Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye’deki Sendikacılığın Mevcut Durumu: Antalya İli Örneği

Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin çalışma ilişkilerinde ve sendikal ilişkilerde geçmişten beri belirgin olması, kadınların emek piyasalarına düşük katılımı ve sendikal temsilde kısıtlı yer almaları sorununu doğurmuştur. Bu çalışma, Antalya’da kadınların sendikalarla ilişkisini ele alarak, Türkiye’de erkek egemen sendikal örgütlenme içerisinde kadının konumunu değerlendirmektedir. Dolayısıyla, Türkiye’deki ve Antalya’daki istihdam oranları ve sendikalaşma oranlarına değinerek kadınların sendikal yönetimde ve sendikaların karar alma mekanizmalarında yeterince temsil edilip edilmediğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda turizm, ticaret ve hizmet sektörünün ağırlıklı olduğu Antalya ilinde 27 kadın ve 12 erkek sendikalı (temsilci ve yönetici) ile yarı yapılandırılmış mülakat tekniği araştırması gerçekleştirilmiştir. Kadınlara özgü söylemleri dile getirmek amacıyla, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (HAK-İŞ) ve Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonuna ait (DİSK) sendikaların Antalya şubeleri bünyesinde daha çok kadın yönetici ve üyelerle görüşme yapılmıştır. Kadınlara atfedilen toplumsal rol ve sorumluluklar nedeniyle kadınların istihdam ve işgücüne katılım oranlarının düşük olduğu, kadınların sendikal faaliyetlere katılımının yeterince desteklenmediği ve mücadele noktasında temsiliyetlerinin yetersiz olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu noktada kadınların sendikalarda daha çok temsil edilmesine ilişkin etkili ve yol gösterici çözüm önerileri tartışılmıştır.

The Current Status of Trade Unionism in Turkey in Gender Context: The Case of Antalya Provincey

The fact that gender inequality has been evident in labor relations and trade union relations since the past led to the problem of low participation of women in labor markets and limited representation in trade union. This study, by addressing the relationship between women’s union in Antalya, is assessing the position of women in male dominated trade union organization in Turkey. Thus, referring to employment and unionization rates in the Antalya and Turkey, it aims to find out whether women are sufficiently represented in trade union management and in trade unions’ decision-making mechanisms. In this direction, semi-structured interview technique research was conducted with 27 female and 12 male union (representative and manager) in Antalya, where tourism, trade and service sector is predominant. In order to express women-specific discourse, it is aimed to conduct interviews with more female managers and members within the Antalya branches of TÜRK-İŞ, HAK-İŞ and DİSK. Due to the social roles and responsibilities attributed to women, it was found that women’s employment and labor force participation rates were low, women’s participation in trade union activities were not sufficiently supported and their representation was insufficient. At this point, effective and guiding solutions for women’s representation in trade unions were discussed.

PDF

___

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019) https://www.ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/istatistikler/calismahayati-istatistikleri/sendikal-istatistikler (erişim tarihi: 13.01.2019)
Anafarta, N. Sarvan F. ve Yapıcı N. (2008)" Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısı: Antalya İlinde Bir Araştırma", Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15, 111-137.
Beken, H. G. (2015) "Kadınların Sendikal Katılımını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi", Emek ve Toplum, 4, 9, 156-179.
DİSK (2019) http: http://disk.org.tr/category/diskten/kadin/ (erişim tarihi: 15.01.2019)
DİSK/GENEL İŞ (2019) Türkiye’de Kadın Emeği Araştırma Raporu, Araştırma Dairesi.
DİSK-AR (2018) Türkiye’de Kadın İşçi Gerçeği: Daha Fazla Ayrımcılık, Düşük Ücret, Güvencesiz İstihdam, Mart, İstanbul.
DİSK-AR (2019) Sendikalaşma Araştırması Türkiye’de Sendikalaşma, Toplu İş Sözleşmesi Kapsamı ve Grevler (2013- 2019), Şubat, İstanbul.
Erdoğdu, S. ve Toksöz, G. (1998) Sendikacı Kadın Kimliği, 1.Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
HAK-İŞ (2019) http://www.hakis.org.tr/komiteler.php?id=1
HAK-İŞ (2019) HAK-İŞ Dergisi, Ocak 2019, Sayı 19.
Harcourt, B., Garcia, A. ve Dumont, I. (2002) Women in Trade Unions: Making the Difference, Research on Women and Decision-Making in Trade Union Organisations.
ILO/ICFTU, (2002) International Labour Organisation/International Confederation of Free Trade Unions, The Role of Trade Unions in Promoting Gender Equality working paper, 15.
İŞKUR (2017) Antalya İşgücü Piyasası Araştırma Raporu.
İŞKUR (2018) Antalya İşgücü Piyasası Araştırma Raporu
KEİG (2019) Kriz, Kadınlar ve Kadın Emeği Forumu Raporu.
Keleş, D. (2018) "Türkiye’de Sendika Kadın İlişkisi: Sendikacı Kadınların Bakış Açılarına İlişkin Bir Değerlendirme", Çalışma ve Toplum, 4, 2047-2081.
Metin, Ş. (2011) "Kayıt Dışı İstihdam ve Esnek Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Durumu: Türkiye’de EvEksenli Çalışma", Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi.
Önder, N. (2013) "Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü", Çalışma Dünyası Dergisi, 1, 1, Temmuz-Eylül, 35-61.
Öztürk, M. (2007) "Türkiye' de ve Dünya'da Yeni Sendikal Perspektifler", Sosyal Siyaset Konferansları, 53. Kitap,
Prof. Dr. Haşmet Başar' a Armağan Özel Sayısı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayını.
Pereira, F. (2016) "Female Representation in Trade Unions: The Case of The Cambodian Garment Industry",Lund University International Human Rights Law and International Labour Rights Master Thesis.
Toksöz, G. ve Memiş, E. (2018) İstihdamda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması, Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi (CEİD) Raporu.
Toksöz, G. (1994) "Kadın Çalışanlar ve Sendikal Katılım", Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49, 3, 439-454.
TÜİK (2018). http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007
TÜİK (2019). http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007
TÜRK-İŞ (2019). http://www.turkis.org.tr/Kadin-Isciler-k111
Urhan, B. (2014) Sendikasız Kadınlar Kadınsız Sendikalar, İstanbul: KADAV Yayınları.
Yenihan, B. ve Cerev, G. (2016) "Sendikalı Kadınlar ve Yaşadıkları Sorunlar: Kocaeli Gölcük’de Kamu Çalışanları Sendikaları Üzerine Nitel Bir Araştırma", Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14, 4, 150-167.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yirmibeşoğlu, Ş. G. (2012) "Türkiye’de Kadın ve Sendikacılık: Avrupa Birliği’nin Etkisi", Dedeoğlu, S. ve Elveren A. Y. (der.) Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, İstanbul: İletişim Yayınları, 329 – 353.