CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA ALEYHE DEĞİŞTİRME (REFORMATIO IN PEIUS) YASAĞI

Aleyhe değiştirme (reformatio in peius) yasağı, kanun yolları aşamasında sanık yararına kabul edilmiş bir ceza muhakemesi kuralıdır. Bu kuralın esası, yalnızca sanık lehine kanun yoluna başvurulması halinde, sanık hakkında önceden verilmiş olan hükmün ağırlaştırılamamasıdır. Hukuk devleti ilkesinin gereklerinden biri de sanığın, hukuki durumunun ağırlaşacağı endişesinden uzak bir şekilde hakkında verilen karara karşı kanun yollarına başvurabilmesinin sağlanmasıdır. Kanun yollarına başvurma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında ve Anayasa’da temel haklardan biri olarak kabul edilmektedir. Aleyhe değiştirme yasağının benimsenmesi ile sanık, kanun yollarına başvuru hakkını, cezasının ağırlaştırılması tehlikesi söz konusu olmaksızın kullanabileceğinden, bu yasağın kabulü, adil yargılanma hakkının korunması ile de yakın bir ilişki içindedir. Bu incelemede, ceza muhakemesi hukukunda aleyhe değiştirme yasağının hukuksal çerçevesi, güncel Yargıtay kararları ve öğretideki tartışmalar çerçevesinde ele alınarak, yasağın amacı, kapsamı ve uygulama alanı değerlendirilmeye çalışılacaktır.

PROHIBITION OF REFORMATIO IN PEIUS IN CRIMINAL PROCEDURE LAW

Prohibition of reformatio in peius, is a criminal procedure rule that is accepted in favor of the defendant. This rule basically asserts that when an appeal is made only on behalf of the defendant the verdict given for the defendant cannot be aggravated. Rule of law principle requires for the defendant to apply for an appeal without the fear and concern of an aggravated verdict to the detriment of himself. Right to appeal is guaranteed both by European Convention on Human Rights and the Constitution as one of the fundamental rights. Since, through the adoption of the prohibition of reformatio in peius, the defendant can use his right to appeal without the risk of a more severe sentence; adoption of this rule engages closely with the right to fair trial. In this paper, through addressing the legal framework of the prohibition of reformatio in peius within the frame of up-to-date Supreme Court precedents and doctrinal discussions; it is aimed to evaluate the purpose, the extent and the range of application of this prohibition.

PDF

___

Akyürek, Güçlü: Yargılamanın Yenilenmesi, Seçkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara, Haziran 2018.
Başa, Şafak, “Aleyhe Düzeltme Yasağı (Reformatio in Peius) İlkesinin Disiplin Hukukunda Uygulanabilirliği”, Denetim Dergisi, Y. 25, S. 119, TemmuzEylül 2012, s. 49-51.
Brachvogel, Otto: Zulässigkeit der Reformatio in Peius, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Volume 13 Issue 1, 1893.
Centel, Nur/Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınları, 3. Bası, Ankara 2005.
Çınar, Ali Rıza, “Aleyhe Değiştirme Yasağı Kuralı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19 (2), Y. 2013, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, s. 603-666 (Aleyhe).
Çınar, Ali Rıza: Ceza Yargılamasında Temyiz Yolu, Turhan Kitabevi, Ankara, Mayıs 2006 (Temyiz).
Çınar, Ali Rıza: Türk ve Alman Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf, Adalet Yayınları, Ankara 2010 (İstinaf).
Emiroğlu, Haluk: “Roma Hukukunun Bilgi Kaynaklarından Corpus Iuris Civilis ve Türkiye’de Hukuk Resepsiyonu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2002, C. 51, S. 3, s. 90-92.
Erdem, Mustafa Ruhan: Ceza Muhakemesinde Yeni Bir Denetim Muhakemesi Yolu Olarak İstinaf, Seçkin Yayınları, Ankara 2010.
Erem, Faruk: “Aleyhe Bozma Yasağı”, Ankara Barosu Dergisi, C. 24, S. 4, Y. 1967, s. 615-619.
Eschelbach, in: BeckOK StPO mit RiStBV und MiStra, 29. Edition (01.01.2018).
Gökcen, Ahmet: “1296 (1879) Tarihli Usul-i Muhakemat-ı Cezaiye Kanun-ı Muvakkatı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 1994, 4/1-2, 203-288.
Gölcüklü, Feyyaz/Gözübüyük, Şeref: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Ankara 1998.
Grebing, “Zur Problematik des Verschlechterungsverbot bei der Tagesatzgeldstrafe”, JR 1981, 1 vd.
Günay, Erhan: Uygulamada ve Öğretide Bozmanın Sirayeti Aleyhe Bozma Yasağı, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 2000.
Gürühan, Caner: “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına İlişkin Sorunların Güncel Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2014 (111), s. 133-162.
Kahl, Wolfgang/Hilbert, Patrick: Die Reformatio in Peius, Jura 2011, Heft 9, s. 660-669.
Kaplan, Gürsel: “İdari Yargılama Hukukunda Usuli Kazanılmış Hak”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 76, 2008, s. 231-287.
Karakurt, Ahu: Ceza Muhakemesi Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi, Seçkin Yayınları, Ankara 2009.
Kaymaz, Seydi: “Ceza Muhakemesinde Aleyhte Değiştirme Yasağı (Prohibition Reformatio in Peius)”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19 (2), Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Y. 2013, s. 1397-1451 (Aleyhte).
Kaymaz, Seydi: Ceza Muhakemesinde İstinaf, Seçkin Yayınları, 1. Baskı, Ankara, Ekim 2017 (İstinaf).
Keklik, Ramazan: “Ceza Yargılamasına İlişkin Temyiz Yasa Yolunda Yargıtay Kararları Üzerine Yapılacak İşlemlerin Kronolojik İncelemesi”, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/155615, s. 185-225.
Keskin, Serap: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Reformatio in Peius Kuralı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Turan Tufan Yüce’ye Armağan, İzmir 2001, s. 409-420 (Reformatio).
Keskin, Serap: Ceza Muhakemesinde Temyiz Nedeni Olarak Hukuka Aykırılık, İstanbul, 1997 (Hukuka Aykırılık).
Kreschmer, Joachim: Das strafprozessuale Verbot der Reformatio in Peius und die Maßregeln der Besserung und Sicherung, Berlin, 1999.
Kunter, Nurullah: “Aleyhte Düzeltme Yasağı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 18 (3-4), Y. 1952, s. 664-679.
Kuru, Baki: “Hukuk Usulünde Aleyhe Bozma Yasağı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30 (1-4), 1973, s. 135-144.
Macaluso, Alain/Piquerez, Gérard : Procédure Pénale Suisse Manuel, 3e Edition Entièrement Refondue et Mise à Jour en Référence au CPP Suisse, 2011.
Mahmutoğlu, Fatih Selami: “Dava Zamanaşımı-Lehe Kanun-Aleyhe Bozma Yasağı”, Prof. Dr. Uğur Alacakaptan’a Armağan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 527-538.
Ormanoğlu, H. Derya: Ceza Muhakemesi Hukukunda Aleyhe Değiştirme Yasağı, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2016.
Özbek, Veli Özer/Bacaksız, Pınar/Doğan, Koray/Tepe, İlker: Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınları, 11. Baskı, Ankara, Eylül 2018.
Özbek, Veli Özer/Tepe, İlker: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Aleyhe Değiştirme (Reformatio in Peius) Yasağına İlişkin -Öğreti ve Uygulama Boyutlarıyla- Genel Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı: 2014, Basım Yılı: 2015, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, s. 3759-3797.
Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sırma-Gezer, Özge/ Saygılar-Kırıt, Yasemin/Özaydın, Özdem/Alan-Akcan, Esra/ErdenTütüncü, Efser/Altınok-Villemin, Derya/Tok, Mehmet Can: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (Editör: Prof. Dr. Dr. h.c. mult. Bahri Öztürk), Seçkin Yayınları, 12. Baskı, Ankara, Eylül 2018 (Öztürk ve diğerleri).
Öztürk, İlhami: “İdari Yargıda Temyiz İncelemesinin Usuli Kazanılmış Haklar Yönünden Sınırlanması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Y. 2008, S. 1-2, s. 1027-1043.
Paul, in: Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung, 7. Auflage, 2013.
Pfeiffer, Strafprozessordnung, 5. Auflage, 2005.
Piquerez, Gérard: Procédure Pénale Suisse Manuel, 2eme Edition Revue et Augmentée, 2007.
Quentin, in: Münchener Kommentar zur StPO, 1. Auflage, 2016.
Schenke, Wolf-Rüdiger: Verwaltungsprozessrecht, C. F. Müller Verlag, Heidelberg, 10. Auflage.
Selçuk, Sami: “Yaptırımı (Cezayı) ve Sonuçlarını Ağırlaştırmama Kuralı, Ülkemizdeki Düzenleme ve Uygulamaya Eleştirel Bir Yaklaşım”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 1, Y. 2, S. 7, Ekim 2011, s. 1-47.
Selçuk, Sami/Çınar, Ali Rıza: Yaptırımı (Cezayı) ve Sonuçlarını Ağırlaştırmama Kuralı, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
Şahin, Cumhur/Göktürk, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku II, 7. Baskı, Ankara, Şubat 2018.
Şen, Ersan/Başer, Beyza: Aleyhe Bozma Yasağı, http://www.haber7.com/ yazarlar/prof-dr-ersan-sen/2362120-aleyhe-bozma-yasagi, s. 1 vd.
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rifat Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 4. Baskı, Ankara 2011.
Turhan, Faruk: Ceza Muhakemesi Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2006.
Ünver, Yener/Hakeri, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara 2018.
Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ekim 2017.
Yıldırım, Akif: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Seçkin Yayınları, Ankara, Mayıs 2018.
Yıldırım, M. Kamil: “Medeni Usul Hukukunda Reformatio in Peius Yasağı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Facultatis Decima Anniversaria, 10. Yıl Armağanı, İstanbul 1993, s. 145-177.
Yüce, Turan Tufan: Türk-Alman Ceza Muhakemeleri Hukukunda Kanun Yolları (İtiraz-İstinaf-Temyiz), Ankara 1967.