Çeltik (Oryza sativa L.) Tohumlarına Uygulanabilecek Vigor Test Yöntemlerinin Optimizasyonu

Amaç: Çeltik yetiştiriciliğinde çimlenme gerçekleşinceye kadar birçok abiyotik ve biyotik stres koşulları meydana gelmektedir. Bu nedenle tohum gücü (vigor) değeri optimum bitki sıklığını ve birim alandan daha yüksek verimi elde edebilmek için en önemli etmen olmaktadır. Çalışmamızda farklı tohum gücü test yöntem ve koşullarının tarla çıkış testine göre optimizasyonu yapılarak uygun tohum gücü test koşullarının tohum test laboratuvarlarında kullanılması amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem: Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen 14 adet çeltik çeşidi 6 farklı lokasyondan çiftçi ve tohumluk firmalarından elde edilmiştir. Bu tohumlara ait 38 adet tohum lotunda standart çimlenme, elektriksel iletkenlik (EC), 10 adet hızlandırılmış yaşlanma test koşulu (41ºC 48/72, 42ºC 48/72, 43ºC 48/72, 44ºC 48/72, 45ºC 48/72 s) ve tarla çıkış testleri uygulanarak vigor testleri ile tarla çıkış testi arasında korelasyon analizleri yapılmıştır. Araştırma Bulguları: Türkiye’de yaygın olarak kullanılan çeltik çeşitlerinde tohum depolama ve tarla çıkış potansiyelinin belirlenmesinde hızlandırılmış yaşlanma testinin vigor testi olarak kullanılabileceği ve 44ºC 72 s koşulunun tarla çıkış testi ile yüksek korelasyon (r=0.984**) gösterdiği belirlenmiştir. Sonuç: Tohum test laboratuvarlarında çeltik tohumları için standart çimlenme testinin yanı sıra vigor testi olarak hızlandırılmış yaşlanma testinin 44ºC 72 s koşulunda yapılabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

çeltik, vigor, EC, çimlenme, hızlandırılmış yaşlanma

Optimization of Vigor Test Methods for Rice (Oryza sativa L.) Seeds

Objective: Several abiotic and biotic stress conditions could be occurred in paddy rice fields until germination. Therefore, seed vigor value is the most important factor to obtain optimum plant density and higher yield per unit area. In the research, it was aimed that proper test conditions for seed vigor by optimizing different seed vigor test methods and conditions based on field emergence tests were to be used in seed test laboratories. Material and Methods: The number of 14 rice varieties commonly grown in Turkey was obtained from both farmers and seed companies at six different locations. For the total of 38 seed lots, standard germination, electrical conductivity (EC), 10 accelerated aging test conditions (namely 41ºC 48/72h, 42ºC 48/72h, 43ºC 48/72h, 44ºC 48/72h, 45ºC 48/72 h) and field emergence tests were performed, and then correlation analyzes were made between vigor tests and field emergence tests. Results: It was revealed that accelerated aging test can be used as vigour test for predicting of seed storage and field germination potential of rice varieties grown widely in Turkey. Morover, high correlation (r=0.984**) was demonstrated between 44ºC 72 h condition and field emergence test. Conclusion: It has been determined that accelerated aging test as a vigor test can be performed under the condition of 44ºC 72 h in seed testing laboratories besides standard germination test for rice seeds.

Keywords:

rice, vigour, EC, germination, accelerated ageing,

PDF

___

Akbudak, N. & S. Başay, 2009. Biber tohumlarında canlılık tespitine yönelik kullanılan tetrazolium test metodunun modifikasyonu. U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 23 (1): 21-25.
Arın, L., M. B. Eser & H. İlbi, 2019. Tohum Biyolojisi (II. Bölüm). Tohum Tohumculuk ve Teknolojileri, Cilt 1 (I. Basım). Editör: Prof. Dr. Tahsin Kesici. Bisab, Arkadaş Basım, sayfa: 51-138.
Başak, Ö. 2006. Kontrollü yaşlanma testinin biberde tohum partilerinin düşük ve yüksek sıcaklıkta fide çıkışı ve depo ömrünün tahmininde kullanılması. Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 44 sayfa.
Chhetri, S. 2009. Identification of Accelerated Aging Conditions for Seed Vigour Test in Rice (Oryza sativa L.), Suranaree Universty of Technology, Tayland, Doktora tezi, 115 sayfa.
Delouche, J.C. & C.C. Baskın, 1973. Accelerated aging techniques for predicting the relative storability of seed lots. Seed Science and Technology, 1: 427-452.
Duman, İ. & A. Gökçöl, 2017. Biber (Capsicum annuum L.) ve patlıcan (Solanum melongena L.) tohumlarının fidelik performanslarının iyileştirilmesi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 54 (3): 333-340.
Eser, M. B., H. Saygılı, A. Gökçöl & E. İlker, 2005. Tohum Bilimi ve Teknolojisi, TOTEM Yayın No:3, Cilt: 2, 658-679.
Eser, M. B. & H. İlbi, 2019. Tohumlarda Kalite Testleri (9.2. Bölüm). Tohum Tohumculuk ve Teknolojileri, Cilt 3 (I. Basım). Editör: Prof. Dr. Tahsin Kesici. Bisab, Arkadaş Basım, sayfa: 1665-1699.
FAOSTAT, 2019. Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistics. http://www.fao.org/faostat/en/#data. Erişim: Ocak, 2020.
IRRI, 2013. International Rice Research Institute Seed Quality Training Manual. Post Harvest Unit, 23 s.
ISTA, 1995. International Seed Testing Association. Handbook of Vigour Test Methods, 3 rd. Edition, Zurich, Switzerland.
ISTA, 2014. International Seed Testing Association. International Rules for Seed Testing, 2014 Edition, Zurich, Switzerland.
İlbi, H. & M.B. Eser, 2004. Tohum Uygulamalarının Soğan Tohumlarında Yaşlanmaya Etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 41 (1): 39-48.
İlbi, H. & H. Geren, 2005. Tohum Depolamanın Temel İlkeleri. Tohum Bilimi ve Teknolojisi, TOTEM Yayın No: 3, Cilt: 1, 381-425.
Kenanoğlu, B.B & H. Dinler, 2018. Effect of accelerated aging test on fungi formation in stored eggplant seeds. Eurasian Journal of Forest Science, 6 (2): 13-25.
Marcos Filho, J, 2015. Seed vigor testing: an overview of the past, present and future perspective. Scientia Agricola, 72 (4): 363-374.
McDonald, M.B. 1999. Seed Deterioration: Physiology, Repair and Assessment. Seed Science and Technology, 27: 177-237.
Patin, A.L. & T.J. Gutormson, 2005. Evaluating rice (Oryza sativa L.) seed vigor. Seed Technology, 25 (1): 115-120.
Rodo, A.B. & J.M. Filho, 2003. Accelerated aging and controlled deterioration for the determination of the physiological potential of onion seeds. Scientia Agricola, 60 (3): 465-469.
Sivritepe, H.Ö. 2011. Tohum Canlılığının Değerlendirilmesi, Alatarım Dergisi, 10 (2): 94-105.
Sürek, H. 2002. Çeltik Tarımı. Hasad Yayıncılık Ltd Şti., İstanbul
TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr. Erişim: Ocak, 2020.
Wang, Z., J. Wang, Y. Baho, F. Wang & H. Zhang, 2010. Quantitative trait loci analysis for rice seed vigor during the germination stage. Journal of Zhejiand University-Science B., 11 (12): 958-964.