COVID-19 AŞISI ÇİZELGELEME PROBLEMİ: TERMAL NAKLİYE KONTEYNERLERİ UYGULAMASI

Yeni Koronavirüs Hastalığı 2019’da ilk kez gözlemlenmiş olup, Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak tanımlanmıştır. Tüm ülkeler virüsün yayılmasını hafifletmek için yoğun çaba sarf etmektedir. En önemli çabalardan biri de geliştirilmiş olan aşıların hızlıca aşı olacaklara yapılmasıdır. Ancak aşılamanın planlanması aşı merkezlerinin kapasiteleri dışında ayrıca aşıların gerektirdiği saklama koşulları nedeni ile de zorlaşmaktadır. Bu çalışmada aşılardan en çok kullanılanlardan biri olan Pfizer-Biontech aşısı ele alınmıştır. Bu aşının gerektirdiği soğuk zincir nedeni ile aşılama problemi daha da zorlaşmaktadır. Hem bozulan aşı maliyetleri hem de 2 dozdan az aşı olan kişilerin eksik olan doz başına hesaplanan maliyetlerin toplamı en aza indirgenmesi hedeflenerek aşı çizelgeleme için bir matematiksel model geliştirilmiştir. Geliştirilen modelde ultra soğuk depolama ünitesi almadan, aşıların taşındığı termal nakliye konteynerleri ile aşıların korunduğu bir ortam ele alınmaktadır. Yaratılan veri setleri ile elde edilen çözümlere göre, bir aşı merkezi ele alındığında kolaylıkla matematiksel model en iyi sonucu hesaplamakta ve hem envanter dengesini sağlayarak aşının soğuk zincir gereksinimlerini de yerine getirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Aşı çizelgeleme, Matematiksel modelleme, COVID-19, termal nakliye konteyneri

PDF

___

Alhas, A. A. (2021). Turkey to start administering 3rd dose of COVID-19 vaccine as of Thursday. 6 Temmuz 2021 tarihinde, https://www.aa.com.tr/en/turkey/turkey-to-start-administering-3rd-dose-of-covid-19-vaccine-as-of-thursday/2290521 adresinden erişildi.
BC Centre for Disease Control (2020). Guidance for Receiving and Handling the Pfizer-BioNTech COVID-19 mRNA Vaccine (including dry ice procedures). 1 Ocak 2021 tarihinde, http://www.bccdc.ca/resource-gallery/Documents/Guidelines%20and%20Forms/Guidelines%20and%20Manuals/Epid/CD%20Manual/Chapter%202%20-%20Imms/Guidance_Handling_Receiving_Pfizer-BioNTech_COVID-19_Vaccine.pdf adresinden erişildi.
Bubar, K. M., Reinholt, K., Kissler, S. M., Lipsitch, M., Cobey, S., Grad, Y. H., & Larremore, D. B. (2021). Model-informed COVID-19 vaccine prioritization strategies by age and serostatus. Science, 371(6532), 916-921.
California COVID-19 Vaccination Program (2021). Pfizer Vaccine Product Profile (Direct Ship). 18 Şubat 2021 tarihinde, https://eziz.org/assets/other/IMM-1324.pdf adresinden erişildi.
CDC (2021). Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine. 18 Şubat 2021 tarihinde, https://www.cdc.gov/vaccines/covid-19/info-by-product/pfizer/index.html adresinden erişildi.
Chini, M. (2021a). 7 questions about Belgium’s Covid-19 vaccination plan, answered, The Brussels Times. 8 Ocak 2021 tarihinde, https://www.brusselstimes.com/news/belgium-all-news/148260/7-questions-about-belgiums-covid-19-vaccination-plan-answered-frank-vandenbroucke-care-and-health-agency-alexander-de-croo-pfizer-wouter-beke-astrazeneca-oxford-johnson-curevac-moderna-priority/ adresinden erişildi.
Chini, M. (2021b). Almost 75% of Brussels primary care workers don’t show up for vaccine, The Brussels Times. 28 Şubat 2021 tarihinde, https://www.brusselstimes.com/brussels/156548/almost-75-of-brussels-primary-care-workers-dont-show-up-for-vaccine-inge-neven-gdpr-heysel-pacheco-vaccinnet-astrazeneca-van-gucht-moderna-alain-maron/ adresinden erişildi.
Clapson, C. (2021). Brussels Region looking for 350 staff for vaccination centres. 1 Şubat 2021 tarihinde, https://www.vrt.be/vrtnws/en/2021/01/14/brussels-region-looking-for-350-staff-for-vaccination-centres/ adresinden erişildi.
cvdvaccine-us (2021). THE S.T.E.P.S. to Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccination. 18 Ocak 2021 tarihinde, https://www.cvdvaccine-us.com/images/pdf/How-To-Prepare-and-Administer-the-Vaccine-Poster.pdf adresinden erişildi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (2021). Coronavirus. 1 Ocak 2021 tarihinde, https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1 adresinden erişildi.
Ersöz, M., Kaytazoğlu, O. & Temel, E. (2020). Covid 19 aşıları: Farkları neler, nasıl dağıtılacaklar? 1 Ocak tarihinde, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55092070 adresinden erişildi.
European Centre for Disease Prevention and Control (2021). Overview of the implementation of COVID-19 vaccination strategies and vaccine deployment plans in the EU/EEA – 1 February 2021. ECDC: Stockholm.
European Comission (2021). Safe COVID-19 vaccines for Europeans. 28 Şubat 2021 tarihinde, https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/safe-covid-19-vaccines-europeans_en adresinden erişildi.
FDA (2021). COVID-19 Vaccines. 1 Şubat 2021 tarihinde, https://www.fda.gov/emergency-preparedness-and-response/coronavirus-disease-2019-covid-19/covid-19-vaccines adresinden erişildi.
Foy, B. H., Wahl, B., Mehta, K., Shet, A., Menon, G. I., & Britto, C. (2021). Comparing COVID-19 vaccine allocation strategies in India: A mathematical modelling study. International Journal of Infectious Diseases, 103, 431-438.
Furlong, A. (2021). Africa runs dry as Europe plans third vaccine doses. 6 Temmuz 2021 tarihinde, https://www.politico.eu/article/africa-runs-dry-as-europe-plans-third-vaccine-doses/ adresinden erişildi.
Goldhill, O (2020). ‘We’re being left behind’: Rural hospitals can’t afford ultra-cold freezers to store the leading Covid-19 vaccine, STAT. 1 Şubat 2021 tarihinde, https://www.statnews.com/2020/11/11/rural-hospitals-cant-afford-freezers-to-store-pfizer-covid19-vaccine/ adresinden erişildi.
Kleinman, Z. (2020). How will we keep the Covid vaccine at a cold enough temperature?, BBC News. 8 Ocak 2021 tarihinde, https://www.bbc.com/news/technology-54889084 adresinden erişildi.
Michas, F. (2020). Number of physicians, nurses, and caregivers in Belgium in 2020, by province of residency, Statista. 8 Ocak 2021 tarihinde, https://www.statista.com/statistics/1155329/number-of-healthcare-providers-living-in-belgium-by-province/ adresinden erişildi.
NDTV (2020). High Storage Cost Of Ultra-Cold Covid Vaccines Should Not Hinder Use: WHO. 1 Ocak 2021 tarihinde, https://www.ndtv.com/world-news/high-storage-cost-of-ultra-cold-covid-vaccines-should-not-hinder-use-who-2331315 adresinden erişildi.
National Institutes of Health (2020). Experimental coronavirus vaccine is safe and produces immune response. 1 Ocak 2021 tarihinde, https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/experimental-coronavirus-vaccine-safe-produces-immune-response adresinden erişildi.
Our World In Data (2021). COVID Vaccinations. 21 Temmuz 2021 tarihinde, https://ourworldindata.org/covid-vaccinations adresinden erişildi.
Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine Storage and Handling Summary (2021). 21 Temmuz 2021 tarihinde, https://www.cdc.gov/vaccines/covid-19/info-by-product/pfizer/downloads/storage-summary.pdf adresinden erişildi.
Rastegar, M., Tavana, M., Meraj, A., & Mina, H. (2021). An inventory-location optimization model for equitable influenza vaccine distribution in developing countries during the COVID-19 pandemic. Vaccine, 39(3), 495-504.
Shim, E. (2021). Optimal allocation of the limited COVID-19 vaccine supply in South Korea. Journal of clinical medicine, 10(4), 591.
Taylor, D. B. (2021). A timeline of the coronavirus pandemic. The New York Times, 1 Şubat 2021 tarihinde, https://www.nytimes.com/article/coronavirus-timeline.html adresinden erişildi.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2020a). COVID-19 nedir? 1 Ocak 2021 tarihinde, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html adresinden erişildi.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2020b). COVID-19 Aşısı Çeşitleri. 1 Ocak 2021 tarihinde, https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77708/covid-19-asisi-cesitleri.html adresinden erişildi.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2021). COVID-19 mRNA AŞISI (BNT162b2) Uygulama Kuralları. 7 Temmuz 2021 tarihinde, https://covid19asi.saglik.gov.tr/Eklenti/40481/0/covid-19mrnaasisibnt162b2uygulamakurallarikitapcikpdf.pdf?_tag1=B347DC836E3A35A539CBAB6C69257C628F05B52A adresinden erişildi.