GÖZETİM VE GÖZETİMİN TOPLUMSAL MEŞRUİYETİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Geleneksel toplumdan günümüz modern toplumuna hayatın içinde hep var olan gözetim, toplumsal yaşamın bilgisini edinme yollarından biridir. Gözetim yoluyla elde edilen enformasyon, toplumu disiplin ve denetim altında tutmaya yardımcı olduğundan iktidarlar için oldukça önem taşımaktadır. Gözetimin disiplin altına alma dışında koruma ve hayatı kolaylaştırma işlevleri de vardır. Bu işlevler, toplum için gözetim araçlarını vazgeçilmez bir hale getirmiştir. Günümüzde sosyal medya, e-Devlet uygulamaları, kredi kartları olmaksızın bir hayat düşünülememekte, kişiler sanal dünyada bir araya gelerek “sanal cemaatleri” oluşturmaktadır. Gözetimin içselleştirilerek meşruiyet kazanmasının nedenlerinden biri budur. Gözetim toplumunda, bireyler sosyal medya yoluyla iktidara kişisel bilgilerini kendiliğinden ve sistematik bir şekilde vermektedir. Bireyler güvenli bir ortamda yaşamak istedikleri için devletin gözetlemesi gerektiğine inanmaktadırlar. Bu da gözetimin meşru görülmesinin bir diğer nedenidir. Bu yüzden kişiler çoğu zaman güvenlik gerekçesi ile yapılan gözetimi destekleyerek bu amaçla çıkarılan düzenlemelerin meşruiyetine inanmaktadır. Nitekim Thomas Hobbes’un betimlediği korku atmosferini akla getiren 11 Eylül 2001 terör saldırısı nedeniyle yapılan düzenlemeler, güvenlik amacıyla özellikle batılı devletlerde gözetimin arttığını göstermektedir.

A STUDY ON SURVEILLANCE AND SOCIAL LEGITIMACY OF SURVEILLANCE

From traditional society to contemporary modern society, surveillance, which is always present in life, is one of the ways of acquiring knowledge of social life. The information obtained through surveillance is of great importance to the government since it helps to keep the society under discipline and control. Surveillance also includes protection and facilitation functions as well as discipline. These functions have made surveillance tools indispensable for society. Nowadays, people can not imagine a life without social media, e-government applications, credit cards and people come together in virtual world to create “virtual communities”. This is one of the reasons why the surveillance becomes internalized and gains legitimacy. In the surveillance society, individuals automatically give systematic information about themselves to the authorities through social media. Individuals believe that the state should watch them because they want to live in a safe environment. This is another reason why surveillance is legitimate for society. People often believe in the legitimacy of regulations that have been created for this purpose by supporting oversight with security reasons. As a matter of fact, regulations made due to the terrorist attack in September 11, 2001 which reminds horror atmosphere created by Thomas Hobbes exemplifies, shows that surveillance is increasing for security purposes especially in the western states.

PDF

___

Altunay, Alper: “Biri Bizi Gözetliyor Programı ve Elektronik Gözetim”, Kurgu Dergisi, Sayı: 20, Yıl: 2003, ss. 133-142.
Bauman, Zygmunt/Lyon, David: Akışkan Gözetim, çev. Elçin Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2013.
Bentham, Jeremy: Panoptikon Gözün İktidarı, (Ed. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan), Su Yayınları, İstanbul, 2008.
Berger, John: Görme Biçimleri, çev. Yurdanur Salman, Metis Yayınları, İstanbul, 2011.
Bozkurt, Veysel: “Sanal Cemaatler”, Birikim Dergisi, Sayı: 127, Yıl: 1999, ss. 65-72.
Çoban, Barış: “ “Gözün İktidarı” Üzerine”, Panoptikon Gözün İktidarı”, (Ed. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan), Su Yayınları, İstanbul, 2008, ss. 111- 137, (Gözün İktidarı).
Çoban, Barış: “ Göz ve İktidar: “Vitrinlere Değil Gökyüzüne Bak!”, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2014, (Göz ve İkitdar).
Çoban, Barış: “Yeni Panoptikon Gözün İktidarı ve Facebook”, Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 10, 2009, ss. 1-17, (Yeni Panoptikon).
Dolgun, Uğur: Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna-21. Yüzyılda Gözetim, Toplumsal Denetim ve İktidar İlişkileri, Ekin Kitabevi, Bursa, 2005, (Enformasyon Toplumundan).
Dolgun, Uğur: Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu, Ötüken, İstanbul, 2008, (Şeffaf Hapishane).
Enriquez, Eugene: Sürüden Devlete-Toplumsal Bağ Üzerine Psikanalitik Bir Deneme, çev. Nilgün Tutal, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2004.
Erdoğan, Mustafa: “Anayasal-Demokratik Bir Rejimde Özgürlük ve Güvenlik”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 24, Yıl: 12, ss. 21-29.
Ergüden, Işık: Hapishane Çağı- Kapatılan İnsan, Versus Kitap, İstanbul, 2007.
Foucault, Michel: Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, 3. Baskı, Ankara, 2006.
Foucault, Michel: İktidarın Gözü, çev. Işık Ergüden, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2003.
Foucault, Michel: Özne ve İktidar, çev. Işıl Ergüden ve Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2005.
Giddens, Anthony: Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1994.
Giddens, Anthony: Ulus Devlet ve Şiddet, çev. Cumhur Atay, Kalkedeon Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2008, (Ulus Devlet).
Göker, Göksel: “Bir Gözetim Aracı Olarak Periscope”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 7.1, 2016.
Gücüyener, Merve: Panoptikonik Gözetimden Synoptisizme Gözetim Toplumu, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, 2011.
Hobbes, Thomas: Leviathan, çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, 2007.
Karadoğan İsmayılov, Ebru/Sunal, Gözde: “Gözetlenen ve Gözetleyen Bir Toplumda, Beden ve Mahremiyet İlişkisi: Facebook Örneği”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 18, Aralık 2012, ss. 22-41.
Karakehya, Hakan: “Gözetim ve Suçla Mücadele”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 58, Sayı: 2, 2009, ss. 319-357.
Karakehya, Hakan/Kamer Usluadam, Asena: “Neden Gözetl(en)iyoruz?”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Akar Öcal Armağanı, ss. 187-200.
Karslıoğlu, Fidan: Siber Gözetim: Toplumsal Denetim Aracı Olarak İnternetin Dönüşümü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2014.
Kesim Güven, Sevgi: Gözetim Toplumu ve Toplumsal Meşruiyet, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007, (Meşruiyet).
Kesim Güven, Sevgi. “Elektronik Gözetim Aracı Olarak İnternet”, Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, 21-23 Aralık 2006, Ankara, ss. 5-14, (Elektronik Gözetim).
Locke, John: Hükümet Üzerine İkinci İnceleme, çev. Fırat Bakırcı, Babil Yayınları, Ankara, 2004.
Lyon, David: Gündelik Hayatı Kontrol Etmek-Gözetlenen Toplum, çev. Gözde Soykan, Kalkadeon Yayıncılık, İstanbul, 2006.
Marx, Karl: Kapital-Birinci Cilt, çev. Alaattin Bilgi, Sol Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 1986.
Mattelart, Armand: Gözetimin Küreselleşmesi-Güvenlileştirme Düzeninin Kökeni, çev. Onur Gayretli ve Su Elif Karacan Kalkadeon Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Orwell, George: Bin Dokuz Yüz Seksen Dört, çev. Celal Üster, Can Yayınları, 57. Baskı, İstanbul, 2016.
Özarslan, Zeynep: “Gözün İktidarı: Elektronik Gözetim Sistemler”, Panoptikon Gözün İktidarı, (Ed. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan), Su Yayınları, İstanbul, 2008, ss. 139-153.
Özcan, Mehmet Tevfik: Modern Toplum ve Hukuk Devleti, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2008.
Öztürk, Serdar: “Filmlerle Görünürlüğün Dönüşümü: Panoptikon, Süperpanoptikon, Sinoptikon”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 36, Bahar 2013, ss. 132-151.
Stolleis, Michael: Yasanın Gözü, çev. Arif Çağlar, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2010.
Şenel, Alâeddin: Siyasal Düşünceler Tarihi, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2013.
Tekergül, Mehmet: İşyerinde Elektronik Gözetim Uygulamaları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010.
Topuzkanamış, Engin: Hukuk ve Disiplin Modern Toplumda Hukuka Uymanın Dayanakları, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
Tosun, Cengiz Mert: “Gözetleyenin Hukuku”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2015 Bahar, Sayı: 19, ss. 223-236.
Touraine, Alain: Modernliğin Eleştirisi, çev. Hülya Turan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1994.
Arsan, Esra: “ABD’de 11 Eylül Sonrası”, Bianet, 16.09.2002, http://bianet.org/bianet/medya/7649-abdde-11-eylul-sonrasi, (14.08.2018).
Özel, Mehmet/Dönmez, Demet: “Toplum Sözleşmecilerinden 11Eylül’e Güvenlik Anlayışındaki Değişim”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 482, 2016, ss. 239-282.
Turhan, Faruk/Aksu, Muharrem: “11 Eylül Sonrası ABD’de Özgürlük ve Güvenlik Dengesi Açısından Terörü Önleme Amaçlı Tedbirler / Özellikle Patriot Kanunu ile Getirilen Kısıtlamalar”, S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: I, Sayı: 1, Yıl 2011, ss. 47-90.
Yılmaz, Sefer: “11 Eylül Sonrasında ABD ve Türkiye’deki İç Güvenlik Yeniden Yapılanmalarının Karşılaştırması”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 3, 2011, ss. 361-380.
“İsveçli Firma Çalışanlarına Çip Takıyor! Sebebi Bakın Ne?”, Hürriyet, 04.04.2017, http://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/isvecli-firmacalisanlarina-cip-takiyor-sebebi-bakin-ne-40416449, (10.05.2017).
“Dünya’da Siber Saldırı Paniği”, NTV, 16.05.2017, http://www.ntv.com.tr/ teknoloji/dunyada-siber-saldiri-panigi, (14.08.2018).