بلاغةُ الإبهامِ البَدِيعِ ي في تََْوِيهِ المعَْنَ )دراسةٌ بلاغي ةٌ في ضوءِ الت أويلِ(

ملخَّص البحث يد ر س اُلبح ث بُلاغةَ صَُنْ عَةٍ فُي عُلم اُلبدي ع تُ سمَّى "ُالإبهام"؛ وُهي أُنْ يُقولَ اُلمتكل م اُلبلي غ )ُعن قُصدٍ(ُُ كلامًا يُ فْهَ م بُمعنيَ ين متضادَّي ن فُي اُلوق ت نُف سه؛ بُشر ط أُ لا يُ تَْ ركَ لُل متل قي قُرُينةً تُ عين ه عُلى تُرجي ح أُح دُ المعنيَ ين اُلمتضادَّين. ويدر س اُلْساليبَ اُللُّغوي ةَ اُلمتن وعةَ اُلت يُستخد مها اُلمتكل م اُلبلي غ لُ صنع اُلإبهام. ويتكلَّ م أُيضًا عُلى مُهارة اُلتل قي وُالت أويل عُندَ اُلمخاطَب اُلذي يُتنبَّه إُلَ بُلاغ ة اُلإبهام. يبدأ اُلبح ث بُتمهيدٍ، ثم تُعريفٍ لُمصطلَح اُلإبها م، ثم يُ و ر د أُمثلةً مُن اُل شعر وُالن ثر، ثم خُاتَة. الكلمات المفتاحي ة: اُلإبهام اُلبديع ي، اُلبلاغة، اُلتأويل، اُل سياق، اُلقرائن

THE RHETORIC OF AL-IBHAM AL-BADI’I IN DISGUISING THE MEANING (RHETORIC STUDY IN TERMS OF INTERPRETATION)

This research examines an art of rhetoric in ‘ilm al-badi’i that is called as “al-ibham” (obscurity); that an eloquent speaker (deliberately) says a speech which is understandable in two opposing meanings at the same time, as long as he doesn’t give to the listener a clue that specify a choice of one meaning over the other opposing one. The research studies various verbal styles that are used by an eloquent speaker for building al-ibham, and discusses about the skill of receiving and interpretation of a listener that is aware for eloquence of al-ibham. The research begins with an introduction, definition of al-ibham term, presents examples from poetry, prose, and the conclusion.

___

  • Kur’ân-ı Kerîm
  • Abdirrahmân b. Ahmed b. el-Hasen el-Abbâsî (öl. 963/1556), Meʿâhidü’t-tansîs ʿalâ şevâhidi’t-Talhis, Şeyh Muhyiddin Abdülhamîd, Saadet Yayınları, Mısır, (1947).
  • Abdülazîz el-Cürcânî (öl. 392/1001), el-Vasatetu Beyne’l-Mütenebbi ve Husumuhu, tahkik Dr.Muhammed ebu’l-Fazl İbrahim, Ali Muhammed Peçevi, İsa Baba Halebi Basımevi Mısır, (basım adedi belli değil), (1966).
  • Ahmet Matlub, Mu’cemü’l-Mustalahati’l-Belağati ve Tetavvuruhe, Lubnan yayınları Naşirun, 2. Baskı, (2000).
  • Buhari, (öl.256/870), Sahihu’l-Buhari, tahkik Dr. Mustafa Boğa, Beşeri ilimler yayınları Dimeşk, 2. Baskı, (1993).
  • Câhiz (öl. 255/869), el-Beyân ve’t-tebeyyün, tahkik: Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Hancı basımevi kahire (2003). Divan-ı Beşşa bin Bürd, onu Muhammed Tahir bin Aşur tamamlamış ve şerh etmiştir (öl.1393/1973), Tercüme ve Te’lif komisyonu basımevi Kahire,(basım adeti belli değil), (1950).
  • Divan-ı Hatie, tahkik Dr.Numan Taha, Hancı yayınları Kahire, 1.Baskı, (1987).
  • Divan-ı İbn Rumi, Tahkik Hüseyin Nassar, kitaplar Genel Mısır İdaresi, (1981).
  • Divan-ı Mütenebbi, Ebi’l-Bakai’l-u’kberi şerhiyle (öl.616/1219) et-Tibyan fi şerhi’d-Divan diye de isimlendirilir, Mustafa Saka ve başkaları onu düzeltip, doğrulayıp ve bir de fihrist eklediler, Maarif yayınları Beyrut, (basım yılı ve adedi belli değil).
  • Divanı-ı İ’rau’l- Kays, tahkik Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Daru’l-Maarif Mısır (1958).
  • Divanu’l- A’şa (kitabu’s-subhi’l-münir fi şi’ri basir- el-e’şa, ve’l-a’şeyne’l-Ağarin) ebi’l Abbas sa’lebi şerhiyle beraber, matbaat-ı Adolf Hulzhusan,(adet belli değil), (1927).
  • Ebû Alî Ahmed b. Muhammed b. el-Hasen el-Merzûkī (öl. 421/1030), Şerhu Dîvâni’l-Hamâse, tahkik Ğaridu’ş-Şeyh İbrahim Şemseddin fihristini koymuştur, İlmi kitaplar yayınları Beyrut, 1. Baskı, (2003).
  • Ensari (öl.761/1360), Muğni’l- Lebib an Kutubi’l- E‘ârib, tahlik Dr.Mazun mübarek ve Muhammed Ali Hamidullah, müracaat Said Afkani, Sadık kuruluşları, Tahran, 3.Baskı, (1378).
  • Husameddinzade (öl.1281/1864), Risaletün fi kalbi kafuriyyati’l- mütenebbi mine’l- medhi ile’l-hica’, tahkik Dr.Muhammed Yusuf Nacm, Risalet kurumu, Beyrut, 1.baskı, (1972).
  • İbn Abdulhakki’l-A’mri el-Endülüsi (öl.1024 h.), Dureru’l-Feraidi’l-Müstahsineti fi şerhi manzumeti ibni’ş-Şihne (meani, beyan ve bedi’ ilimleri hakkında), Tahkik ve inceleme Dr.Suliman Hüseyin Alomirat, ibn Hazm yayınları, Lubnan, 1. Baskı, (2018).
  • İbn Cinni, (öl.392/1002), el-Hasâis, tahkik Muhammed Ali Neccar, kitap kaynaları genel idaresi, 4. Baskı, (1999).
  • İbn ebu’l- İsba’(öl.654/1256), Tahriru’t-Tahbir, tahkik Dr.Hanefi şerif, islam işleri yüce meclisi Birleşmiş Arap Devletleri, kahire, (1383).
  • İbn Kuteybe (öl.276/889), Te’vîlü müşkili'l-Kur'ân, Tahkik seyyid Ahmed Sakar, turas yayınları basımevi, kahire, yeni gözden geçirilmiş basım, (2006).
  • İbn Manzur (öl.711/1311), Lisânu’l-‘Arab, Emin Muhammed Abdulvehhab ve Muhammed Sadık el-U’beydi bu baskıyı tashih etmek ile ilgilendi, 3. Baskı, Arap Kültürü canlandırma yayınları, Beyrut, (basım yılı belli değil).
  • İbn Maʿsûm el-Medenî (öl.1119/1707), Envârü’r-rebîʿ fî envâʿi’l-bedîʿ, tahkik: Şâkir Hâdî Şükr, numan basımevi, Irak-Necef, 1.baskı, (1403 /1983).
  • İbn Nakib (öl.698/1298), Tefsir-i ibn Nakib’in i’cacu’l-Kuran, meani, bedi’ ve beyan i’lmi konusundaki mukaddimesi, tahkik Dr.Zekeriyya Said Ali, Hancı yayınları Kahire, 1.Baskı, (1995).
  • İbn Reşîķ el-Kayrevânî (öl.463/1071), el-Umde fî śınâati’ş-şi’ri ve nakdih, tahkik Dr.en- Nebevi Abdulvahid şa’lan, Hancı yayınları, kahire, 1. Baskı, (2000).
  • İbn Sellam (öl.224/838), Kitabu’l-Emsal, tahkik Dr.Abdulmecid Katamış, kültürel daru’l-me’mun yayınları Dimeşk, 1. Baskı, (1980).
  • İbn. Saadât Mübarek b. Muhammed Îbnu'l-Esîr el-Cezerî (öl.606/1209), Câmi'u'l-usûl fi ehâdisi'r-Rasûl, tahkik Şeyh Abdulkadir Ernauti, Daru’l-fikre, (1971).
  • İbn.Hicce el-Hamevî (öl. 837/1433), Ḫizânetü’l-edeb ve ġāyetü’l-ereb, tahkik Dr. Kevkeb diyab, Sadır yayınları, Beyrut, 2. Baskı, (2001).
  • İbnü’s-Sîd el-Batalyevsî (ö. 521/1127), el-İnsâf fi’t-tenbîh ʿale’l-meʿânî ve’l-esbâbi’lletî evcebeti’l-iḫtilâf beyne’l-müslimîn fî ârâʾihim, tahkik: Dr. Rıdvân ed-Dâye, Daru’l-fikre (Dimeşk), 2.baskı, 1983
  • İmam Ebi Zekeriyya Yahya b. Şeref en-Nevevi e’d-Dimeşki (öl.676/1277), Riyazu’s-Salihin, tahkik Abdulaziz Rabbah ve Ahmet Yusuf e’d-Dekkak, ve şeyh Şuayb Ernavut müracaatı, Arap kültürü yayınları, Dimeşk, 2.baskı, (1998).
  • Muhammed bin Sallam el-Cumahî'nin (öl.232/846), Tabaktü Fuhul-i Şuara, tahkik şeyh Mahmut Muhammed Şakir, Daru’l- medeni Cidde, (basım adedi belli değil), (1974).
  • Muhibbuddîn Ebu'l-Feyz es-Seyyid Murteza ez-Zebidi (öl. 1205/1790), Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Kuveyt Basımevi (1965).
  • Seyyid Şerîf el-Cürcânî (öl. 816/1413), et-Ta‘rîfât, bir kısım alimler yayın hakkını gözeterek tahkik etmiştir, mektebetü’l-i’lmiyye Beyrut-1.baskı (1983).
  • Sibeveyh (öl.180/796), el-Kitab, tahkik Abdusselam Harun, Daru’l-cil, Beyrut, 1. Baskı, (basım adedi belli değil). Sicilmasi (öl.704/1305), Menzii’l-bedi’ fi tecnisi eselibi’l-bedi’, tahkik Dr.A’lel Alğazi, Maarif Yayınları, Ribat, 1. Baskı, (1980).
  • Suliman Alomirat, Arap Dili ve Belâgatı’nın İslâmî İlimleri Öğrenmedeki Yeri, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2016. Yıl:16. Sayı:1. Cilt:16. S243-266.
  • Suliman Alomirat, Belâğat İlmi İle Kuran Tefsiri Arasındaki İlişki, Fatih Sultan Mehmet İlmî Araştırmalar insan Ve Toplum Bilimleri Dergisi. 2016. Yıl:4. Sayı:7. s197-224.
  • Suliman Alomirat, Ferrâ's Contribution to The Field of Arabic Rhetoric, ANSAQ. Qatar University. İnternational Scientific issued by The Department of Arabic Language- College of Arts and Sciences. 2017. Cilt:1. Sayı:1. s247- 265.
  • Suliman Alomirat, Hazif Üslubundaki Anlam Zenginliğinin Estetiği (Kur’ân Tefsirleri Işığında Bir Belâgat Çalışması), Fatih Sultan Mehmet İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 2018. Yıl:6. Sayı:11.
  • Zemahşeri (öl.538/1143), el-Keşşâf ‘an Hakâiki’t-Te’vîl ve ‘Uyûni’t-Tenzîl fı Vücühi’t-Te’vîl, tahkik şeyh Adil Ahmed Abdulmevcud, ve şeyh Ali Muhammed Muavvid, Ubeykan Yayınları, 1. Baskı, (1998).
  • Ziyâeddin İbnü’l-Esîr (öl. 637/1239), el-Meselü’s-Sâir fi’l- Edebi’l-Kâtibi ve’ş-Şâir, tahkik Dr. Ahmet Havfi, ve Dr. Bedevi Ahmet Tabane, mısır basım yayın kalkınma matbaası Kahire, (basım yılı ve basım adedi belli değil).
Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-3344
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1983
  • Yayıncı: Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi