Yasemin YAVUZER, Rezzan GÜNDOĞDU, Seçkin Can KOYUNCU

A tipi kişilik puanları kontrol edilerek çalışanların stres kaynaklarının demografik değişkenlere göre incelenmesi

Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında çalışanmemur ve şeflerden oluşan personelin A tipi kişilik puanlarıkontrol edilerek, stres kaynakları cinsiyet, yaş, medeni durum, işpozisyonu ve çalışma sürelerine göre incelenmektedir. MilliEğitim Bakanlığı merkez teşkilatında çalışan 102 personele StresKaynağı Ölçeği ve A Tipi Kişilik Ölçeği uygulanmıştır. VerilerKovaryans Analizi ile çözümlenmiştir. Sonuç olarak, sosyal, işleilgili ve kendini yorumlama ile ilgili stres kaynaklarından alınanpuanlar açısından hastalık geliştirme eğilimi, fiziksel çevre ileilgili stres kaynaklarından alınan puanlar açısından ise hastalıkgeliştirme ihtimali olacak kadar stres kaynaklarına maruzkaldıkları saptanmıştır. Ayrıca, 41 - 50 yaş arasındaki çalışanlar içinsosyal, işle ilgili ve fiziksel çevreyle ilgili str es kaynaklarının 20- 30yaş arasındakilerden; erkeklerin işle ilgili ve fiziksel çevreyle ilgilistres kaynaklarının kadınlardan; evlilerin işle ilgili ve fizikselçevreyle ilgili stres kaynaklarının bekarlardan; şeflerin işle ilgilistres kaynaklarının memurlardan; 6- 15 yıl çalışanların fizikselçevreyle ilgili stres kaynaklarının 1 - 5 yıl çalışanlardan daha fazlaolduğu bulunmuştur

Investigation of employees sources of stress according to demographic variables by controlling Type A personality scores

This study aimed to examine stress sources of officials andsupervisors in the Ministry of Education s central administrationin terms of gender, age, marital status, job position, length ofservice by controlling Type A Personality scores. The StressSource Scale and The Type A Personality Scale tests we readministered to 102 employees of the Ministry of Education scentral administration. The data was analyzed by covarianceanalysis. Their scores for stress sources related to social factors,work and self -interpretation indicate they are inclined to deve lopillness, and their scores for stress sources related to physicalenvironment indicate that the employees are exposed to stresssources to such an extent that they are likely to develop illnesses.It was observed that the employees between the ages of 41 -50tend to have more stress sources related to social factors, workand physical environment than employees between the ages of20-30. Similarly, men tend to have more stress sources related towork and physical environment than women. Marriedindividuals have more stress sources related to work and physicalenvironment than singles. Supervisors have more stress sourcesrelated to work than officials. Employees who have been workingfor 6- 15 years have more stress sources related to physicalenvironment than employees who have been working for 1 -5years.

PDF

___

Argon, T. ve Ateş, H. (2007). İlköğretim okulu birinci kademe öğretmenlerini etki leyen stres faktörleri.
Abant İzzet Baysal Ü niversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 53-63.
Aydın, İ. (2008). İş yaşamında stres. (3.bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 56(4), 25-42.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1998), Stres ve başa çıkma yolları. (18.bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Barhem, B, Sidin, S. M. Abdullah, I. ve Alsagoff S. K. (2004). A new model f or work stress patterns. Asian Academy of Management Journal, 9(1), 53-77.
Batıgün, A. D. ve Şahin, N. H. (2006). İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek: A tipi kişilik ve iş doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), 32- 45.
Bruck, C. S. ve Allen, T. D. (2003). The relationship between big five personality traits, negative affectivity, type a behavior, and work-family conflict. Journal of Vocational Behavior, 63, 457-472. doi: 10.1016/S0001 - 8791(02)00040-4
Büyüköztürk, Ş. (2003). Veri ana lizi el kitabı. (2.bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Cam, E. (2004). Çalışma yaşamında stres ve kamu kesiminde kadın çalışanlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2 Eylül 2011 tarihinde http://www.insanbilimleri.com/ojs/ inde x.php/uib/article/viewFile/71/210 adresinden erişildi.
Decker, P. ve Borgen, F. H. (1993). Dimensions of work appraisal: stress, strain, coping, job satisfaction and negative affectivity. Journal of Counselling Psychology, 40, 470-478. doi: 10.1037/0022- 0167.40.4.470
Deniz- Yöndem, Z. (2011). Kişilik dinamikleri ve stresle baş etme. (2.bs.). Ankara: Elif Yayınevi.
DeVries, M. W. ve Wilkerson, B. (2003). Stress, work and mental health: A global perspective. Acta Neuropsychiatrica, 15, 44-53. doi: 10.1034/j.1601 - 5215.2003.00017.x
Durna, U. (2004). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275- 290.
Erdoğan, T., Ünsar, A. S. ve Süt, N. (2009). Stresin çalışanlar üzerindeki etkileri: Bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 447-461.
Erşan, E. E., Yıldırım, G., Doğan, O. ve Doğan, S. (2013). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 115- 121. doi: 10.5455/apd.34482
Folkman S. ve Lazarus R. S. (1980) An analysis of coping in a middle -aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21, 219- 23.
Gökgöz, H. ve Altuğ, N. (2014). Örgütsel stresin öğretim elemanlarının üzerine etkisinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 14(4), 519- 530.
Gr iffin, R. W. (1990). Management. (3.bs.). Boston: Houghton Mifflin Company.
Gümüşeli, A. (2001). Öğretmenlerde stres yaratan faktörler. Yayınlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Gyllensten, K. ve Palmer, S. (2005). The role of gender in workplace str ess: A critical literature review. Health Education Journal, 64(3), 271 - 288.
Hansen, J. I. C. ve Sullivan, B. A. (2003). Assesment of workplace stress: occupational stress, ıts consequences and common causes of teacher stress. 2 Eylül 2011 tarihinde http://www.eric.ed.gov/ PDFS/ED480078.pdf adresinden er iş ildi.
Hargreaves, G. (1999). Stresle baş etmek . ( A . C . Akkoyunlu, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap.
İlgar Ö. (2001). Örgütsel stresin çalışan kadınlar üzerindeki etkileri ve stresle başa çıkma yolları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Jacobs, P. ve Schain, L. (2009). Professional women: The continuing struggle for acceptance and equality. Journal of Academic and Business Ethics, 1, 98-111.
Jamal, M. (2005). Short communication: Personal and organizational outcomes related to job stress and type -a behavior: a study of canadian and chinese employees. Stress and Health, 21, 129-137. doi: 10.1002/smi.1047
Jones, F. ve Bright J. (2001). Stress m yth, theory and research. London: Pearson Education Limited,
Keskin, H. Ü. (2006). Kovaryans analizi. Ş. Kalaycı (Ed) SPSS Uygulamalı Çok D eğişkenli İstatistik Teknikleri içinde (s . 184- 196), Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Kyriacou, C. ve Sutciffe, J. (1978). A model of teacher stres. Educational Studies, 4, 1 - 6.
Lelord, F. ve Andre, C. (1996). Zor kişiliklerle yaşamak. (R. Deniz- Yöndem Madenci, Çev. ). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mahmutoğlu, A. (2007). Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. Yayınlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Martocchio, J. J. ve OLeary A. M. (1989). Sex differences in occupational stress: A meta- analytic review. Journal of Applied Psychology, 74, 495-501.
Moracco, J. C. ve McFadden, H. (1982). The counselors role in reducing teacher stress. The Personnnel and Guidance Journal, 60(9), 549- 552.
Rodham, K. ve Bell, J. (2002). Work stress: An exploratory study of the practices and perceptions of female junior heathcare managers. Journal of Nursing Management, 10, 5- 11.
Rogers, M. E., Creed, P. A. ve Searle, J. (2014). Emotional labour, training stress, burnout, and depressive symptoms in junior doctors. Journal of Vocational Education & Training, 66(2), 232-248. doi: 10.1080/13636820.2014.884155
Spector, P. E. ve OConnell, B. (1994). The contribution of personality traits, negative affectivity, locus of control and type -a to the subsequent reports of job stressors and job strains. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67, 1 -12.
Şahin, N. H., Güler, M. ve Basım, N. (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekanın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), 243-254.
Şahin, N. H., Basım, H. N. ve Akkoyun, N. (2011). A tipi kişilik ve stres ilişkisinde üç önemli bileşen: öfke, etkisiz başa çıkma ve iş saplantısı. Türk Psikoloji Dergisi, 26(68), 31 -44.
Turunç, Y. (2009). Fabrika işçilerinde stres kaynakları ve stresle başa çıkma yöntemleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Zukri, M. ve Noor, H. (2010). A study of occupational stress and coping strategies among correctional officers in Kedah, Malaysia. Journal of Community Health, 16(2), 66-74.