TÜRKİYE'DE KARAYOLLARINDA FİYATLANDIRMA VE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI: BİR MODEL ÖNERİSİ12

Geçmişte tam kamusal bir mal olarak nitelendirilen karayolları, günümüzde yarı kamusal bir mal niteliği almıştır. Bu dönüşümde devlet rejimlerinin ve ekonomilerinin yaşamış olduğu değişim etkili olmuştur. Bugün karayolları tamamıyla genel bütçeden finanse edilen bir mal olmaktan çıkmış, özel sektörün de dahil olduğu fiyatlandırılabilen bir mal halini almıştır. Bu çalışma, Türkiye'de karayollarında yapılan fiyatlandırma ve özelleştirme uygulamalarını finansman ve hizmet sunumu açılarından değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda çalışmada öncelikle Türkiye'de karayollarındaki fiyatlandırma uygulamaları incelenmiş, ardından özelleştirme çabalarına değinilmiş ve Türkiye için bir model önerisi ortaya koyulmuştur. Çalışmada; karayollarının yapım, bakım ve işletmesinin özel sektöre -devlet gözetiminde- devredilmesinin finansman olanakları ve hizmet sunumu noktasında kalite ve verimliliği artıracağı sonucuna varılmıştır.

ROAD PRICING AND PRIVATIZATION IMPLEMENTATION IN TURKEY

Roads described as a pure public goods in the past have become nowadays semi-public goods. Changes of regimes and economies of the states have been effective in this transformation. Nowadays, roads have not the public goods fully funded from the general budget, roads have become a good that can be priced and also involved private sector. The aim of this study is to conduct roads pricing and privatization implementations in terms of financing and service delivery in Turkey. For this purpose in the study first roads pricing practices in Turkey were tackled. Afterwards privatization efforts were mentioned and a model proposal was put forward for Turkey. It was concluded that transferring to the private sector -under control of government- of construction, maintenance and operation of roads, will improve quality and efficiency in terms of financing and service delivery.

PDF

___

Aselsan. (2014). Akıllı ulaşim sistemleri. Erişim Tarihi: 5.05.2014, http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/cozumlerimiz/ akilli-ulasim-sistemleri/ucret-toplama-sistemleri/nakit-ucret-toplama-sistemleri.
Bilgin, E. (2013). Otoyol İhalesi'nin iptali kadar önemli.... Erişim Tarihi: 05.03.2013, Dünya Gazetesi. http:// www.dunya.com/otoyol-ihalesinin-iptali-kadar-onemli-183570h.htm.
Button, K. (2004). Road Pricing. Virginia: George Mason University. Fairfax, Institute of Public Policy.
Çetin, B., Barış, S. & Saroğlu, S. (2011). Türkiye'de karayollarının gelişimine tarihsel bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1) 123-150.
EGM. (2007). Beyaz Kitap: 2010 yılı için Avrupa ulaştırma politikası. EGM Yayınları. Ankara.
Ersel, H. (2013). Ronald Coase ve iktisatta dışsallık sorunu. İktisat ve Toplum Dergisi. Sayı 36, 43-48. www. iktisatvetoplum.com (2.05.2014).
European Parliament Library Briefing (2013). Electronic toll service and road charging. Erişim Tarihi: 05.05.2014, http://libraryeuroparl.wordpress.com.
Genç, Ö. & Ertuğrul, E. (2007). Altyapı yatırımlarının finansmanı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü, Türkiye Kalkınma Bankası.. Ankara:
Kabasakal, A. & Solak, A.O. (2010). Demiryolu ve karayolu ulaştırma sistemlerinin ekonomik etkinlik analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 123-136.
KGM. (2012a). Stratejik plan 2012 - 2016. KGM Yayınları. Ankara.
KGM. (2012b). Karayolu planlama bilgileri el kitabı. KGM Yayınları. Ankara.
KGM. (2013a). 2013 yılı performans programı. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. KGM Yayınları. Ankara.
KGM. (2013b). Devlet ve il yolları bakım - işletme maliyetleri. Erişim Tarihi: 05.04.2014, Ankara: Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Ulaşım Maliyetleri ve Verimlilik Şubesi Müdürlüğü Yayınları. http://www. kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Yayinlar/Yayinlar.aspx).
KGM. (2013c). Otoyollar bakım-işletme ve ücret toplama maliyetleri. Erişim Tarihi: 05.04.2014, Ankara: Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Ulaşım Maliyetleri ve Verimlilik Şubesi Müdürlüğü Yayınları. http://www. kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Yayinlar/Yayinlar.aspx.
KGM.(2014a). KGM Dün, bugün, yarın..., Ankara: Erişim Tarihi: 04.04.2014, KGM Yayınları. http://www.kgm. gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/Tarihce.aspx.
KGM. (2014b). Otoyol ve köprü gelirleri (2001-2013). Erişim Tarihi: 05.04.2014, Ankara: KGM Yayınları. http:// www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Istatistikler/OtoyolMaliBilgileri.aspx
KGM. (2014c). Kuzey Marmara otoyolu (Odayeri-Paşaköy arası ve bağlantı yolları) İle 3. Boğaz Köprüsü. KGM Yayınları. Ankara.
Laurino, A. & Grimaldi, R. (2010). The process of highway privatization in Italy and Japan. Munich Personal RePEc Archive. 26(29146), 2-18.
ÖİB. (2012a). Türkiye'de özelleştirme. Erişim Tarihi:08.03.2013, Ankara: ÖİB Yayınları. http://www.oib.gov.tr/ yayinlar.htm.
ÖİB. (2012b). Faaliyet raporu 2011. ÖİB Yayınları. Ankara.
ÖİB. (2013). Otoyollar. Erişim Tarihi: 14.03.2013, Ankara: ÖİB Yayınları. http://www.oib.gov.tr/portfoy/ otoyollar ar.htm.
ÖİB. (2014). Otoyol ve köprüler. Erişim Tarihi: 02.03.2014, Ankara: ÖİB Yayınları. http://www.oib.gov.tr/ portfoy/otoyol ve kopruler.html.
Öncü, E. (1997). Kentiçi ulaşımda 21. yüzyıl perspektifi. Ulaşım Trafik Kongresi Bildiriler Kitabı, Düzenleyen: TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Yayın No: 193, ss.:21-41. Ankara.
Racioppi, F., Eriksson, L., Tingvall,C.& Villaveces, A. (2004). Karayollarında trafik kazalarının önlenmesi: Avrupa için bir halk sağlığı perspektifi. (Çev. Dünya Sağlık Örgütü Türkiye İrtibat Ofisi). World Health Organisation.
Ram, P. (2012). Post privatization job satisfaction among employees. International Journal of Academic Research in Business and Social Science. 2(1), 118-128.
Resmi Gazete. (2012). Karayolları Genel Müdürlüğünün Sorumluluğu Altında Bulunan Otoyollar ile Erişme Kontrolünün Uygulandığı Karayollarında Geçiş Ücretlerinin Belirlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik. Sayı: 28292, 14 Mayıs 2012.
Saruç, N.T. (2008). Trafik Sıkışıklığı Ücretlendirmesi Ekonomik Teori ve Uygulama. Ankara: Gazi Kitabevi.
Sezgin, Ş. (2010). Piyasa ekonomisinin şartları ve özelleştirme. Sakarya Üniversitesi SBE Akademik İncelemeler Dergisi. 5(2), 154-171.
Şentürk, S.H. (2012a). Karayolları finansmanında alternatif yöntemler: fayda ilkesi çerçevesinde finansman. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), ss.39-58.
Şentürk, S. H. (2012b). Tıkanıklık fiyatlaması, dünya uygulamaları ve Türkiye'deki durumun değerlendirilmesi. Maliye Dergisi. 166, ss. 282-303.
Teker, S., Teker, D. & Çimen, M. (2013). Ulaştırma projeleri finansmanı için bir model önerisi: kamu-özel sektör ortaklığı ile yap-işlet-devret. İşletme Araştırmaları Dergisi. 5/1 ss. 116-129.
TÜİK. (2012). Karayolu trafik kaza istatistikleri 2012. Erişim Tarihi: 07.05.2014, Ankara: TUİK Yayınları. http:// www.tuik.gov.tr.
TÜİK. (2014). Motorlu kara taşıtları Şubat 2014 haber bülteni. Sayı:15896, Erişim Tarihi: 07.05.2014, Ankara. TUİK Yayınları. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15896.
TSKB. (2012). Otoyollar ve köprülerin özelleştirilmesi ön tanıtım dokümanı. TSKB Yayınları. İstanbul.
UDHB.(2012a). Ulaşan ve erişen Türkiye 2012. Erişim Tarihi: 13.03.2013, Ankara: UDHB Yayınları. www.ubak. gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/yayinlar/20130117_1134 43_204_1_ 64.pdf.
UDHB. (2012b). Ulaştırma denizcilik ve haberleşme terimleri sözlüğü. 2. Baskı. UDHB Yayınları. Ankara
UDHB. (2013a). Bütçe 2013. UDHB Yayınları. Ankara
UDHB. (2013b). Ulaşan ve erişen Türkiye 2013. Erişim Tarihi: 05.04.2014, Ankara: UDHB Yayınları. www.ubak. gov.tr.
UDHB. (2013c). 11' inci ulaştırma denizcilik ve haberleşme şurası. Karayolu Çalışma Gurubu Raporu. Ankara: UDHB Yayınları. Ankara
UDHB. (2014). Bütçe 2014. UDHB Yayınları. Ankara

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cover

ISSN: 1306-2174
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2005
Yayıncı: Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi