TÜRK SERMAYE PİYASASI HUKUKUNDA ÖRTÜLÜ KAZANÇ AKTARIMI YASAĞINA AYKIRILIK SUÇU
Ülkelerin kalkınmasında etkin, verimli, şeffaf ve sağlıklı biçimde işleyen bir sermaye piyasası sisteminin önemi gözetilerek Türk hukuk sisteminde de piyasaların sağlıklı işlemesine ayrı bir önem verilmiş; piyasaların idari denetim ve gözetimini (regülasyon) gerçekleştirme konusunda bağımsız düzenleyici kuruluşlar görevlendirilmiştir. Bunun yanında belirtilen amacı ihlale yönelik fiilleri ortadan kaldırma gayesine yönelik olarak son çare (ultima ratio) olmak üzere ceza hukuku araçlarına da başvurularak bazı fiiller suç olarak tanımlanmıştır. Bu anlamda, halka açık ortaklıklarda yatırımcıların haklarının yönetimsel fiillerle zarara uğratılması riskini önlemeye özel bir önem atfedilmiştir. Sermaye piyasasında faaliyet gösteren anonim ortaklıkların yönetimlerinden kaynaklanabilecek suistimaller sebebiyle, ortaklığın yönetimini elinde bulunduran kişi veya grubun dışında kalan pay sahiplerinin/azınlık pay sahiplerinin, yani sermaye piyasası yatırımcısı olan tasarruf sahiplerinin uğrayabilecekleri zararların önlenmesi, Türk Sermaye Piyasası Kanunu’nun öncelikli amaçlarındandır. Bu bağlamda halka açık ortaklık yetkilisi veya yetkililerinin yönetim yetkilerini kullanırken pay sahiplerinin zararına olacak şekilde kötü niyetle şirket malvarlığının eksilmesi sonucunu doğuracak eylemlerde bulunmalarını önlemek düşüncesi ile hem 6362 sayılı Kanunda hem de (mülga) 2499 sayılı Kanunda örtülü kazanç aktarımı yasağına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Söz edilen iki Kanunun da örtülü kazanç aktarımına ilişkin düzenlemeleri irdelendiğinde her iki Kanunun ilgili maddelerinin aynen tekrardan ibaret olduğu ortaya çıkmaktadır. Bir diğer anlatımla örtülü kazanç yasağı aktarımını oluşturan seçimlik hareketler her iki suç tipi yönünden de birebir aynıdır. Bu durumun bir avantaj mı yoksa dezavantaj mı olduğu değerlendirilmelidir. Öte yandan ne Mülga Kanunda ne de yürürlükteki Kanunda “örtülü işlem” tanımının yapılmadığı görülmektedir. Kısaca ifade etmek gerekirse, örtülü kazanç aktarımı yasağı konusundaki Türk Ceza Adalet Sistemindeki normların yargı kararları ile birlikte ele alınarak suçlulukla mücadele amacına ulaşmak hususunda etkinliğinin somut olarak analizinin yapılması önemli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır.
THE OFFENCE OF PROHIBITION OF ILLEGAL TRANSFER PRICING ACTIVITIES IN TURKISH CAPITAL MARKET LAW
Importance of an effective, efficient and healthy capital market system that is functioning transparently is indisputable in the development of a country. A healthy functioning of capital markets has been highly regarded in Turkish Legal System as well. For this end, in addition to the regulation of markets, the tools of the criminal law has been practiced as an ultima ratio. Within this context, in order to prevent the risk of investor’s rights being violated in partnerships that are open to public participation through governing practices, some conducts have been defined as criminal acts. At this point, a substantial analysis of the effectiveness of the Turkish Criminal Justice System on the prohibition of illegal transfer pricing activity is seen as a necessary involvement. In the Capital Market Law, norms related to illegal transfer pricing activity has been included. These norms are found in both the Law numbered 6362 as well as the (former) Law numbered 2499. Thus, an investigation of whether the regulation just mentioned has been adequate is important. In order to identify the effectiveness of the Turkish Capital Market Law System in the area we are speaking of, the norms that are currently in operation will be evaluated together with the legal practice. Therefore, thoughts and ideas reached will provide a guiding spirit that could contribute to secure functioning of the capital market. When the norms in Turkish capital market law looked at closely, it is seen that the relevant items in the Law numbered 6362 are exact same repetitions of the (former) Law numbered 2499. On the other hand, in the legal regulations, it is clearly seen that the definition of “concealed operation” is missing. In addition, in situations where the crime of the transfer pricing activity is committed in different times, and through acts committed against different companies, the possibility of implication of the judgements related to successive offences needs to be considered. In short, we share an opinion that there is a need for an evaluation and reconsideration of the effectiveness of the norms regarding the transfer of concealed gains in the Turkish Criminal Justice System.
___
- Adıgüzel, Burak: Sermaye Piyasası Hukuku, Ankara 2017.
- Akgül, Barış: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’nın Halka Açık Anonim Şirketlere
Etkisi”, (Editör) Korkut, Özkorkut: Avrupa Birliği Perspektifinden Türk
Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Piyasasına Etkileri, Uluslararası
Konferans, Ankara 2010, s. 331-372.
- Akbulak, Sevinç/Akbulak, Yavuz: Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve
Halka Açık Anonim Şirketler, İstanbul 2004.
- Aksoy, Mehmet Ali: “Sermaye Piyasası Kanunu’nun İlişkili Taraf İşlemi
Düzenlemelerinin 6102 Sayılı TTK’nın Ortaklıklar Topluluğu Hükümleri
Açısından Değerlendirilmesi”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi,
2017; C. 3, S. 2, s. 23-40.
- Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Gözden geçirilmiş yedinci baskı, Ankara
2005.
- Ateş, Leyla: Transfer Fiyatlandırması ve Vergilendirme, Ankara 2011.
- Bona Sanchez, Carolina/Fernandez Senra, Carmen Lorena/Perez Aleman,
Jeronimo: “Related-Party Transactions, Dominant Owners and Firm
Value”, Business Research Quarterly, Volume 20, Issue 1, January-March
2017, s. 4-19. https://reader.elsevier.com/reader/sd/9DC6F85BAA2A0AB
30B58465B650F4D708C844C1CB9D4FCC9F37B4F2717C42EBE564C2
ABEFBF98D6424A0F2543CAB16A7 (Erişim tarihi: 28/6/2018).
- Centel, Nur/Zafer, Hamide/Çakmut, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 8.
Bası, İstanbul 2014.
- Centel, Nur/Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, Yenilenmiş ve gözden
geçirilmiş 14. Bası, İstanbul 2017.
- Çetin, Nusret/Töremiş, Hatice Ebru/Cantimur, Zeynep: 6362 Sayılı Sermaye
Piyasası Kanunu’nun Sistematik Analizi, Ankara 2014.
- Dönmezer, Sulhi: Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, İstanbul 2001.
- Dursun, Selman: Sermaye Piyasasında Gerçeğe Aykırılıktan Doğan Suçlar,
İstanbul 2010.
- Erman, Sahir: Şirketler Ceza Hukuku, Ticari Ceza Hukuku VII, İstanbul 1983.
- Evik, Ali Hakan: Sermaye Piyasası Araçlarının Değerini Etkileyebilecek
Aldatıcı Hareketler Yapma (Manipülasyon) Suçları, Ankara 2004.
- Gordon, Elizabeth A./Henry, Elaine/Palia, Darius: “Related Party
Transactions: Associations with Corporate Governance and Firm Value”,
in Mark Hirschey, Kose John and, Anil K. Makhija (ed.) Corporate
Governance (Advances in Financial Economics, Volume 9), s. 14.
http://scholar.google.com.tr/scholar_url?url=https%3A%2F%2Fwww.resea
rchgate.net%2Fprofile%2FMichele_Pizzo%2Fpublication%2F228299206_
Related_Party_Transactions_in_Corporate_Governance%2Flinks%2F553f
31bf0cf210c0bdaaca7d%2FRelated-Party-Transactions-in-CorporateGovernance.pdf&hl=tr&sa=T&oi=gga&ct=gga&cd=1&ei=ZtANW8fFA4
qAmwHmz4mYBA&scisig=AAGBfm3WInHFqRLOkbT441HoCirgkpCh
Uw&nossl=1&ws=1366x650 (Erişim tarihi: 29/5/2018).
- Günal, Vural: Sermaye Piyasası Hukuku Esasları, İstanbul 2007.
İçel, Kayıhan: Sermaye Piyasası Kurulunun Tebliğlerine Aykırılık Suçu,
İÜHFM C. LVI, S. 1-4 1998, s. 109-114.
- Kara, Etem: “Ticaret Kanunlarının Varsayımsal İnsanı: Amerikan Ticaret
Kanununda Reasonable Man ile Türk Ticaret Kanununda Basiretli Tacir”,
D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, C. 19,
Özel Sayı-2017, s. 2127-2163.
- Kaya, Arslan: Halka Açık Ortaklıklarda Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı (SerPK
M. 21), İÜHFM C. 2013, LXXI, S. 2, s. 193-204.
- Keskin, Harun: Anonim Ortaklıklarda Esas Sermayenin Azaltılması,
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara 2008.
- Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı
Ankara 2011.
- Kocasakal, Ümit: “Ceza Hukukundaki Son Gelişmelerin 2499 Sayılı Sermaye
Piyasası Kanununa Etkisi”, Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer Armağanı, C.
II, Ankara 2008, s. 1005-1022.
- Kütükçü, Doğan: Sermaye Piyasası Hukuku, İkinci cilt, İstanbul 2005.
- Öncel, Mualla/Kumrulu, Ahmet/Çağan, Nami: Vergi Hukuku, Gözden
geçirilmiş, değişiklikler işlenmiş 24. Bası, Ankara 2015.
- Önder, Ayhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, C. II-III, İstanbul 1992. (Genel
Hükümler).
- Önder, Ayhan: Şahıslara ve Mala Karşı Cürümler ve Bilişim Alanında Suçlar,
İstanbul 1994. (Mala Karşı Cürümler).
- Paslı, Ali: “Anonim Ortaklıkta Kontrol Sahibinin Özel Durumu”, ÎÜHFM, C.
LXVI, S.2, 2008, s. 345-358.
- Pehlivanoğlu, Murat Can: Halka Açık Anonı̇m Şirketlerde Örtülü Kazanç
Aktarımının Sermaye Pı̇yasası Kanunu ve Kurumlar Vergı̇sı ̇ Kanunu
Açılarından “İşlem” ve “İlişkili Kişi” Unsurları Kapsamında Değerlendı̇-
rilmesı̇” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Bilgi Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2015.
- Poroy, Reha: “Sermaye Piyasasının Hukuki Düzeni ve Aksaklıkları”, “1982
Yılında Sermaye Piyasasının yasal Düzeni ve Sorunları” Konferansı,
Tebliğler ve Tartışmalar, 15-16 Ocak 1982 İstanbul, Sermaye Piyasası
Araştırma Merkezi Yayını (Yayın yeri ve yılı belirtilmemiş) s. 93-106.
- Pulaşlı, Hasan: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Şirketler Topluluğunun
Temel Nitelikleri ve Hakim Şirketin Güven Sorumluluğu, Gazi
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XI, Sa.1-2, Y.2007, s. 259-277.
- Raroport, Nancy B./Van Niel/Jeffrey D./Dharan/Bala G. (Editors): Enron and
Other Corporate Fiascos: The Corporate Scandal Reader, Second Edition,
New York 2009.
- Tanör, Reha: Türk Sermaye Piyasası 2. Cilt Halka Arz, İstanbul 2000.
- Tekin, Memiş/Turan, Gökçen: Sermaye Piyasası Hukuku, Güncellenmiş 2.
Baskı, Ankara 2016.
- Tekinalp, Ünal: Sermaye Piyasası Hukukunun Esasları, İstanbul 1982.
- Toroslu, Nevzat: Ceza Hukuku Özel Kısım, Ankara 2007.
- Yetkin, Erdi: “Bankacılık ve Sermaye Piyasası Suçlarına İlişkin Muhakeme
Kuralları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIX, Y. 2015,
S. 3, s. 403-434.
- Özkorkut, Korkut: “Türk Sermaye Piyasalarına Etkileri Yönünden Türk Ticaret
Kanunu Tasarısında Denetim”, (Editör) Özkorkut, Korkut: Avrupa Birliği
Perspektifinden Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Piyasasına
Etkileri, Uluslararası Konferans Ankara 2010, s. 379-399.
- https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss337.pdf (Erişim tarihi:
26/5/2018).
- OECD (2012), Related Party Transactions and Minority Shareholder Rights,
OECD Publishing.
- http://dx.doi.org/10.1787/9789264168008-en (Erişim tarihi: 29/5/2018).