İzmir’de Ev Hizmetlerinin “Yeni Portreleri”: Suriyeli Kadın Göçmenler

Araştırma çerçevesinde ev hizmetleri sektöründe çalışan sekiz Suriyeli kadın göçmen ve dört ev sahibi işveren ile 2019 yılı Kasım ve Aralık aylarında yarı ya- pılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında; Suriyeli ka- dın göçmenlerin ev hizmetleri sektöründe iş bulma süreçleri, çalışma şartları, çalışma hayatlarında karşılaştıkları zorlukların tahlili gibi temel konu başlıkları analiz edilmiştir. Suriyeli kadınların ev hizmetleri sektöründeki konumlarının di- ğer kadın göçmenler ile ne gibi farklılıklara ve benzerliklere sahip olduğu, araş- tırmada odaklanılan bir diğer konu başlığı olmuştur. Araştırmada Suriyeli kadınların İzmir’de yardımcı ev hizmetlerindeki iş bulma süreçlerinde etnik kökenin önem sahibi olduğu gözlemlenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın verilerine göre Suriyeliler arasında Türkmen etnik kökeninden ol- mak, Türkçe diline hâkim olmak ve hedef ülkedeki mutfak kültürüne hâkimiyet iş bulma sürecinin önemli belirleyenleri arasında yer bulmuştur. Araştırmada Suriyeli kadınların göçmenlerin, sektörde faaliyet gösteren diğer uyruklardaki kadın göçmenlerden farklı olarak yatılı kalarak değil gündelik/günübirlik şekilde çalışmayı öncül kıldıkları tespit edilmiştir. Suriyeli kadınların yoğunluklu olarak; gündelik periyodlarla temizlik, yemek yapma gibi mesai saatleri çerçevesinde gerçekleştirilebilecek görevler ile sektörde varlık gösterme eğilimi taşıdıkları gözlemlenmiştir. Bu durumun gerekçeleri ve sonuçları araştırmada tartışılan konu başlıkları arasında yer almıştır. Bununla birlikte kayıt dışı istihdama tabi tu- tulmanın getirmiş olduğu kırılganlık, hak arama özgürlüğünden mahrum kalma, kendilerine karşı duyulan önyargılar ve düşük ücretli iş kabulü mecburiyeti gibi etmenler Suriyeli kadın göçmenlerce sıklıkla vurgulanan dezavantajlar arasında yer bulmuştur. Çalışmada, ev hizmetleri sektöründe varlık gösteren yeni bir grup olarak Suriyeli kadın göçmenlerin konumları, karşılaştıkları sorunlar ve işveren- ler tarafından talep görme sebepleri incelenmiştir.

“New Portraits” of Domestic Services in İzmir: Syrian Women Migrants

In November and December 2019 semi-structured interviews were conduc- ted with eight Syrian women migrants that are domestic worker and four host employers within the framework of the research. As a part of the study, main issues such as processes of the job seeking, working conditions and analysis of the challenges faced by Syrian women migrants in the domestic services sector have been analyzed. The differences and similarities of Syrian women’s positions in the domestic services sector with other women migrant are another topic that is focused on in the study. In the study, it has been observed that ethnic origin is important in the employ- ment processes of Syrian women in domestic services in Izmir. In this context, ac- cording to the data of the study, being descended from Turkmen among Syrians, mastering the Turkish language and mastering the culinary culture in the target country have been among the significant determinants of the employment pro- cess. In the present study, it has been determined that Syrian women migrants, unlike women migrants of other nationalities working in the sector, do not stay overnight, but work day-to-day basis. It has been detected that Syrian women have a tendency to be present in the sector with the definition of tasks that can be fulfilled during working hours, such as cleaning and cooking during daily peri- ods. The reasons and consequences of this situation have been among the topics discussed in the study. However, the fragility of being subjected to informal emp- loyment, deprivation of right, the prejudices against them, and the factors such as the obligation to accept low-paying jobs have been among the disadvantages often highlighted by Syrian women migrants. As a new group in the domestic ser- vices sector, the positions of Syrian women migrants, the issue area they endure and the reasons for their preference by employers have been examined.

PDF

___

Abadan-Unat, N. (2017) Bitmeyen Göç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Adaman, F. ve Keyder, Ç. (2006) “Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, http://ec.europa.eu/ employment_social/ social_inclusion/docs/2006 / study_turkey_tr.pdf. (26.09.2019).
Adıgüzel, Y. (2016) Göç Sosyolojisi, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
Akalın, A. E. (2014) “Türkiye’de Ev Hizmetlerinde Çalışan Göçmen Kadınların Toplumsal ve İktisadi Varoluş Stratejileri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akalın, A. (2008) (der.) Türkiye’ye Uluslararası Göç Toplumsal Koşullar-Bireysel Yaşamlar, İstanbul: Kitap Yayınevi, 111-134.
Akgün, R. (2020) (der.) Göç Sosyolojisi Türkiye’den Örneklerle, Ankara: Orion Kitabevi, 119-136.
Aslantürk, O. ve Tunç, Y. E. (2018) “Türkiye’de Yabancıların Çalışma İzinleri ve Suriyeliler”, Ombudsman Akademik, 5, 9, 141-180.
Aygül, H. H. (2018) (der.) 21. Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler Bir Türkiye Perspektifi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 179-211.
Bartram, D., Poros, V. Maritsa ve Pierre, Monforte. (2017) Göç Meselesinde Temel Kavramlar, Ankara: Hece Yayınları.
Biehl, K. (2012) (der.) Kentler ve Göç Türkiye, İtalya, İspanya, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 73- 112.
Biner, Ö. (2016) Türkiye’de Mültecilik İltica, Geçicilik ve Yasallık ‘Van Uydu Şehir Örneği’, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Brubaker, R. (2010) “Migration Membership and The Modern Nation-state: International and External Dimensions of The Politics of Belonging”, Journal of Interdisciplinary History, 12, 1, 61-78.
Buz, S. (2007) “Göçte Kadınlar: Feminist Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çalışma”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 18, 2, 37-50.
Castles, S. ve Miller, J. M. (2008) Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ceylan, A. ve Uslu, İ. (2020) “Göçün Kadınlaşan Yapısı ve Türkiye: İzmir’de Ev Hizmetlerinde Çalışan Kadın Göçmenler”, Pasajlar Göç Meselesi, 2, 5, 177- 212.
Ciğerci, N. (2016) (der.) Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, İstanbul: İletişim Yayınları, 107-134.
Cohen, P. N. (1998) “Replacing Housework in The Service Economy: Gender, Class and Race Ethnicity in Service Spending”, Gender and Society, 12, 2, 219-231.
Coşkun, E. (2017) (der.) Sosyal Hizmetlerde Güncel Tartışmalar Sosyal Hizmet(ler)i Yeniden Düşünmek (23-24 Mart 2012) Konferansları, Ankara: Nika Yayınevi, 217-232.
Coşkun, E. (2014) “Türkiye’de Göçmen Kadınlar ve Seks Ticareti”, Çalışma ve Toplum, 42, 85-206.
Danış, D. (2008) (der.) Türkiye’ye Uluslararası Göç Toplumsal Koşullar-Bireysel Yaşamlar, İstanbul: Kitap Yayınevi, 17-40.
Dedeoğlu, S. ve Gökmen, Ç. E. (2011) Göç ve Sosyal Dışlanma Türkiye’de Yabancı Göçmen Kadınlar, Ankara: Efil Yayınları.
Deniz, A. (2018) “Türkiye’ye Filipinli Dadı Göçü: Aracı Firmaların Rolünü Anlamak”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 16, 2, 289-301.
Deniz, G., Kaluç, F. B. ve Uysal, H. (2020) “İstanbul’da Ev Bakım Hizmetlerinde Çalışan Filipinli Kadınlar: Göç, Emek ve Gündelik Hayat”, Pasajlar Göç Meselesi, 2, 5, 213-245.
Duruel, M. (2017) “Suriyeli Sığınmacıların Türk Emek Piyasasına Etkileri Fırsatlar ve Tehditler”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3, 2, 207-222.
Erdoğan, M. M. (2018) Türkiye’deki Suriyeliler Toplumsal Kabul ve Uyum, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Etiler, N. ve Lordoğlu, K. (2010) (der.) Göçmenlerde Sağlık Sorunları: Ev Hizmetlerinde Bir Alan Araştırması, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu II (4-6 Kasım 2010), İstanbul: Petrol İş Yayını, 93-118.
Faist, T. (2003) Uluslararası Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar, Ankara: Bağlam Yayınları.
Glazer, N. (1994) (der.) The Closing Door, New York: Simon&Schuster, 37-47.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020) https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638. Erişim Tarihi: 24.03.2021.
Göksel, G. U. (2019) Göçmen Entegrasyonu ve Tanınma Teorisi “adil entegrasyon”, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
Ihlamur-Öner, S. G. (2016) (der.) Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar ve Tartışmalar, İstanbul: İletişim Yayınları, 353-378.
ILO (2020) https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---migrant/documents/ publication/wcms_763803.pdf. Erişim Tarihi: 22 Aralık 2020.
İçduygu, A. ve Biehl, K. (2012) (der). Kentler ve Göç Türkiye, İtalya, İspanya, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 9-73.
İçduygu, A. ve Şimşek, D. (2016) “Syrians Refugees in Turkey: Towards Integration Policies”, Turkish Policy Quarterly, 15, 3, 59-69.
Jordan, B. ve Duvell, F. (2002) Irregular Migration: The Dilemmas of Transnational Mobility, Cheltenham and Northampton: Edward Elgar.
Kalaycıoğlu, S. ve Rittersberger-Tılıç, H. (2001) Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar, Cömert “abla”ların Sadık “hanım”ları, Ankara: Su Yayınları.
Kalfa, A. (2018) (der.) Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Eşitsizlikler, Mücadeleler, Kazanımlar, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 319-337.
Kandiyoti, D. (2013) Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, İstanbul: Metis Yayınları.
Karadeniz, O. (2011) “Türkiye’de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik”, Çalışma ve Toplum, 2001/2, 83-127.
Kaşka, S. (2009) (der.) Land of Diverse Migrations Challenges of Emigration and Immigration in Turkey, İstanbul: İstanbul Bilgi University Press, 725-793.
Kaya, A. (2017) “İstanbul, Mülteciler İçin Cennet Mi Cehennem Mi? Suriyeli Mültecilerin Kentsel Alandaki Halleri”, Toplum ve Bilim, 140, İstanbul: İletişim Yayınları, 42-68.
Kofman, E., Phizacklea, A., Raghuram, P. ve Sales, R. (2000) Gender and International Migration in Europe: Employment Welfare and Politics, New York: Routledge.
Kümbetoğlu, F. B. (2005) “Enformelleşme Süreçlerinde Genç Göçmen Kadınlar ve Dayanışma Ağları”, Folklor/ Edebiyat, 11, 41, 5-25.
Lordoğlu, K. (2008) (der.) Türkiye’ye Uluslararası Göç Toplumsal Koşullar-Bireysel Yaşamlar, İstanbul: Kitap Yayınevi, 89-110.
Lutz, H. (2008) Migration and Domestic Work: A European Perspective on A Global Theme, Hampshire: Ashgate.
Moghadam, V. (2005) Globalizing Women: Transnational Feminist Networks, Maryland: The John Hopkings University Press.
Ofner, U. S. (2011) (der.) Göç ve Kültürel Sermaye Türkiye, Almanya, Kanada ve Büyük Britinya’da Yüksek Vasıflı Göçmenler, İstanbul: Kitap Yayınevi, 319-334.
Özçürümez, S. ve İçduygu, A. (2020) Zorunlu Göç Deneyimi ve Toplumsal Bütünleşme Kavramlar, Modeller ve Uygulamalar ile Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özpınar, E., Çilingir, Y. S. ve Düşündere, A. T. (2016) “Syrians in Turkey: Unemployment and Social Choisen”, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1461160665-9.Syrians_in_Turkey_Unemployment_and_Social_ Cohesion.pdf. (16.09.2019).
Özservet, Y. Ç. ve Sarı, E. N. (2020) (der.) Yerel, Ulusal ve Küresel Boyutlarıyla Göç ve Mülteci Sorunu, İstanbul: Çizgi Kitabevi, 169-188.
Peköz, M. (2012) Küresel Kapitalizm ve Göçmenlik, İstanbul: Karakoyun Yayınları.
Phizacklea, Annie. (2004) (der.) Women and The State: International Perspective, London: Taylor & Francis, 163-174.
Piper, N. (2005) Gender and Migration, Singapore: Global Commission on International Migration.
Portes, A. ve Rumbaut, R. (1990) Immigrant America: A Potrait, California: University of California Press.
Pusch, B. (2008) (der.) Türkiye’ye Uluslararası Göç Toplumsal Koşullar-Bireysel Yaşamlar, İstanbul: Kitap Yayınevi, 75-88.
Ramirez-Machado, J. M. (2003) Domestic Work, Conditions of Work and Employment: A legal Perspective, Geneva: International Labour Office.
Read, J. G. (2004) “Family, Religion, and Work Among Arab American Women”, Journal of Marriage and Family, 66, 4, 1042–1050. doi:10.1111/j.0022-2445.2004.00077.x.
Sevlü, H. (2020) (der.) Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları, İstanbul: SU GENDER & GAR, 56-79.
Stein, B. N. (1981) “The Refugee Experience: Defining The Parameters of A Field of Study”, International Migration Review, 15, 320-330.
Sunata, U. (2018) (der.) Beklenmeyen Misafirler: Suriyeli Sığınmacılar Penceresinden Türkiye Toplumunun Geleceği, Transnational Press London, 169-195.
Şenol, D. (2020) (der.) Göç Sosyolojisi Türkiye’den Örneklerle, Ankara: Orion kitabevi, 137-162.
Şahin, Ç. (2020) (der.) Dünyada Göç Yönetimi ve Türkiye’nin Göçmenleri: Göçü Nasıl Yönetmeli?, İstanbul: Akademik Kitaplar.
Şimşek, D. (2017) “Göç Politikaları ve İnsan Güvenliği: Türkiye’deki Suriyeliler Örneği”, Toplum ve Bilim, 140, 11-26, İstanbul: İletişim Yayınları.
Toksöz, G. (2020) (der.) Women Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice, Palgrave Macmillian, 69-103.
Uçar, C. (2020) (der.) Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları, İstanbul: SU GENDER & GAR, 38-55.
Ünlütürk-Ulutaş, Ç. ve Akbaş, S. (2018) (der.) Feminist Sosyal Politika: Bakım, Emek, Göç, İstanbul: NotaBene Yayınları, 281-308.
Ünlütürk-Ulutaş, Ç. (2010) (der.) Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı, 279-305.
Ünlütürk-Ulutaş, Ç. ve Kalfa, A. (2009) “Göçün Kadınlaşması ve Göçmen Kadınların Örgütlenme Deneyimleri”, Fe Dergi, 1 (2), 13-28.
Yagci, G. (2018) “Türkiye’de İş Yeri Açan Suriyeliler 100 Bin Kişiye İstihdam Sağlıyor”, https://tr.euronews. com/2018/09/26/turkiye-de-isyeri-acan-suriyeliler-100-bin-kisiye-istihdam-sagliyor. (17.07.2019).
Yalçın, C. (2004) Göç Sosyolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık.
Yıldırımalp, S. ve İslamoğlu E. (2016) “Ev Hizmetinde Çalışanların Sosyal Güvenliği: Çalışan ve Çalıştıran Ekseninde Bir Değerlendirme”, Sakarya İktisat Dergisi. 5 (3). 1-17.
Yılmaz, G. (2020) “Ataerki ve Din Kıskacında Göçmen Bakım Emeği”, Praksis, 52, 2020-1, 181-207.
Yükseker, H. D. (2003) Laleli-Moskova Mekiği Kayıtdışı Ticaret ve Cinsiyet İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları.