20826

MÜZEYE DÖNÜŞTÜRÜLEN GELENEKSEL YAPILARDA MEKÂNSAL KALİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ARTVİN – HOPA KÜLTÜR EVİ ÖRNEĞİ

Tarihten bugüne gelen özellikleri ile zengin bir kültürel çeşitliliğe sahip olan ülkemizde kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması görevini müzeler üstlenmiştir. Son yetmiş yılda yaşanan sosyal değişimler, müzenin toplumdaki rolünü de değiştirmiş, müzeler bağlamında toplumu tanımayı zorunlu hale getirmiştir. Müzeler bölgelerindeki farklı kültürlere ait mirası araştırmak, iletişim kurmak ve bu kültürleri korumak için çeşitli etkinlikler yapar. Artvin’in Hopa ilçesinde bulunan ve geleneksel mimariden müzeye dönüştürülmüş Hopa Kültür Evi çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Araştırma yöntemi olarak, nitel araştırma durum saptaması tekniği kullanılmıştır. Çalışmada, geleneksel konut yapısının müze olarak yeniden işlevlendirilmesi durumu, görsel algı bileşenleri dikkate alınarak, yapının mekânsal okunabilirliği açısından ele alınmaktadır. Geleneksel konutun müze olarak yeniden işlevlendirilmesi kapsamında, konuta yapılan müdahaleyi tespit etmek amacıyla, görüşme, mekân analizi ve yerinde gözlem çalışması yapılmıştır. Kültürel miras kapsamında değerlendirilen geleneksel mimari örneklerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması yönünde ele alınan ve müzeye dönüşen Hopa Kültür Evi özelinde geleneksel yapılarda mekânsal kalitenin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Müze ev işlevinin konut yapılarının sürekliliği açısından uygun olduğu ve müze olarak kullanımında mevcut yapının özgünlüğünün korunduğu gözlenmiştir. Müze, mekânsal uyum, kurgu ve kalite bakımından incelenmiş, elde edilen verilerin ışığında literatür oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında geleneksel mimari örneklerinden dönüştürülen müzeler ile ilgili yayımlanmış çalışmalar, haber kaynakları ve belirlenen müzelerin web siteleri gibi ikincil kaynaklardan yararlanılarak alan yazın taraması yapılmıştır. Mevcut durumunun saptanarak, müze olarak kullanılan yapının mekân kalitelerinin belirlenmesi, yapılacak çalışmalara örnek oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Traditional House, Spatial Quality, Culture, Cultural Heritage, museum

THE ASSESSMENT OF SPATIAL QUALITY IN TRADITIONAL BUILDINGS THAT ARE CONVERTED INTO MUSEUMS: ARTVIN – HOPA CULTURAL HOUSE AS AN EXAMPLE

which has a rich cultural diversity with features that have come from history to the present day. Social changes experienced in the last seventy years have also changed the role of museums in society, making it necessary for museums to understand the community. Museums conduct various activities to research, communicate, and preserve the cultural heritage of different cultures in their regions. Hopa Cultural House, located in the Hopa district of Artvin and converted from traditional architecture to a museum, has been designated as the study area. The qualitative research case study technique was used as the research method. In the study, the situation of repurposing the traditional residential structure as a museum is addressed from the perspective of spatial legibility, taking into account the visual perception components. In the context of repurposing the traditional residence as a museum, interviews, spatial analysis, and on-site observation were conducted to identify interventions made to the residence. The aim is to determine the spatial quality in traditional structures, particularly in the Hopa Cultural House that has become a museum, which is approached in terms of ensuring the sustainability of traditional architectural examples evaluated within the scope of cultural heritage. It has been observed that the museum function of a house is suitable for the continuity of residential structures, and the authenticity of the existing structure is preserved when used as a museum. The museum has been examined in terms of spatial harmony, narrative, and quality, and a literature review has been conducted based on the data obtained. A field literature review was conducted by utilizing secondary sources such as published studies on museums transformed from traditional architectural examples, news sources, and websites of selected museums. Determining the spatial qualities of the structure used as a museum by identifying its current state serves as an example for future studies.

Keywords:

Traditional house, Spatial quality, Cultural heritage, Museum, Culture,

PDF

___

Aşılıoğlu, F., ve Memlük, Y. (2010). Frig Vadisi kültür mirası alanlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 2 (2): 185-197.
Avcı, M., ve Memişoğlu, H. (2016). Kültürel miras eğitimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. İlköğretim Online, 15 (1): 104-124.
Aykut, Z. (2017). Müze sergilemelerinde izleyici – sergi etkileşimi bağlamında mekân tasarımı. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 2(2), 219-242.
Aytekin, O. (2020). 2017 yılı Artvin ili ve ilçeleri yüzey araştırması 313. Sanat ve kültür tarihi araştırmaları. (Ed. Ercan Çalış ve Resul Yelen). Hiperlink eğit. ilet. yay. san. tic. ve ltd. sti. 302-303.
Basu, P., ve Modest W. (2015). Museums, heritage and ınternational development. New York: Routledge Taylor & Francis Group.
Bekar, İ., ve Dereci, Ş. (2021). Geleneksel konutlarda eski mekân-yeni işlev uygunluğunun değerlendirilmesi: Mehmet Efendi Konağı örneği. Journal of Interior Design and Academy, 1(2), 3-20.
Bektaş, U., ve Yalçınkaya, Ş. (2020). Konuttan müzeye yapı – işlev uyumu: Beyoğlu bölgesi. İMÜ Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Medeniyet Sanat Dergisi, 6(2), 80-95.
Buğrul, H. (2018). Artvin, Hopa Etnografya Müzesi bahçesinde sergilenen eserler üzerine bir çalışma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 573-591.
Buğrul, H. (2020). Hopa Etnografya Müzesi’ndeki bakır eserler ve tartı aletleri üzerine bir çalışma. International Journal of Russian Studies, No. 9/1, 80-92.
Cantell, S. F. (2005). The adaptive reuse of historic industrial buildings: Regulation barriers, best practices and case studies. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University, Amerika Birleşik Devletleri. Web adresinden 2 Nisan 2023 tarihinde erişildi: http://sig.urbanismosevilla.org/Sevilla.art/SevLab/r001US1_files/r001_US_1.pdf
Eldem, N. (2001). Mekansal kurgu ve müzenin mesajı. Kent, Toplum, Müze, Deneyimler-Katkılar, ss. 124-131. Ed. B. Madran, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Eraydın, Z. (2007). Building a legible city: How far planning is successful in Ankara. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Web adresinden 28 Mart 2023 tarihinde erişildi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Feather, J. (2006). Managing the documentary heritage: Issues from the present and future. In: (Gorman, G.E. and Sydney J. Shep [eds.]), Preservation management for libraries, archives and museums. London: Facet, pp. 1-18.
Herzog, T.R.and Leverich, O.L. (2003). Searching for legibility, Environment and Behavior, 35(4), 459-477.
Herskovits, M. J. (1955). Cultural Anthropology. New York: Knopf.
ICOM (2007). International Council of Museums. http://icom.museum/hist_def_eng.html/ (Erişim Tarihi: 30.04.2023).
ICOMOS (2002). International Cultural Tourism Charter. Principles And Guidelines For Managing Tourism At Places Of Cultural And Heritage Significance. ICOMOS International Cultural Tourism Committee.
Kafesoğlu, İ. (2015). Türk millî kültürü (38. Baskı) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Karadeniz, C., Okvuran, A., Artar, M., ve İlhan, A. Ç. (2017). Müze eğitiminde dönüşümler: Kocaeli Müzesi’nde eğiticilerin eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 37-59.
Karadeniz, C. (2017). Müze ve toplum: Müzeyle topluma ulaşmak. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(8), 19-37.
Karadeniz, C. ve Çıldır, Z. (2017). The views of prospective classroom teachers on cultural heritage-themed museum education course. The Anthropologist, 28(1-2), 86-98.
Keesing, R., ve Strathern, A. (1998). Fieldwork: In: Culltural Anthropology: A Contemporary Perspective. 3rd Edt. pp. 7-10. Fort Worth, TX:Hercourt Brace.
Köseoğlu E., ve Önder E., D. (2010). Mekansal okunabilirlik kavramının çözümlenmesi, Yapı, 343, 52-56. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2008). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Mevzuatı. (https://teftis.ktb.gov.tr/TR-267638/kultur-varliklari-ve-muzeler-genel-mudurlugu-ile-ilgili-mevzuat.html Erişim Tarihi: 10.03.2023.
Lynch, K. (2016). Kent imgesi. İ. Başaran (çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Madran, B. (1999). Müze türleri: Yeniden müzeciliği düşünmek. İstanbul: Y.T.Ü. Yayınları.
Madran, B. (2022). Mekânın belleği, belleğin mekânı: Mekân işgalcileri olarak müzeler. Mimarlık, 423, 46-48.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü, (Çev.) Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
O’Neill, M. J. (1991). Evaluation of a conceptual model of architectural legibility. Environment and Behavior, 23(3), 259-284.
Onur, B. (2014). Yeni müzebilim: Demokratik toplumu yaratmak. İstanbul: İmge Kitabevi.
Özen, A. (2006). Mimari sanal gerçeklik ortamlarında algı psikolojisi. Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim, Denizli, Türkiye.
Özkan Yazgan, E. (2011). Anıtsal kültür varlıklarının müze olarak kullanımına yönelik yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı örneğinde irdelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Web adresinden 30 Mart 2023 tarihinde erişildi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Öztürk, İ., (2005). Müzecilik ile ilgili yayınlar ışığında Türkiye’de etnografya müzeleri ve yenilikler. 7. Müzecilik Semineri Bildirileri. İstanbul: Askeri Müze Yayınları.
Pamuk, O. (2012a). Manifesto. https://www.masumiyetmuzesi.org/mani-festo
Pamuk, O. (2012b). Şeylerin masumiyeti. İstanbul: İletişim.
Shun, S. C. Y. (2004). Museums and intangible folk heritage in the Republic of Korea. Museology and intangible heritage II, International Symposium, ICOFOM, Seul, Kore.
Tıraş, M. (1997). Yusufeli’nde nüfus hareketleri. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, 169, 159-177.
Tuğbay, Ş. (2012). Museums and visitors on the web: A comparative study of visitor engagement on social media in Dutch and Turkish museums. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erasmus Üniversitesi, Rotterdam.
Ulldemolins, R. J. (2015). The rise of the hybrid model of art museums and cultural institutions. The case of Barcelona. Museum Management and Curatorship, 31(2), 178-192.
Uslu, Ö., ve Yalçın, G. (2020). Görsel algı bağlamında mekan tasarım bileşenlerinin incelenmesi: Adana Arkeoloji Müzesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 232-244.
Yanar, A., Karadeniz, C., ve Karaöz Tekkök, B. (2021). Müzelerin geleceğine dijital bir bakış: Bir çevrim içi serginin çağdaş müzecilik yaklaşımlarıyla analizi. Unimuseum, 4(1), 1-9.
Yanar, A., ve Karadeniz, C. (2020). Müzelerde pandemiyle bütünleşme ve dijital koleksiyonlar. Güzel Sanatlar: Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler. Ed. Mehmet Yılmaz, Cetinje-Karadağ: İvpe Yayınevi.