Özel Gereksinimli Çocuklarını Özel Okullara Gönderen Ebeveynlerin Deneyimleri
Ülkemizde, özel eğitime ihtiyacı olan bireyler, yetersizlik türlerine göre özel özel eğitim okul ve
kurumlarına devam edebilmekte ya da kayna ştırm a/büt ünleş tirme eğitimi yoluyla özel ilkokul,
ortaokul ve liselerde eğitimlerini sürdü rebil mekte dirle r. Türkiye’deki eğitim sistemi örgün eğitim
ve yaygın eğitim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Giderleri devlet bütçesinden karşılanan okullar
resmî okullar olarak kabul edilirken, gerçek veya tüzel kişilere ait, ücret karşılığı eğitim hizmeti
sunan, giderleri gerçek kişilerden alınan ücretler ile vakıf, dernek gibi kurumlar tarafından bağış
yolu ile karşılanan okullar ise özel okullar olarak kabul edilmektedir. Özel okulların aileler tarafından
tercih edilmesi, özellikle bazı özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin çocuklarının eğitiminde
bu okulları tercih ediyor olmaları bu okullardaki bütünleştirme uygulamalarının değerlendirilmesi
açısından önem arz etmektedir. Bu araştırmada özel okullarda kayna ştırm a/büt ünleş tirme yoluyla
eğitimlerini sürdüren özel gereksinimli öğrencilerin ebeveynlerinin deneyimlerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Araştırmada sekiz ebeveyn ile yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak
görüşmeler gerçe kleşt irilm iştir . Katılımcıların belirlenmesi adına amaçlı örneklem yöntemi
tercih edilmiştir. Araştırmada veriler 17.05.2021 ve 27.05.2021 tarihleri arasında toplanmıştır.
Araştırmanın yapıldığı dönemde tüm dünyada Covid-19 pandemisi nedeniyle uygulanan karantina
ve seyahat kısıtlamaları nedeniyle ilgili görüşmeler sesli (GSM ve WhatsApp) ve görüntülü
aramalar (WhatsApp ve Zoom) yoluyla gerçe kleşt irilm iştir . Araştırma bulgularında özellikle
olumsuz öğretmen tutumları, yetersiz rehberlik hizmetleri ve özel gereksinimli çocuğu okulda
istememe gibi durumların ebeveynlerin tamamı tarafından vurgulandığı görülmüştür. Özel okullardaki
bütünleştirme uygulamalarından beklenen yararın sağlanabilmesi bu okulların kendilerini
bütünleştirmeye hazır hale getirmeleri gerekmektedir.
___
- Ainscow, M., Slee, R., & Best, M. (2019). Editorial: The Salamanca statement:
25 years on. International Journal of Inclusive Education,
23(7–8), 671–676. [CrossRef]
- Akay, E., Uzuner, Y., & Girgin, Ü. (2014). Kaynaştırmadaki işitme engelli
öğrencilerle gerçekleştirilen destek eğitim odası uygulamasındaki
sorunlar ve çözüm gayretleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi,
2(2), 43–68. [CrossRef]
- Altun Aslan, E. (2019). Türkiye’de özel okullaşma. BEÜ SBE Dergisi, 8(1),
263–276.
- Aslan, M., & Ağiroğlu Bakir, A. (2014). Resmi ve özel okul öğretmenlerinin
paylaşılan liderliğe ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 15(1), 121–142. [CrossRef]
- Avramidis, E., & Kalyva, E. (2007). The influence of teaching experience and
Professional development on Greek teachers’ attitudes towards
inclusion. European Journal of Special Needs Education, 22(4),
367–389. [CrossRef]
- Bakkaloğlu, H., Özbek, A. B., & Sucuoğlu, B. N. (2020). Okul öncesi
bütünleştirme uygulamalarında özel gereksinimli ve tipik gelişen
çocukların sosyal kabulleri: Boylamsal bir çalışma. Erken Çocukluk
Çalışmaları Dergisi, 4(3), 369–391.
- Balıdede, F. (2012). Türkiye, İrlanda ve Kanada eğitim sistemlerinde okul
yönetim yapılarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Tez No. 317758)
[Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu
Ulusal Tez Merkezi.
- Batık, M. V., & Kodaz, A. F. (2018). Kurum deneyiminin psikolojik danışman
adaylarının özel eğitim öz yeterlik algılarına etkisi. Üniversitesi Eğitim
Bilimleri dergisi, 37(1), 902–929.
- Baydık, B., & Bakkaloğlu, H. (2009). Predictors of sociometric status for
low socioeconomic status elementary mainstreamed students with
and without special needs. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilim leri/
Educa tiona l Sciences:Theory and Practice, 9(2), 435–447.
- Booth, T. (2011). The name of the rose: ınclusive values ınto action in
teacher education. Prospects, 41(3), 303–318. [CrossRef]
- Çankaya, İ., & Gün, C. (2016). Okul merkezli yönetime ilişkin özel okul
yöneticilerinin görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5,
38–43.
- Caspersen, J. T., Buland, I. H., Hermstad, & Røe, M. (2020). På vei mot Inkludering?
Sluttrapport fra evalueringen av modellutprøvingen Inkludering
på alvor. NTNU Samfunnsforskning Mangfold og inkludering.
- Çimen, B., & Karadağ, E. (2019). Özel okul müdürlerinin etik davranışları
üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Business Ethics, 12(1),
171–201. [CrossRef]
- Costello, S., & Boyle, C. (2013). Pre-service secondary teachers' attitudes
towards inclusive education. Australian Journal of Teacher Education,
38(4), 129–143. [CrossRef]
- Day Ashley, L., Mcloughlin, C., Aslam, M., Engel, J., Wales, J., Rawal, S., Batley,
R., Kingdon, G., Nicolai, S., & Rose, P. (2014). The role and impact
of private schools in developing countries: A rigorous review of the
evidence [final report]. Education rigorous literature review. Department
for International Development.
- de Boer, A., Pijl, S. J., Post, W., & Minnaert, A. (2013). Peer acceptance and
friendships of students with disabilities in general education: The
role of child, peer, and classroom variables. Social Development,
22(4), 831–844.
- Diken, İ. H., & Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında engelli çocuk bulunan ve bulunmayan
sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına
yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25–39.
- Erakkuş, O., Başören, M. T., & Abimbola, O. (2016). Özel okul yöneticilerinin
öğretmen eğitiminden beklentileri üzerine nitel bir araştırma. Karaelmas
Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 104–115.
- Ferreira, M., Aguiar, C., Correia, N., Fialho, M., & Pimentel, J. S. (2017). Social
experiences of children with disabilities in inclusive Portuguese preschool
settings. Journal of Early Intervention, 39(1), 33–50. [CrossRef]
- Forlin, C., & Chambers, D. (2011). Teacher preparation for inclusive education:
Increasing knowledge but raising concerns. Asia-Pacific Journal
of Teacher Education, 39(1), 17–32. [CrossRef]
- Gözün, Ö., & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda
bilgi lendi rilme lerin in kaynaştırmaya yönelik tutumlarının
değişimindeki etkililiği. Özel Eğitim Dergisi, 5, 65–77.
- Gündüz, A. (2015). Özel ve devlet ilkokullarındaki birinci sınıf kaynaştırma
öğrencilerinin akademik başarılarına ilişkin öğretmen görüşleri (Tez
No.421953) [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi,
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Guralnick, M. J., Connor, R. T., Neville, B., & Hammond, M. A. (2006). Promoting
the peer-related social development of young children with
mild developmental delays: Effectiveness of a comprehensive intervention.
American Journal of Mental Retardation, 111(5), 336–356.
[CrossRef]
- Gürgür, H., Kış, A., & Akçamete, G. (2012). Kaynaştırma öğrencilerine sunulan
bireysel destek hizmetlere ilişkin öğretmen adaylarının
görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 689–701.
- Halinen, I., & Järvinen, R. (2008). Towards inclusive education: The case of
Finland. Prospects, 38(1), 77–97. [CrossRef]
- Hall, J. C., & Nattinger, M. C. (2012). Determinants of private school attendance:
Evidence from Wisconsin school districts. International
Advances in Economic Research, 18(2), 245–246. [CrossRef]
- Hernandez-Torrano, D., Somerton, M., & Helmer, J. (2020). Mapping
research on inclusive education since Salamanca statement: A bibliometric
review of the literature over 25 years. International Journal
of Inclusive Education, 1–20. [CrossRef]
- İlgar, L. (2014). Özel okul ve devlet okulunda görev yapmış sınıf
öğretmenlerinin sınıf yönetimindeki farklılıklara ilişkin görüşleri: Nitel
bir çalışma, İstanbul. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22),
259–285.
- Karakülah, Y. (2019). Özel sektöre ait okulların tercih edilme nedenleri
[Eğitim Yönetimi Bilim Dalı Tezsiz Yüksek Lisans Projesi]. Pamukkale
Üniversitesi.
- Kaya, A. (2016). Psikolojik danışma ve rehberlik (11. Baskı). Anı Yayıncılık.
Keskin, H. D., & Turna, G. B. (2010). Ailelerin devlet ya da özel okul tercihlerini
etkileyen faktörler Rize örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 411–426.
- Kolbaşı, E. (2019). Duygusal emek ve iş tatmini arasındaki ilişki: Denizli’deki
özel okul öğretmenleri üzerinde bir araştırma (Tez No.566891) [Yüksek
Lisans Tezi]. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Yükseköğretim
Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology
(2nd ed). Sage Publications.
- Lisdiana, A., Hufad, A., Tarsidi, D., & Aprilia, I. D. (2019). Differentiated
instruction: An alternative learning approach for all learners in inclusive
setting [Konferans sunumu]. In 2nd International Conference on
Educational Sciences (ICES 2018). Atlantis Press. [CrossRef]
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative
data analysis. Sage Publications.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Özel eğitim hizmetleri Yönetmeliği. T. C.
Resmi gazete.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2020). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim.
National Statistics Formal Education 2019/2020. Retrieved from
http: //sgb .meb. gov.t r/meb iys_ dosya lar/2 020_0 9/041 44812 meb_
istat istik leri_ orgun egit im_20 19_20 20.pd f
- Moody, S. W., Vaughn, S., Hughes, M. T., & Fischer, M. (2000). Reading
instruction in the resource room: Set up for failure. Exceptional Children,
66(3), 305–316. [CrossRef]
- Nevøy, A., & Ohna, S. E. (2014). Spesialundervisning bilder fra skole-Norge:
En studie av spesialundervisnings dynamikk i grunnopplæringen.
Universitetet i Stavanger.
- Nilholm, C., & Göransson, K. (2017). What is meant by inclusion? An analysis
of European and North American journal articles with high impact.
European Journal of Special Needs Education, 32(3), 437–451. [CrossRef]
- Odongo, G., & Davidson, R. (2016). Examining the attitudes and concerns
of the Kenyan teachers toward the inclusion of children with disabilities
in the general education classroom: A mixed methods study.
International Journal of Special Education, 31(2), 209–227.
- Onaran, M. A. (2018). Özel okullarda çalışan tarih öğretmenlerinin özel okul
yönetimi ile ilgili yasadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. İnönü Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(10), 49–67.
- Öz Güneş, A. (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde sınıfında
kaynaştırma öğrencisi bulunan sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma
eğitiminde yaşanan sorunlara ilişkin görüşleri (Tez No.402786) [Yüksek
Lisans Tezi]. Girne Amerikan Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu
Ulusal Tez Merkezi.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Sage
Publications.
- Priyadarshini, S., & Thangarajathi, S. (2016). Effect of selected variables on
regular school teachers attitude towards inclusive education. Journal
on Educational Psychology, 10(3), 28–38.
- Pulat, A. (2019). İlkokul velilerinin özel okul tercihlerine etki eden faktörlerin
incelenmesi Tez No. 544841) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul
Sabahattin Zaim Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Rakap, S., Parlak-Rakap, A., & Aydın, B. (2016). Investigation and comparison
of Turkish and American preschool teacher candidates’ attitudes
towards inclusion of young children with disabilities. International
Journal of Inclusive Education, 20(11), 1223–1237. [CrossRef]
- Rapp, A. C., & Corral-Granados, A. C. (2021). Understanding inclusive education
– A theoretical contribution from system theory and the constructionist
perspective. International Journal of Inclusive Education,
1–17. [CrossRef]
- Rizvi, F., & Lingard, B. (2010). Globalizing education policy. Routledge.
- Şahbaz, Ü., & Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının
kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 116–135.
- Sakellariou, C. (2017). Private or public school advantage? Evidence from
40 countries using PISA 2012-Mathematics. Applied Economics,
49(29), 2875–2892. [CrossRef]
- Satherley, D., & Norwich, B. (2021). Parents’ experiences of choosing a
special school for their children. European Journal of Special Needs
Education, 1–15. [CrossRef]
- Şimşek, C., & İvrendi, A. (2014). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim
kurumlarından beklentileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 29(2), 240–254.
- Tarnoto, N. (2016). Perma salah an-pe rmasa lahan yang dihadapi sekolah
penyelenggara pendidikan inklusi pada tingkat SD. HUMANITAS,
13(1), 50–56. [CrossRef].
- Ünay, E. (2015). Destek oda eğitiminin kaynaştırma öğrencilerinin matematik
başarıları üzerine etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 38–49.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation [UNESCO]
(1994). The Salamanca statement and framework for action on
special needs education. UNESCO.
- Uygun, S. (2003). Türkiye’de dünden bugüne özel okullara bir bakış (Gelişim
ve Etkileri). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,
36(1), 2, 107–120.
- Uysal, B. S. (2017). Velilerin özel okul tercih nedenlerinin incelenmesi (Tez
No.469660) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi,
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Van der Wilt, F., Van der Veen, C., Van Kruistum, C., & Van Oers, B. (2019).
Why do children become rejected by their peers? A review of studies
into the relationship between oral communicative competence and
sociometric status in childhood. Educational Psychology Review,
31(3), 699–724. [CrossRef]
- Vaz, S., Wilson, N., Falkmer, M., Sim, A., Scott, M., Cordier, R., & Falkmer, T.
(2015). Factors associated with primary school teachers’ attitudes
towards the inclusion of students with disabilities. PLOS ONE, 10(8),
e0137002. [CrossRef]
- Vuran, S. (2005). The Sociometric status of student with disabilities in
elementary level ıntegration classes in Turkey. Eurasian Journal of
Educational Research, 18, 217–235.
- Yeşilyaprak, B. (2009). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik Alanının
geleceği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1),
3–18.