50 Yılda (1960-2010)Van ili'nde Kır-şehir nüfus değişimi

Bu çalışmada 1950 ile 2010 yılı arasındaki 50 yıllık süreçte Van ilinde kır-şehir nüfus oranında meydana gelen değişimlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Ülkemizde 1960 sonrası başlayan hızlı şehirleşme döneminde, TÜÎK verileri kullanılarak Van 'ın durumu irdelenmiştir. İlde kır-şehir nüfus oranının değişimini etkileyen faktörle beraber nüfus özellikleri de analiz edilmiştir. Van'da sayım dönemlerinin tümünde şehir nüfusu oranı Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. Elli yıllık periyodun başında ilin şehirleşme oranı ülke ortalamasına göre % 10 oranında daha geride iken periyodun sonunda bu fark % 25'e çıkmıştır. Elli yıllık süreçte Van ili genelinde şehirleşme oranı sürekli artmasına rağmen ilin şehirleşme oranı ile ülke ortalaması arasındaki farkın artmasının nedeni ildeki şehirleşme hızının ülke ortalamasın göre yavaş olmasıdır. 1960-2010 döneminin başında Van'da % 20 civarında olan şehirli nüfus oranı dönemin sonunda % 51 'e yükselmiştir. Aynı dönemde kırsal nüfus oranında yaklaşık % 30 'luk bir azalma olmuş ve bu oran % 49'a gerilemiştir. Elli yıllık devrede ilin toplam nüfusu yaklaşık 5 kat, şehir nüfusu 25 kat köy nüfusu ise 3 kat artmıştır. Bu dönemde Van Şehri 'nin nüfusu da çok hızlı bir şekilde artarak yaklaşık 22 binden 360 bine çıkmıştır. Diğer bir ifadeyle Van Şehri'nin nüfusu %1536 oranında artmıştır. 50 yıllık dönemin başında İl toplam nüfusunun sadece % 10'unu oluşturan Van Şehri'nin 2010 yılı itibariyle toplam nüfusun % 36'sını oluşturduğu görülür. 1960-2010 döneminde sayım sonuçları incelendiğinde il nüfusunun kır-şehir dağılımında önemli değişikliklerin meydana geldiği görülmektedir.

50 Years (1960-2010) rural-urban population change in Van province

In this study, 50-year period between 1950 and 2010 in Van province, is aimed to investigate the changes of rural-urban population ratio. The period of rapid urbanization in our country started after 1960, using data from TÜÎK Van was examined. Factors affecting the exchange rate of rural-urban population of the province with the population characteristics were also analyzed. In all periods of Van counting rate of urban population were below the average in Turkey. Fifty-year period at the beginning of urbanization of the province, while further back than the average for the period by 10% to 25%, this difference was at the end. Fifty-year period despite the constantly increasing rate of urbanization in the provinces of Van province with the national average urbanization rate of urbanization in the province because of the difference between the rate of increase is slower than the country's average. Van at the beginning of the period of 1960-2010, which was around 20% of urban population ratio rose to 51% at the end of the period. Approximately a 30% reduction in the rate of rural population in the same period and this rate was decreased to 49%. Approximately 5 times the total population of the province fifty-year period, the city population has increased 3 times to 25 times the population of the village. The city of Van very quickly in this period the population has increased by approximately 22 thousand to 360 thousand. In other words, the city of Van increased by 1536% of the population. At the beginning of the period of 50 years make up only 10% of total population of the city of Van province by the year 2010 is formed by about 36% of the total population. The results of counting the period of 1960-2010 is analyzed important changes have occurred in the province's population are rural-urban distribution.

___

Abdulkadiroğlu, A., Yiğit, M., vd.,1993,Van Kütüğü,Yüzüncü Yıl Üniv.Yay No:8,Van
Akçora, E., 1985,Van Çevresinde Ermeni İsyanları (1896-1916), Ankara Üniv. D.T.C.F.( Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Aleaddinoğlu, F.2006, Van îli'nin Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi ve Planlamaya Yönelik Öneriler,,Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Alper, C., 1985, Çeşitli Yönleriyle Fa«,Yargıcıoğlu Matbaası,II.Baskı,Ankara
Arınç, K., 2009,Türkiye 'nin İç Bölgeleri,Eser Ofset Matbaacılık,Erzurum.
Baykara, T., 1992, XIX. Yüzyılda Anadolu 'nun îktisaden Çöküşü ve Bugüne Etkileri, Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve XIX. Yüzyıla Dair Araştırmalar, s; 113-124,Akademi Kitabevi, İzmir.
Belli ,O.,1977, Urartular Çağında Van Bölgesi Yol Şebekesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniv. Edebiyat Fak. Eskiçağ Kürsüsü, İstanbul.
Belli, O.,1985, The Capital ofUratu and Museum Van, Heidelberg.
Cahen,C.,2000, Osmanlılardan Önce Anadolu, (Çev: Erol Üyepazarcı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Coşkun, O, 2008, İç Göçler Açısından Erzurum İli'nin Analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı.20, sayfa:239-266. Erzurum.
DİE, 2002, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Van İli, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No:2605, Ankara.
DPT, 2003,İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması , DPT. Yayın No:2671, Ankara
Darkot, B., 1967, Şehir Ayrımında Nüfus Sayısı ve Fonksiyon Kriteri, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, sayı: 16, İstanbul.
Doğanay,H.,1991, Demografya (Nüfus Bilimi), Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Ofset Tesisleri, Erzurum.
Doğanay,H.,1991, Türkiye'de İç Göçler ve Başlıca Sonuçları, A.Ü. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, s: 133-150, Erzurum.
Garipağaoglu,N.,1999, Türkiye'de Göç Eden Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Dağılımı, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 34, s: 63-71, İstanbul.
Gök,Y.,2006, Horasan İlçesinde Nüfus Hareketleri, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı: 16, s.l 13-141, Erzurum.
Gök,Y., Kayserili,A.,2010, Cumhuriyet Döneminde Erzurum İli'nin Kır-Şehir Nüfus Değişimi, Doğu Coğrafya Dergisi sayı:24, sayfa: 1-17. Erzurum.
Gümüşçü,O., 2004, Internal Migrations in Sixteenth Century Anatolia, Journal of Historical Geography, Vol:30, Is:2, pp:231-248.
Gündüz,M.,v.d.,2005, Nüfîıs Sorunu, Anı Yayıncılık, Ankara.
Işık,S.,1999, İzmir'e Yönelik Göçlerin Coğrafi Boyutları, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 34,s: 383-405,İstanbul.
Kalelioğlu, E.,1980, Şehir Coğrafyası Bakımından Van, Ankara Üniv. D.T.C.F.( Basılmamış Doçentlik Tezi), Ankara.
Karal,E.Z.,1997, Osmanlı İmparatorluğu'nda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C. Başbakanlık DİE., II.Baskı, Ankara.
Karpat,H.K.,2003a, Türkiye'de Toplumsal Dönüşüm, (Çev: Abdulkerim Sönmez), İmge Kitapevi, Ankara.
Karpat, H.K.,2003b, Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri,Tarih Vakfı Yurt Yayınları, No: 133, İstanbul.
Kaya,E.,1993, I.Dünya Savasında Erzurum ve Çevresinden Göç Eden Müslümanların Dönüşleri ve İskânları, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Kırzıoğlu,F.M.,1998, Osmanlılar'ın Kafkas-Elleri'nin Fethi (1451-1590), 2.Baskı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XIII. Dizi,Ankara.
Koday,S.,2001,Van-Hakkari-Şırnak ve Siirt Arasında Coğrafi Gözlemler,Doğu Coğrafya Dergisi,sayı:6,Erzurum.
Koca,H.,2005, Kurulusu-Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri Yönünden Dörtyol Şehri, Aktif Yayınevi, İstanbul.
Mutluer, M.,2003, Uluslararası Göçler ve Türkiye, Çantay Kitabevi, İstanbul.
Özçağlar,A.,2002, Avrupa Birliği İle Uyum Sürecinde Şehir ve Bölge Planlamada
Coğrafya'nin Ferz', 10.Ulusal Bölge Bilim/Bölge Planlama Kongresi, 17-18 Ekim, İstanbul. Özçağlar, A., 1997, Türkiye'de Belediye Örgütlü Yerleşmeler, (Kasabalar-Şehirler), Ankara.
Özgür,E.M.,1995, Türkiye'deki İç Göçlerde Ankara İlinin 'Yeri, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı: 4, s: 63-76, Ankara.
Özgür, E.M., 2010, Ankara Üniversitesi, D.T.C.F. Coğrafya Bölümü Yayınlanmamış Ders Notu, Ankara.
Şahin, İ., F., 2006, Erzin İlçesi'nin Coğrafyası. Aktif Yayınevi, İstanbul.
Tekeli,İ.,Erder,L.,1978, Yerleşme Yapısının Uyum Süreci Olarak İç Göçler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, D-26, Ankara.
Turan,O.,1997, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi Yayınları, Yayın no: 175,4.baskı, İstanbul.
TÜİK,2005, 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 2976, Ankara.
Tümertekin,E.,1968, Türkiye'de İç Göçler, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No:1371, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Yayın No:54, Tas Matbaası, İstanbul.
Tümertekin,E.,1977, Türkiye'de İç Göçler Üzerine, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22, s: 29-43, İstanbul.
Türkdoğan,0.,2007, Kimlik-Göç-Sosyal Şiddet ve Türkiye Gerçeği, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları sayı: 245, s: 27-35, İstanbul.
Unat-Abadan,N.,Keleş,R.,vd.,1977, Göç ve Gelişme -Uluslararası İşçi Göçünün Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme- Ajans-Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
Unat-Abadan,N.,2002, Bitmeyen Göç-Konuk İsçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa-, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, No:30, Göç çalışmaları, No:l, İstanbul.
VATSO., 2000,Van İli İktisadi Raporu,Van
VATSO., 2003, Bölgemizin Sorunları ve Çözüm Öneriler,Van
Yüceşahin, M.M., Özgür, E.M.2006,Türkiye'nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekansal Örüntü, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı:4, sayfa: 15-3 5, Ankara