Modern Dilbilime Yönelen Çağdaş Arap Dilcilerinin Dilbilim Etkinlikleri ve Klasik Arap Dili Geleneği Karşısındaki Pozisyonları

Çağdaş Arap dilcilerinin Arapça üzerine yaptıkları çalışmaları klasik Arap dili (KAD) geleneği ile dilbilime yer verme bakımından farklılaşmaktadır. Bu çalışmaları, KAD geleneği ile dilbilimi felsefî ve metodolojik farklı arka planlara sahip iki ayrı düşünce sistemi olduğu kabulünden hareketle şu üç kategori altında toplayabiliriz: KAD ilimlerini devam ettiren çağdaş çalışmalar, Arapçayı dilbilim yaklaşımları üzerinden inceleyen çalışmalar ve her iki dil yaklaşımını kullanan çalışmalar. Bu makalenin amacı – çalışmanın sınırları sebebiyle bu üç kategori arasından seçtiğimiz – ikinci kategoriyi inceleyerek dilbilim alanında Arapça ne tür etkinlikler yapıldığını; çağdaş Arap dilcilerinin neden dilbilime yöneldiklerini ve KAD geleneği karşısındaki pozisyonlarını tespit etmektir. Bu amacı yerine getirebilmek için birinci bölümde, bu kategori altında tasnif edilen dilbilim etkinlikleri şu alt başlıklar altında tasvir edilmiştir: Dilbilimi Arap dünyasına tanıtan çalışmalar, teorik dilbilim alanındaki çalışmalar, uygulamalı dilbilim, toplumsal dilbilim gibi diğer dilbilim alanlarındaki çalışmalar ve Arapça akademik dilbilim dergileri. İkinci bölümde ise bu dilcilerin KAD geleneği karşısındaki pozisyonları değerlendirilmiş ve bu geleneği tamamen görmezden gel(e)medikleri tespit edilmiştir. Bu durum, KAD geleneğinin zengin bir birikim olması ve Arap dünyasında akademik ve sosyal düzeyde kabul görmesiyle ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, dilbilime yönelmelerinin arkasındaki faktörler tartışılmış ve bu durum bilimsel ilerleyişi kümülatif, sürekli ve lineer olarak kabul etmeleriyle gerekçelendirilmiştir.

The Linguistic Activities of Contemporary Arab Language Researchers Showing Interest In Modern Linguistics and Their Positions Towards The Classical Arabic Language Tradition

Contemporary Arab linguists differ from each other in terms of including the classical Arabic language (CAL) tradition and linguistics in their studies. Assuming that the CAL tradition and linguistics are two different thought systems, we can categorize these studies under the following three categories: Studies that examine Arabic through CAL sciences, studies that examine Arabic through linguistics, and studies examining Arabic using both approaches. This article aims to examine the second category with the objective of exploring the activities carried out in Arabic linguistics, the motivations of contemporary Arab linguists to show interest in linguistics instead of the CAL tradition and the positions Arab linguists hold against the CAL tradition. To fulfill this aim, in the first section, linguistic activities of Arab language researchers are categorized under four titles: Studies introducing linguistics to the Arab world, studies in theoretical linguistics, studies in other linguistic fields such as applied linguistics, sociolinguistics, and Arabic linguistic journals. In the second section, the positions of these linguists towards this tradition are evaluated. Additionally, the factors behind their interest in linguistics are discussed and their motivations are justified by their acceptance of scientific progress as cumulative, continuous, and linear.

PDF

___

Abduh, Davud. Dirâsâtun fî ʻilmi’l-lugati’n-nefsî. Amman, Ürdün: Dâr Cerîr li’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2010.
Abduh, Davud. Dirasetu’s-savti’l-lugavî. 2 Cilt. Amman, Ürdün: Dâr Cerîr li’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2010.
Abduh, Davud. Fî’l-luga ve’l-hâsûb. Amman, Ürdün: Dâr Cerîr li’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2010.
Abduh, Davud - Hilv, Selva. Fî lugati’t-tıfl: Müfredât ve’l-cümel. Amman, Ürdün: Dâr Cerîr li’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2010.
Abdulmaksûd, Abdulmaksûd Muhammed. Dirâsetu’l-binyeti’s-sarfiyye fî davi’l-lisâniyyâti’l-vasfiyye. Beyrut, Lübnan: Ed-Dâru’l-ʻArabiyye li’l-Mevsûʻât, 2006.
Alevî, Hâfız İsmâîlî. Lisâniyyât fi’s-sekâfeti’l-ʻArabiyyeti’l-muʻâsara. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedîdi’l-Muttehadi, 2009.
Alhawary, Mohammad T. (ed.). The Routledge Handbook of Arabic Second Language Acquisition. London: Routledge, 2018. https://doi. org/10.4324/9781315674261
Ali, Muhammed Muhammed Yunus. Medhal ile’l-lisâniyyât. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedîdi’l-Muttehadi, 2004.
Al-Wer, Enam - Uri Horesh (ed.). The Routledge Handbook of Arabic Sociolinguistics. New York, NY: Routledge, 2019. https://doi. org/10.4324/9781315722450
Aoun, Joseph E. vd. The Syntax of Arabic. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
Ayoub, Georgine - Cornelis H. M. Versteegh (ed.). Foundations of Arabic Linguistics III: The Development of a Tradition: Continuity and Change. Leiden Boston: Brill, 2018.
Baalbakî, Ramzi Munir. Dictionary of Linguistic Terms: English-Arabic with Sixteen Arabic Glossaries. Beirut, Lebanon: Dâru’l-Ilm li’’l- Melâyîn, 1990.
Bakalla, Muhammad H. vd. A Dictionary of Modern Linguistic Terms: English-Arabic & Arabic-English. Beirut, Lebanon: Librairie du Liban, 1983.
Bâkır, Murtezâ. “Mefhûmu’l-binyeti’l-ʻamîka beyne Chomsky ve’d-dersi’n-nahviyyi’l-ʻArabî”. El-Lisanu’l-ʻArab 34 (1990), 5-36.
Bâkır, Murtezâ. Mukaddime fî nazariyyati’l-kavâʻidi’t-tevlîdiyye. Amman, Ürdün: Dâru’ş-Şurûk, 2002.
Bassiouney, Reem - E. Graham Katz (ed.). Arabic Language and Linguistics. Washington, DC: Georgetown University Press, 2012.
Bassiouney, Reem - Keith Walters (ed.). The Routledge Handbook of Arabic and Identity. London: Routledge, 2020. https://doi. org/10.4324/9780203730515
Bateman, John A. “The Place of Systemic Functional Linguistics as a Linguistic Theory in the Twenty-First Century”. The Routledge Hand- book of Systemic Functional Linguistics. ed. Tom Bartlett - Gerard O’Grady. Routledge Handbooks in Linguistics. London and New York: Routledge, 2017.
Belʻîd, Sâlih. Durûs fi’l-lisâniyyâti’t-tatbîkiyye. Bouzareah; Cezâyir: Dâru Hûma, 2000.
Benmamoun, Elabbas - Reem Bassiouney (ed.). The Routledge Handbook of Arabic Linguistics. London and New York: Routledge, 2018.
Bişr, Kemal. ʻİlmu’l-esvât. Kahire, Mısır: Dâru’l-Garîb, 2000.
Bişr, Kemal. ʻİlmu’l-lugati’l-ʻictimâʻiyye: Medhal. Kahire, Mısır: Dâru’l-Garîb li’t-Tıbâʻati ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 1995.
Bohas, Georges. Et-Turâsu’l-lugaviyyi’l-ʻArabî. Kahire, Mısır: Dâru’s-Selâm li’t-tıbaʻa ve’n-neşr ve’t-tevzîʻ ve’t-terceme, 2008.
Bohas, Georges vd. The Arabic Linguistic Tradition. London and New York: Routledge, 2017.
Bûkara, Numân Abdulhamîd. Meʻâlimu bahsiyye fi’l-lisâniyyâti’t-tatbîkıyye ve tatbîkâti’l-lisâniyyâti’l-mûseʻa. Amman, Ürdün: Merke- zu’l-Kitâbi’l-Akâdîmî, 2021.
Butt, David G. “Firth and the origins of systemic functional linguistics: process, pragma, and polysystem”. The Cambridge Handbook of Sys- temic Functional Linguistics. ed. Geoff Thompson vd. 11-34. Handbooks on Language and Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press, 2019.
Câsim, Zeydân ʻAli. Dirâse fî ʻilmi’l-lugati’l-ʻictimâʻî: Bahsun savtiyyun fi’l-lehecâti’ş-Şâmiyyeti’s-Sûriyye. Kuala Lumpur, Malezya: Pustaka Antara, 1993.
Durmuş, İsmail. “İbrâhim Enîs Ahmed”. TDV İslâm Ansiklopedisi (2. Basım). Ek-1/623-625. İstanbul: TDV Yayınları, 2016. https://islaman- siklopedisi.org.tr/ibrahim-enis-ahmed
Elgibali, Alaa (ed.). Understanding Arabic: Essays in Contemporary Arabic Linguistics in Honor of El-Said Badawi. Cairo, Egypt: American Univercity in Cairo Press, 1996.
El-Kâdî, Muhammed Mahmûd. Kemâl Bişr: Mesîratun ve târîhun. Kahire, Mısır: Dâru’l-Garîb, 2006.
Enîs, İbrahim. El-Esvâtu’l-ʻArabiyye. Kahire, Mısır: Mektebetu’l-Anglo el-Mısriyye, 5. Basım., 1975.
Enîs, İbrahim. Min esrâri’l-luga. Kahire, Mısır: Mektebetu’l-Anglo el-Mısriyye, 3. Basım., 1966.
Eyyûb, Abdurrahmân. Esvâtu’l-luga. Dâru’l-Keylânî, 2. Basım., 1968.
Fâhûrî, Âdil. el-Lisaniyyetu’t-tevlîdiyye ve’t-tahvîliyye. Beyrut, Lübnan: Dâru’t-Talîʻati li’t-Tıbâʻati ve’n-Neşr, 1988.
Fehri, Abdelkader Fassi. Issues in the Structure of Arabic Clauses and Words. thk. Joan Maling vd. Dordrecht: Springer Netherlands, 1993. https://doi.org/10.1007/978-94-017-1986-5
Fetîh, Muhammed. Fî ʻİlmi’l-lugati’t-tatbîkî. Medînetu Nasr: Mısır: Dâru’l-Fikri’l-ʻArabî li’t-Tıbâʻati ve’n-Neşri, 1989.
Fihrî, Abdulkâdir Fâsî. El-Binâu’l-muvâzî: Nazariyye fî binâi’l-kelime ve binâi’l-cümle. Kazablanka, Fas: Dâr Toubkal, 1990.
Fihrî, Abdulkâdir Fâsî. El-Lisâniyyât ve’l-lugatu’l-ʻArabiyye: Nemâzic terkîbiyye ve dilâliyye. Birinci Cilt. Kazablanka, Fas: Dâr Toubkal, 3. Basım., 1993.
Fihrî, Abdulkâdir Fâsî. Zerrâtu’l-lugati’l-ʻArabiyye ve hendesetuhâ: Dirâse istikşâfiyye edneviyye. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedî- di’l-Muttehadi, 2010.
François, Jacques. “The Stance of Systemic Functional Linguistics Amongst Functional(Ist) Theories of Language and Its ‘Systemic’ Purpose”. Perspectives from Systemic Functional Linguistics. ed. Akila Sellami-Baklouti - Lise Fontaine. 6-25. London: Routledge, 2018.
Galfân, Mustafa. el-Lisâniyyât fi’s-sekâfeti’l-ʻArabiyyeti’l-hadîse. Kazablanka, Fas: Şeriketu’n-Neşri ve’t-Tevzîʻl-Medâris, 2006.
Galfân, Mustafa. el-Lisâniyyâtu’l-ʻArabiyye: Es’iletu’l-menhec. Amman, Ürdün: Dâru Vardi’l-Ürdüniyye li’n-Neşri ve’t-Tevzîʻ, 2013.
Galfân, Mustafa. “el-Lisâniyyâtu’l-ʻArabiyye: Ru’ye menheciyye fi’l-masâdır ve’l-ususi’n-nazariyye”. Aʻmâlu’n-nedveti’d-duveliyye hav- le’l-lugati’l-ʻArabiyye ve’n-nazariyyâti’l-lisâniyye: el-Hasîletu ve’l-âfâk. 51-70. Fas: Kulliyetu’l-Âdâb ve’l-ʻUlûmi’l-İnsâniyye: Câmiʻatu Seyyidî Muhammed b. ʻAbdillah, 2007. https://search.mandumah.com/Record/596621
Galfân, Mustafa. el-Lisâniyyâtu’t-tevlîdîyye: el-Ususu’n-nazariyye ve’l-menheciyye mine’n-neşeti ile’n-nemûzeci’l-miʻyâr. Amman, Ürdün: Dâru Kunûzi’l-Maʻrifeti’l-ʻIlmiyye, 2016.
Galfân, Mustafa. Fi’l-Lisâniyyâti’l-ʻâmme: Târîhuhâ tabîʻatuhâ, mevdûʻuhâ, mefhûmuhâ. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedîdi’l-Mutte- hide, 2010.
Giolfo, Manuela E.B - Versteegh, Kees. “The Evolution of Theory in the Arabic Linguistic Tradition”. The Foundations of Arabic Linguistics IV, ed. Manuela E.B Giolfo - Kees Versteegh. 97/1-9. Studies in Semitic Languages and Linguistics. Leiden: Brill, 2019.
Giolfo, Manuela E.B - Kees Versteegh (ed.). The Foundations of Arabic Linguistics IV, Leiden: Brill, 2019.
Gleason, H. A. An Introduction to Descriptive Linguistics. New York, USA: Henry Holt and Company, 1955.
Graffi, Giorgio. “European Linguistics since Saussure”. The Oxford Handbook of the History of Linguistics. ed. Keith Allan. 470-485. Oxford University Press, 2013. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199585847.013.0021
Güler, İsmail (ed.). İslâm Medeniyetinde Dil İlimleri: Tarih ve Problemler. İstanbul: İSAM Yayınları, 2015.
Haegeman, Liliane M. V. “2.5 X-Bar Theory”. Introduction to Government and Binding Theory. 103-106. Blackwell Textbooks in Linguistics 1. Oxford, UK; Cambridge, Mass., USA: B. Blackwell, 2nd ed., 1998.
Halîl, Hilmî. Dirâsâ fi’l-lisâniyyâti’t-tatbîkıyye. İskenderiye, Mısır: Dâru’l-Maʻrifeti’l-Câmiʻiyye, 2000.
Halîl, Hilmî. El-ʻArabiyye ve ʻilmu’l-lugati’l-binyevî: Dirâsât fî’l-fikri’l-lugaviyyi’l-ʻArabiyyi’l-hadîs. İskenderiye, Mısır: Dâru’l-Maʻrife- ti’l-Câmiʻiyye, 1988.
Halîl, Hilmî. “Mukaddimât (Önsöz)”. ʻİlmu’l-luga: Mukaddime li’l-kârii’l-ʻArabî. kitap editörü Mahmûd Saʻrân, 5-14. Kahire, Mısır: Dâru’l- Fikri’l-ʻArabî li’t-Tıbâʻati ve’n-Neşri, 2. Basım., 1997.
Hanna, Sami A. vd. Dictionary of Modern Linguistics: English-Arabic. Beirut, Lebanon: Librairie du Liban, 1997.
Hassân, Temmâm. El-Lugatu’l-ʻArabiyye: Maʻnâhâ ve mebnâhâ. Kazablanka, Fas: Dâru’s-Sekâfe, 1994.
Hassanî, Ahmed. Dirâsât fi’l-lisâniyyâti’t-tatbîkıyye - haklu ta’lîmiyyeti’l-lugâ. Ben Aknoun; Cezayir: Dîvânu’l-Matbûâti’l-Câmiiyyeti, 2. Basım., 2009.
Hicâzî, Mahmûd Fehmî. “Arap Dil İlimlerinin Sınıflandırılması”. Classification of Arabic Language Sciences. 17/33 (Ocak 2018), 283-296. https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=asn&AN=134093347&lang=tr&site=eds-live&scope=site&authtype=ip,uid
Hicâzî, Mahmûd Fehmî. Usus ʻilmi’l-lugati’l-ʻArabiyye. Kahire, Mısır: Dâru’s-Sekâfe li’t-Tıbaʻa ve’n-Neşr, 2003.
Hilâl, Abdulgaffâr Hâmid. Es-Savtiyyâtu’l-lugaviyye: Dirâse tatbîkıyye ʻalâ esvâti’l-lugati’l-ʻArabiyye. Kahire, Mısır: Dâru’l-Kitâbi’l-Hadîs, 2009.
Hiż, Henry - Swiggers, Pierre. “Bloomfield, the logical positivist”. Semiotica 79/3-4 (1990). https://doi.org/10.1515/semi.1990.79.3-4.257
Honeybone, Patrick. “J. R. Firth”. Key Thinkers in Linguistics and the Philosophy of Language. ed. Siobhan Chapman - Christopher Routledge. 80-86. Oxford / New York: Oxford University Press, 2005.
Hudson, Richard A. Sociolinguistics. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 2nd Edition., 1996.
Kaya, Mustafa. “Modern Arap Dilbilim Çalışmaları”. EKEV Akademi Dergisi XII/36 (2008), 335-350.
Kezâr, Hasan. El-Lisâniyyâtu’l-ʻictimâʻiyye fi’d-dirâsâti’l-ʻArabiyyeti’l-hadîse: el-telakkî ve’t-temessülât. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Rafîdeyn li’t-Tibâʻa ve’n-Neşri ve’t-Tevzîʻ, 2018.
Khuli, Muhammad Ali. A Dictionary of Theoretical Linguistics: English-Arabic with an Arabic-English Glossary. Beirut, Lebanon: Librairie du Liban, The third edition., 2009.
Kornai, András - Pullum, Geoffrey K. “The X-Bar Theory of Phrase Structure”. Language 66/1 (Mart 1990), 24. https://doi.org/10.2307/415278
Langendoen, D Terence vd. The London School of Linguistics: A Study of the Linguistic Theories. MIT Press, 1968.
Martin, J. R. “Meaning Matters: A Short History of Systemic Functional Linguistics”. WORD 62/1 (02 Ocak 2016), 35-58. https://doi.org/10. 1080/00437956.2016.1141939
McCarthy, J. J. “Nonconcatenative Morphology”. The Encyclopedia of Language & Linguistics. 5/2598-2599. Oxford, New York, Seoul, To- kyo: Pergamon, 1994. https://scholarworks.umass.edu/linguist_faculty_pubs/48
Mehîrî, Abdulkâdir. En-Nazarât fî’t-turâsi el-lugavî el-ʻArabî. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1993.
Michel Zekeriyyâ. Mebâhis fi’n-nazariyyeti’l- elsuniyye fî ta‘lîmi’l-luga. Beyrut, Lübnan: el-Müessesetü’l- Câmi‘ıyye li’d- Dirâsât ve’n- Neşr, 1985.
Misiddî, Abdusselâm. El-Huviyyetu’l-ʻArabiyye ve’l-emnu’l-lugavî. Beyrut, Lübnan: Merkezu’l-ʻArabî li’l-Ebhâs ve Dirâseru’s-Siyâsât, 2014.
Misiddî, Abdusselâm. El-Lisâniyyât ve ususuha’l-ma’rifiyye. Tunus: Dâru’t-Tunûsiyye li’n-Neşr, 1986.
Mûsâ, Nihâd. “Hasâdu’l-karn fi’l-lisâniyyât”. Hasâdu’l-karn: el-Muncezâtu’l-ʻilmiyyetu ve’l-insâniyyatu fi’l-karni’l-ʻişrîn (el-edeb ve’l-nakd ve’l-funûn). ed. Fehmî Ced’ân. 27-70. Amman, Ürdün: Muessetu Abdulhamîd Şûmân, 2008.
Nehr, Hâdî. ʻİlmu’l-lugati’l-ʻictimâʻî ʻinde’l-ʻArab. Bağdat, Irak: El-Câmiatu’l-Mustensariyyetu, 1988.
Newmeyer, Frederick J. “Rules and Principles in the Historical Development of Generative Syntax”. Generative Linguistics: An Historical Perspective. 39-65. Routledge History of Linguistic Thought Series. London: Routledge, 1997.
Nûrî, Muhammed Cevâd. ʻİlmu’l-esvâti’l-ʻArabiyye. Amman, Ürdün: Menşûrât Câmiʻati’l-Kudüsi’l-Meftûha, 2007.
Nûrî, Muhammed Cevâd. Min lisâniyyâti’l-lugati’l-ʻArabiyye: ʻİlmu’l-esvât. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 2019.
Ömer, Ahmed Muhtâr. Dirasetu’s-savti’l-lugavî. Kahire, Mısır: ʻÂlemu’l-Kutub, 1997.
Özdemir, Hilal. Abdulkâdir el-Fâsî el-Fihrî ve Arap Dilbilimine Katkısı. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017. https://aciker- isim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/4297/1/481470.pdf
Palmer, F.R. “Firth and the London School of Linguistics”. Concise History of the Language Sciences. 268-272. Oxford and New York: Else- vier, 1995. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-042580-1.50047-7
Râcihî, Abduh. En-Nahvu’l-ʻArabî ve’d-dersu’l-hadîs: Bahsun fi’l-menhec. Beyrut, Lübnan: Dâru’n-Nahdati’l-ʻArabiyye, 1979.
Râcihî, Abduh. Et-Tatbîk en-nahvî. İskenderiye, Mısır: Dâru’l-Maʻrifeti’l-Câmiʻiyye, 2. Basım., 2000.
Râcihî, Abduh. ʻİlmu’l-lugati’t-tatbîkî ve taʻlîmu’l-ʻArabiyye. İskenderiye, Mısır: Dâru’l-Maʻrifeti’l-Câmiʻiyye, 1995.
Robins, R. H. “John Rupert Firth”. Language 37/2 (1961), 191-200.
Ryding, Karin C. A Reference Grammar of Modern Standard Arabic. Cambridge University Press, 2005.
Ryding, Karin C. Arabic: A Linguistic Introduction. Cambridge, United Kingdom; New York: Cambridge University Press, 2014.
Saʻîd, Halâ. Nazra muteʻammika fî ʻilmi’l-esvât. Kahire, Mısır: Mektebetu’l-Anglo el-Mısriyye, 2015.
Saʻrân, Mahmud. ʻİlmu’l-luga: Mukaddime li’l-kârii’l-ʻArabî. Beyrut, Lübnan: Dâru’n-Nahdati’l-ʻArabiyye, ts.
Semîh Ebû Muğlî. “Dirâsetu’s-sarfi’l-ʻArabî fî davi ʻilmi’l-lugati’l-hadîs”. Al-Balqa Journal for Research and Studies 7/1 (2000), 1-41.
Stuurman, Frits. “Chapter II: The History of X-Bar Theory: Expansion and Retrenchment”. Phrase Structure Theory in Generative Grammar. 16-66. Berlin, Boston: De Gruyter, 1985. https://doi.org/10.1515/9783111729558-003
Suleiman, Yasir. “Arabic Linguistic Tradition”. Concise History of the Language Sciences. 28-38. Elsevier, 1995.
Suleiman, Yasir. “Autonomy versus Non-autonomy in the Arabic Grammatical Tradition”. Arabic Grammar and Linguistics. ed. Yasir Sulei- man. London and New York: Routledge Taylor & Francis Group, the 2nd edition., 2003.
Şâkir, Abdulkâdir. ʻİlmu’l-esvâti’l-ʻArabiyye: ʻİlmu’l-fûnûlûcyâ. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 2012.
Turaykî, Mubârak. Fusûl fi’l-lisâniyyâti’l-ʻictimâʻiyye. Amman, Ürdün: Merkezu’l-Kitâbi’l-Akâdîmî, 2020.
Usaylî, Abdulazîz. “En-Nazariyyâtu’l-lugaviyye ve’n-nefsiyye ve taʻlîmu’l-lugati’l-ʻArabiyye”. Mecelletu Câmiʻati’l-İmâm 22 (1998), 313- 413.
Usaylî, Abdulazîz. İlmu’l-lugati’n-nefsî. Riyad, Suudi Arabistan: Camiatu’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslamiyye, 2006.
Vaʻr, Mâzin. “Cumletu’ş-şart fî davi’n-nahvi’l-ʻâlemî: Chomsky unmûzecen”. El-Lisanu’l-ʻArab 52 (2001), 9-35.
Vaʻr, Mâzin. “El-Beyân ve’t-tebyîn fî davi’l-lisâniyyâti’l-hadîse”. El-Maʻrife 331 (1991), 102-116.
Vaʻr, Mâzin. Nahve nazariyye lisâniyye ʻArabiyye hadîse li tahlîli’t-terâkîbi’l-esâsiyye fi’l-lugati’l-ʻArabiyye. Şam, Suriye: Dâr Talâs, 1987.
Vaʻr, Mâzin. Toward a Modern and Realistic Sentential Theory of Basic Structures in Standard Arabic. Washington, DC: Georgetown Univer- sity, Doktora Tezi, 1983.
Vardar, Berke. Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual, 2001.
Versteegh, Kees. The Arabic Linguistic Tradition. London: Taylor & Francis, 1997. https://doi.org/10.4324/9780203444153
Watson, Janet C. E. The Phonology and Morphology of Arabic. Oxford: Oxford University Press, 2007.
Yıldırım, Abdullah. “Miftâhu’l-Ulûm’da İlmü’l-Edeb Kavrayışı”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 8/2 (14 Temmuz 2022), 870- 892. https://dergipark.org.tr/en/pub/ihya/issue/71248/1107622
Zeğlûl, Muhammed Râcî. Dirâsât fi’l-lisâniyyâti’l-ʻArabiyyeti’l-ʻictimâiyye. İrbid, Ürdün: Müessetu Hamâde li’d-Dirâsâti’l-Câmiʻiyye ve’n- Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2005.
Zekeriyâ, Michel. el-Elsuniyyetu’t-tevlîdiyye ve’t-tahvîliyye fî kavâʻidi’l-lugati’l-ʻArabiyye. Beyrut, Lübnan: El-Müessetu’l-Câmiʻiyyetu li’d- Dirâsât ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ, 2. Basım., 1986.
Zekeriyâ, Michel. Kadâyâ elsuniyye tatbîkıyye: Dirâsât lugaviyye ʻictimâʻiyye nefsiyye meʻa mukârane turâsiyye. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-ʻİl- mi li’l-Melâyîn, 1993.
Zekeriyyâ, Michel. Buhûs elsuniyye ʻArabiyye. Beyrut, Lübnan: el-Müessesetü’l- Câmiʻıyye li’d- Dirâsât ve’n- Neşr, ve’t- Tevzîʻ, 1992.