilt. Riyad: Edvâʾu’s-Selef, 1997.
İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. Gâyetü’n-nihâye fî tabakāti’l-kurrâ. thk. Gotthelf Bergstraesser. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2006.
İbnü’l-Cevzî, Ebü'l-Ferec Abdurrahmân b. Alî. el-ʿİlelu'l-mutenâhiye fî'l-ehâdîŝi’l-vâhiye. thk. İrşâdu'l-Hakki’l-Eserî. 2 Cilt. Faysalâbâd: İdâretü’l-ʿUlûmi’l-Esriye, 1981.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Bey-rut: Dâru Sâdır, 1993.
İbnü’s-Salah, Ebû Amr Takıyüddîn Osmân b. Salâhaddîn eş-Şehrezûrî. Müsnedü’l-hâfız Osmân b. es-Salâh el-Eserî fîmâ verede mine’l-ehâdîs fî fazli’l-İskenderiyye ve Askalân. Berlin: Die Staatsbibliothek, Islamische Handschriften, Sprenger 197.
Kandemir, M. Yaşar. “İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/198-200. İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 2000.
Kāsım Ali Sa‘d. Cemheretü terâcimi’l-fukahâi’l-mâlikiyye. 3 Cilt. Dubay: Dâru’l-Buhûs, 2002.
Makdisî, Ziyâuddîn Ebû Abdullâh Muhammed b. Abdilvâhid. el-Muntekā min mesmûʿâti Merv. Dımaşk: Zâhiriye Kütüphanesi, 344 (1-10).
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arâbî, ts.
Özkuyumcu, Nadir. “Mukavkıs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/137-138. İstan-bul: TDV Vakfı Yayınları, 2006.
San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘. el-Musannef fi’l-hadîs. thk. Habîb er-Rahmân el- Azâmî. 11 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1403.
Seyyid, Eymen Fuâd. “İskenderiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/574-576. İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 2000.
Seyyid, Seyyid Muhammed. “İskenderiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/549-580.İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 2000.
Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. Müsnedü’ş-Şâmiyyîn. thk. Hamdî b. ʿAbdulmecîd es-Selefî. 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. el-Muʿcemu’l-evsat. thk. Târik b. İvadullâh b. Muhammed, Abdulmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru'l-Haremeyn, 1995.
Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. el-Muʿcemu’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî. 20 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâʾi't-Turâŝi'l-ʿArabî, 1983.
Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Mısır: Mek-tebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1397/1977.
Tunç, Mazhar. İbnü’s-Salâh’ın Hayatı, Eserleri ve Hadisçiliği. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
Ukaylî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Amr el-Mekkî. eḍ-Ḍuʿafâu'l-kebîr. thk. Mâzin es-Sersâv. 6 Cilt. Kahire: Dâru İbn ʿAbbâs, 2008.
Ukaylî, Ebü’l-Kāsım Kemâlüddîn Ömer b. Ahmed. Bugyetü’t-taleb fî târîhi Haleb. thk. Süheyl Zekkār. 12 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
Yiğit, İsmail. “Ribât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/76-79. İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 2008.
Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Osmân. Mîzanü’l-i’tidâl fî nakdi’-ricâl. thk. Ali el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Osmân. Siyerü A‘lâmü’n-nübelâ. thk. Şuayb Arnavût vd. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Osmân. Târîhu’l-İslâm ve vefyâtu’l-meşâhir ve’l-a‘lâm. thk. Beşşâr Avvâd Marûf. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2003.