Hayat Bilgisi Dersinde Uygulanan Değer Eğitimi Programının Özsaygı, Sosyal Problem Çözme Becerisi ve Empati Üzerine Etkisi

Bu çalışmanın amacı, hayat bilgisi dersinde uygulanan saygı vesorumluluk temelli değer eğitimi programının ilkokul 3. sınıföğrencilerinin özsaygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerilerive empati düzeylerine etkisini incelemektir. Bu amaçla yarıdeneysel desenlerden “denkleştirilmemiş öntest – sontest kontrolgruplu desen” kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 34deney grubunda, 33 kontrol grubunda olmak üzere toplam 67öğrenciden oluşmaktadır. Veriler; Coopersmith (1967) tarafındangeliştirilen ve Pişkin (1997) tarafından Türkçe’ye uyarlanan“Coopersmith Öz Saygı Ölçeği Okul Kısa Formu”, araştırmacıtarafından hazırlanan “Sosyal Problem Çözme Becerileri Ölçeği”ile Kaya ve Siyez (2010) tarafından geliştirilen “KA-Sİ Çocuklarİçin Empatik Eğilim Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Verilerinanalizinde Tekrarlı Ölçümler İçin İki Faktörlü ANOVA testindenyararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, uygulanan değer eğitimiprogramının öğrencilerin özsaygı düzeylerini artırmada etkiliolmadığı ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, sosyal problem çözmebecerileri ve empati düzeyleri üzerinde olumlu bir etkiye sahipolduğu görülmüştür.

Effect of Value Education Program Applied in Life Studies Lesson on Self-Esteem, Social Problem-Solving Skills and Empathy Levels of Students

The aim of this research was to examine the effects of value education program, which was based on respect and responsibility, on self-esteem levels, social problem-solving skills and empathy levels of primary school 3rd grade students. “Pretestposttest design with nonequivalent control groups” from quasi experimental designs was used for this purpose. Participants were 34 students for experimental group and 33 students for control group with total of 67 students. “The school short-form Coopersmith Self-Esteem Inventory” developed by Coopersmith (1967) and adopted into Turkish by Pişkin (1997); “Social Problem Solving Skills Scale” prepared by the researcher; and “KA-SI Empathic Tendency Scale for Children” developed by Kaya and Siyez (2010) were used for collecting data. Data analysis was performed by using two-factor ANOVA test with repeated measures. Results showed that value education program did not have a significant effect on increasing self-esteem levels of students. On the other hand, it was found to have a positive effect on social problem solving skills and empathy levels.

PDF

___

Aiello, B. T. (2011). A meeting of character: An examination of teachingsocialdecisionmaking/social problem solving (sdm/sps) characte reducation using classroom meetings (Yayımlanmamış doktora tezi). Loyola University, Illinois, Chicago.
Akbaş, O. (2008a). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
Akbaş, O. (2008b). Sosyal bilgilerde değerler ve eğitimi. B. Tay ve A. Öcal (Ed.). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 336-353). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Arı, M. ve Yaban, H. (2012). 9-11 yaşındaki çocukların sosyal problem çözme becerilerinde cinsiyet ve yaş farklılıkları. Eğitim ve Bilim, 37(164), 188-203.
Aspin, D. (2000). A clarification of some keyterms in values discussions. M. Leicester, C. Modgil and S. Modgil (Ed.). Moral education and pluralism: Education, culture and values içinde (s. 171-180). London: The Falmer Press.
Baldwin, C. P. (2008). Character education practices and their relationship to sixth graders' empathetic tendencies (Yayımlanmamış doktora tezi). Seattle University, Seattle.
Beauford, J. E. (1994). Social problem-solving, empathy, and self-worth as factorswhich "insulate" children against maladaptive school outcome (Yayımlanmamış doktora tezi). Universty of Maryland, Maryland.
Belet, Ş. D. (1999). İlköğretim kurumlarında uygulanan hayat bilgisi programının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Berk, L. (2012). Infants and children: Prenatal through middle childhood. Boston: Allyn & Bacon.
Bryant, B. (1982) An index of empathy for children and adolescents. Child Development, 53, 413-425.
Bulanda, R. E. ve Majumdar, D. (2009). Perceived parent–child relations and adolescent self-esteem. Journal of Child and Family Studies, 18(2), 203-212.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (4. bs.). Ankara: Pegem A Akademi.
Charlesworth, L., Wood, J. ve Viggiani, P. (2008). Middle childhood. E. D. Hutchison (Ed.). Dimensions of human behavior: The changing life course içinde (s. 177-226). New York: Guilford Press.
Cooper, B. (2011). Empathy in education: Engagement, values and achievement. New York, NY: Continuum Publishing Corporation.
Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: W. H. Freeman & Co.
D’Zurilla, T. J. ve Nezu, M. (2010). Problem-solving therapy. K. S. Dobson (Ed.). Handbook of cognitive– behavioral therapies içinde (s.197-226). New York: Guilford Press.
D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M. ve Maydeu-Olivares, A. (2004). Social problem solving: Theory and assessment. E. C. Chang, T. J. D’Zurilla ve L. J. Sanna (Ed.). Social problem solving: Theory, research, and training. Washington, DC: American Psychological Association.
Dereli İman, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocukların sosyal gelişimine etkisi: Sosyal beceri, psiko-sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 249-268.
Dereli, E. ve Aypay, A.(2012). Ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ve işbirliği yapma karakterlerinin insani değerlerini yordaması ve bu özelliklerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1249-1270.
Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 225-256). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Doğru, N. ve Peker R. (2004). Özsaygı geliştirme programının lise dokuzuncu sınıf öğrencilerinin özsaygı düzeylerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 315-328.
Dubow, E. F. ve Tisak, J. (1989). The relation between stressful life events and adjustment in elementary school children: The role of social support and social problem- solving skills. Child Development, 60, 1412-1423.
Eisenberg, N. ve Strayer, J. (1987). Critical issues in thestudy of empathy. N. Eisenberg ve J. Strayer (Ed.). Empathy and its development içinde (s. 3-13). Cambridge: Cambridge University Press.
El Hassan, K. ve Kahil, R. (2005). The effect of “living values: an educational program” on behaviors and attitudies of elemantary students in a private school in Lebanon. Early Childhood Education Journal, 33, 81-90.
Erken, M. (2009). Empati becerisinin ahlaki davranışlar üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Frank, G., Plunkett, S. W. ve Otten, M. P. (2010). Perceived parenting, self-esteem, and general selfefficacy of Iranian American adolescents. Journal of Child and Family Studies, 19, 738-746.
Genç, S. Z. ve Kalafat, T. (2007). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 10-22.
Germaine, R. W. (2001). Values education influence on elementary students’ self esteem (Yayımlanmamış doktora tezi). Universty of San-Diego, San-Diego.
Gleichgerrcht, E. ve Young, L. (2013). Low levels of empathic concern predict utilitarian moral judgment. Plos One 8(4), 1-9. doi:10.1371/journal.pone.0060418
Grace Edna Rowland, C. S. J. (2002). Every child needs self esteem: Creative drama builds self confidence through self expression (Yayımlanmamış doktora tezi). Union Institute & Universty Cincinnati.
Güloğlu, B. (1999). The effect of a self-esteem enrichment program on the self-esteem level of elementary school students (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Halstead, J. M. (1996). Values and values education in schools. J. M. Halstead ve M. J. Taylor (Ed.). Values in education and education in values içinde (s. 3-14). London: The Falmer Press.
Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development: Implications for caring and justice. New York: Cambridge University Press.
Huitt, W. (2004). Moral and character development. Educational psychology interactive. http://www.edpsycinteractive.org/topics/morchr/morchr.html adresinden erişildi.
Kaya, A. ve Siyez, D. M. (2010). KA-Sİ çocuk ve ergenler için empatik eğilim ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(156), 110-125.
Khatchadourian, M. (2010). The influence of a social skills program on children's social behaviour, affective perspective-taking, and empathy skills (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Concordia University, Montreal.
Kirschenbaum, H. (1995). One hundred ways to enhance values and morality in schools and youth settings. Needham Heights, MA: Allynand Bacon.
Krasnor, L. R. ve Rubin, K. H. (1983). Preschool social problem solving: Attempts and outcomes in naturalistic interaction. Child Development, 54, 1545-1558.
Lickona, T. (1991). Educating and character education: How ou rschools can teach respect and responsibility. New York: Bantam Boks.
Lickona, T. (1996). Eleven principles of effective character education. Journal of Moral Education, 25, 93- 100. http://philpapers.org/rec/LICEPO adresinden erişildi.
Miga, J. M. (1994). The effects o f a social problem–solving skills training intervention on problem - solving appraisal in aggressive adolescents (Yayımlanmamış doktora tezi). The Ohio Universty, Ohio.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). Hayat bilgisi ders programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Morganett, R. S. (1994). Skills for living: Group counseling activities for elementary school students. Champaign, IL: Research Press
Myyrya, L., Juujärvi, S. ve Peso, K. (2010). Empathy, perspective taking and personal values as predictors of moral schemas. Journal of Moral Education, 39(2), 213-233.
Noddings, N. (2002). Educating moral people: Essays on moral education. New York, NY: Teachers College Press.
Özgülük, S. B. ve Erdur Baker, Ö. (2010). Gender and grade differences in children’s alternative solutions to interpersonal conflict situations. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 511-514.
Palucka, A. M. (1997). Relationships of moral judgement, emotional empathy and impulsivity to criminal behaviour in young and adult of fenders (Yayımlanmamış doktora tezi). Universty of Toronto, Toronto, Canada.
Pişkin, M. (1996). Self-Esteem, locus of control and academic achievement of secondary school children both in England and Turkey (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Leicester, England.
Pişkin, M. (1997). Türk ve İngiliz lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden karşılaştırılması. 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi kitabı. Adana: Çukurova Üniversitesi Yayınları.
Rokeach, M. ve Regan, J. F. (1980). The role of values in the counseling situation. Personel and Guidance Journal, 58(9), 576-588.
Rubin, K. H. (1988). Social problem- solving test (SPST-R). USA: University of Waterloo.
Ryan, K. ve Bohlin, K.(1999). Building character in schools. San Francisco: Jossey-BassPublishers.
Scott, D. A. (2004). A character education program: Moral development, self-esteem and at-risk youth (Yayımlanmamış doktora tezi). North Carolina State University, North Carolina.
Smelser, N. (1989). Self-esteemand social problems: An introduction. A. Mecca, N. Smelserand ve J. Vasconcellos (Ed.). The social importance of self-esteem içinde (s. 1-23). Berkeley: University of California Press.
Smith, J. D. (1997). The effect of character education on the self-esteem of gifted African American Students (Yayımlanmamış doktora tezi). Universty of Houston, Houston.
Strayer, J. (1990). Affective and cognitive perspectives on empathy. N. Eisenberg ve J. Strayer (Ed.). Empathy and its development içinde (s. 146-163). Cambridge: Cambridge University Press.
Sunal, C. S. ve Haas, M. E. (2003). Social studies for the elementary and middle grades a constructivist approach (2. bs.). Boston: PearsonEducation.
Şahin, S. F., Bulut Serin, N. ve Serin, O. (2011). Effect of conflict resolution and peer mediation training on empathy skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2324-2328.
Tan, Ş. (2009). Misuses of KR-20 and Cronbach’s Alpha Reliability Coefficients. Eğitim ve Bilim, 34(152), 101-122.
Thornberg, R. (2008). Values education as the daily fostering of school rules. Research in education, 80(1), 52-62.
Türnüklü, A., Kaçmaz, T., Sünbül, D. ve Ergül, H. (2010). Effects of conflict resolution and peer mediation training in a turkish high school. Australian Journal of Guidance & Counselling, 20(1), 69- 80.
Uşaklı, H. (2006). Drama temelli grup rehberliğinin ilköğretim V.sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkileri, atılganlık düzeyleri ve benlik saygısına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Ünal, S. (2007). Atılganlık becerileri eğitim programının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin atılganlık düzeyleri ve benlik saygısı üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Wai, M. ve Tiliopoulos, N. (2012). The affective and cognitive empathic nature of the dark triad of personality. Personality and Individual Differences, 52(7), 794-799.
Warden, D. ve MacKinnon, S. (2003). Prosocial children, bullies and victims: An investigation of their sociometric status, empathy and social problem-solving strategies. British Journal of Developmental Psychology, 21, 367-385.
Yıldırım, K. (2006). Çoklu zekâ kuramı destekli kubaşık öğrenme yönteminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin matematik dersindeki akademik başarı, benlik saygısı ve kalıcılığına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Yontar, A. (2013). Sosyal bilgiler programında kazandırılması hedeflenen sorumluluk değeri ve empati becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.