Kadriye Kübra SARIGÜL, Fikret Korhan TURAN

DIŞ TİCARET FİRMALARINDA TKY ALGISI VE TKY UYGULAMALARININ PERFORMANSA OLAN ETKİSİ

Toplam kalite yönetimi (TKY) uygulamalarının işletme performansı üzerindeki etkisi sektör, firma yapısı ve çalışan profili gibi çeşitli faktörlere göre farklılık gösterebilmektedir ve literatürde bu durumu destekleyen çalışmalar mevcuttur. Yapılan araştırma ile, konu üzerinde yürütülen önceki çalışmalardan farklı olarak, dış ticaret firmaları özelinde, spesifik TKY uygulamalarının hem işletme, hem de çalışan performansı üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, İstanbul ilinde faaliyet gösteren dış ticaret firmaları çalışanları ile iletişime geçilmiş ve basit tesadüfi yöntemle seçilen 368 katılımcının desteğiyle bir anket çalışması yapılmıştır. Toplanan veri, TKY uygulamaları ile işletme ve çalışan performansı üzerindeki algının, sosyo-demografik özelliklere ve firma niteliklerine göre nasıl değişebileceğini belirlemek amacıyla parametrik istatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; çalışanın yaşı, eğitim seviyesi, bulunduğu firmadaki çalışma süresi ve pozisyonu ile çalışılan firmanın faaliyet süresi ve büyüklüğü arttıkça, TKY uygulamalarına yönelik algının da önemli ölçüde arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, bir bütün olarak, TKY uygulamalarının işletme performansını anlamlı derecede arttırdığı, bu artışın ise daha çok müşteri odaklılık ve personel güçlendirme uygulamaları üzerinden gerçekleştiği görülmüştür. Benzer şekilde, TKY uygulamalarının çalışanların bireysel performansına da anlamlı derecede olumlu katkı yaptığı; ancak, bu olumlu katkının temel olarak müşteri odaklılık ve personel güçlendirme uygulamalarının yanı sıra eğitim uygulamaları aracılığıyla gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kalite Kontrol, Kalite Çalışmaları, Örgütsel Performans, Dış Ticarette Kalite, İthalat ve İhracatta Kalite.

TQM PERCEPTION IN FOREIGN TRADE COMPANIES AND THE IMPACT OF TQM PRACTICES ON PERFORMANCE

PDF

___

Akdağ, M. (2005). TKY ve örgüt içindeki yeri. S.Ü.İ.F. Selçuk İletişim Dergisi, 4(1), 159-170. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19012/200800
Aksu, A. (2011). TKY ve stratejik liderlik. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 351-361. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/oybd/issue/16338/171075
Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organisation. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18. Doi: https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1990.tb00506.x
Baldemir, E. (2016). Turizm işletmelerinde TKY. Erişim tarihi: 20.09.2020. Erişim adresi: http://slideplayer.biz.tr/slide/2305754/
Baykal, E., Zehir, C. ve Köle, M. (2018). Hizmetkâr liderlik firma performansı ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracı (mediator) etkisi. Akademik Hassasiyetler, 5(9), 111-133. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademik-hassasiyetler/issue/37173/415254
Bircan, G. ve Gedik, H. (2003). Tekstil sektöründe istatistiksel proses kontrolü teknikleri uygulaması üzerine bir deneme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 69-79. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumuiibf
Brah, S. A., Wong, J. L. & Rao, B. M. (2000). TQM and business performance in the service sector: A Singapore study. International Journal of Operations and Production Management, 20(11), 1293-1312. Doi: https://doi.org/10.1108/01443570010348262
Bulut, Ç., Yılmaz, C. ve Alpkan, L. (2009). Pazar oryantasyonu boyutlarının firma performansına etkileri. Ege Akademik Bakış, 9(2), 513- 538. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/557311
Carr, S., Mak, Y. T. & Needham, J. E. (1997). Differences in strategy, quality management practices and performance reporting systems between ISO accredited and non-ISO accredited companies. Management Accounting Research, 8(4), 383-403. Doi: https://doi.org/10.1006/mare.1996.0053
Chenhall, R. H. (1997). Reliance on manufacturing performance measures, total quality management and organizational performance,” Management Accounting Research, 8(2), 187-206. Doi: https://doi.org/10.1006/mare.1996.0038
Choi, T. Y. & Eboch, K. (1998). The TQM paradox: Relations among TQM practices, plant performance, and customer satisfaction. Journal of Operations Management, 17(1), 59-75. Doi: https://doi.org/10.1016/S0272-6963(98)00031-X
Chong, V. K. & Rundus, M. J. (2004). Total quality management, market competition and organizational performance. The British Accounting Review, 36(2) 155-172. Doi: https://doi.org/10.1016/j.bar.2003.10.006
Cua, K. O., Mckone, K. E. & Schroeder, R. G. (2001). Relationships between implementation of TQM, JIT, and TPM and manufacturing performance. Journal of Operations Management, 19(6), 675-694. Doi: https://doi.org/10.1016/S0272-6963(01)00066-3
Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12462/5075
Daft, R. L. (1997). Management, 2. Edition, Tennesse, USA: The Dryden Press.
Erozan, İ. ve Müminoğlu, M. (2020). Bir otomobil yan sanayi tedarikçisinde dünya klasında üretim uygulaması. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 31(3), 251-266. Doi: https://doi.org/10.46465/endustrimuhendisligi.741429
Ertuğrul, İ. (2004). Toplam kalite kontrol ve teknikleri, Bursa: Ekin Kitabevi.
Fuentes-Fuentes, M. M., Albacete-Saez, C. A. & Llorens-Montes, F. J. (2004). The impact of enviromental characteristics on TQM principles and organizational performance. Internatioanl Journal of Management Science, 32(6), 425-442. Doi: https://doi.org/10.1016/j.omega.2004.02.005
Harrison-Walker, L. J. (2001). The measurement of a market orientation and its impact on business performance. Journal of Quality Management, 6(2), 139-172. Doi: https://doi.org/10.1016/S1084-8568(01)00035-9
Hendricks, K. B. & Singhal, V. R. (1997). Does implementing an effective TQM program actually improve operating performance? Empirical evidence from firms that have won quality awards. Management Science, 43(9), 1258-1274. Doi: https://doi.org/10.1287/mnsc.43.9.1258
Jiménez-Jiménez, D. & Sanz-Valle, R. (2011). Innovation, organizational learning and performance. Journal of Business Research, 64(4), 408-417. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2010.09.010
Kannan, V. R. & Tan, K. C., (2005). Just in time, total quality management, and supply chain management: Understanding their linkages and impact on business performance. Omega, 33(2), 153-162. Doi: https://doi.org/10.1016/j.omega.2004.03.012
Karakaş, A. ve Serçek, S. (2014). Psikolojik güçlendirme algısının örgütsel bağlılığa etkisi: Otel çalışanları üzerine bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2), 90-107. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/soid/issue/11389/136035
Kaynak, H. (2003). The relationship between total quality management practices and their effects on firm performance. Journal of Operational Management, 21(4), 405-435. Doi: https://doi.org/10.1016/S0272-6963(03)00004-4
Kaynak, H. & Hartley, J. L. (2008). A replication and extension of quality management into the supply chain. Journal of Operations Management, 26(4), 468-489. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jom.2007.06.002
Kirkman, B. L. & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74. Doi: https://doi.org/10.5465/256874
Küçük, O., Yılmaz, E., Şen, H. İ. ve Küçük, N. (2015). TKY’nin işletme performansına etkisi: Lojistik sektöründe bir uygulama. The Journal of Academic Social Science Studies, 34(2), 53-67. Doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2638
Li, L., Tse, C.-Y. E. & Zhao, J.-L. (2009). An empirical study of corporate entrepreneurship in hospitality companies. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 10(3), 213-231. Doi: https://doi.org/10.1080/15256480903088196
Naktiyok, A. ve Küçük, O. (2003). Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde (KOBİ) TKY kritik faktörlerinin örgütsel performans üzerine etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(0), 43-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5878/77793
Özer, M. A. (2013). Kalite yönetimini Edwards Deming’le yeniden okumak. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 127-150. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/humanitas/issue/7782/101666
Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1 SPSS-Minitab. Eskişehir: Kaan Kitapevi. Özkılıç, Ö. (2005). İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri, Ankara: TİSK. Erişim adresi: https://www.tisk.org.tr
Öztürk, A. (2009). Kalite yönetimi ve planlaması. Bursa: Ekin Yayınevi.
Özutku, H. (2006). Toplam kalite yönetimi uygulamaları ve işletme performansı arasındaki ilişkinin analizi: Türk imalat endüstrisinde bir alan araştırması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 211-240. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/huniibf/issue/7876/103492
Parlak, S. (2017). TKY ve kalite yönetim sistemi standartları. 2. Baskı, Bursa : Ekin Kitabevi.
Powell, T. C. (1995). Total quality management as competitive advantage: A review and empirical study. Strategic Management Journal, 16(1), 15-37. Doi: https://doi.org/10.1002/smj.4250160105
Samson, D. & Terziovski, M. (1999). The relationship between total quality management practices and operational performance. Journal of Operations Management, 17(4), 393-409. Doi: https://doi.org/10.1016/S0272-6963(98)00046-1
Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Ankara: Anı Yayıncılık. Erişim adresi: https://aniyayincilik.com.tr/kitaplar/psikolojik-test-gelistirme-ve-uyarlama-sureci-spss-ve-lisrel-uygulamalari/
Sevimler, S. (2010). TKY unsurları ve unsurlardan biri olan eğitim ile işletme performansı arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü, İşletme Anabilim Dalı, Pazarlama Bilim Dalı, Kütahya. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4771/65653
Şenol, Z. (2016). Kurumsal risk yönetiminin firma performansına etkisi: Bist örneği (Doktora tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe Finansman Bilim Dalı, Tokat. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Şimşek, M. Ş. ve Çelik, A. (2017). Yönetim ve organizasyon, 19. Baskı, Konya: Eğitim Kitabevi. Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
Tari, J. J., Molina, J. F. & Castejón, J. L. (2007). The relationship between quality management practices and their effects on quality outcomes. European Journal of Operational Research, 183(2), 483-501. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2006.10.016
Tekin, M. (2006). Kalite güvence ve standartlar, Konya: Günay Ofset.
Ulusoy, F. & Çakıroğlu, E. (2013). In-service elementary mathematics teachers conceptions of histogram and difficulties about its teaching process. Elementary Education Online, 12(4), 1141-1156. Retrieved from http://ilkogretim-online.org.tr
Ustasüleyman, T. (2011). Toplam kalite yönetimi uygulamalarının firma performansı üzerine etkisi: Türkiye’nin 500 büyük firmasına yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 67-96. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gaziuiibfd/issue/28320/300948