MUSTAFA BÜLENT DADAŞ

7981

TARİHİ VE GÜNCEL BOYUTLARIYLA YUKARI ENLEMLERDE ORUÇ PROBLEMİ

İbadetlerin kolaylıkla ve muntazam bir şekilde icra edilebilmesi için muayyen vakitler belirlenmiştir. Coğrafi koşullar sebebiyle bazı ibadetler için tayin edilen vakitlerin oluşmaması, emredilen ibadetin düşeceği anlamına gelmemelidir. Gündüz ve gece alametlerinin 24 saat zarfında zuhûr etmediği bölgelerde de oruç ve diğer ibadetler mutedil bölgelerde olduğu gibi farzdır. Gündüz süresinin 20 saati aştığı bölgelerde oruçlu geçirilecek sürenin tayini hususunda temelde iki farklı görüş oluşmuştur. Kadim fukaha ve muasır fakihlerin pek çoğu, oruç süresini tayin eden ayet ve hadislerin umûmî hitabını esas alarak orucun imsak ile güneşin batışı arasında tutulması gerektiğini savunmuşlardır. Buna mukabil muasır bazı fakihler, bu gibi bölgelerde takdire gidilmesi gerektiğini benimsemişlerdir. Takdiri benimseyen fakihler kendi aralarında esas alınacak ölçünün ne olacağı hususunda farklı kanaatlere sahip olmuşlardır. Mekke’nin iftar vakti, 45° enlem vakitleri ve bir sonraki gün oruç tutabilecek kadar yiyecek ve içecek almaya yetecek bir zamanın belirlenmesi gibi kriterler, takdiri benimseyenlerin esas aldıkları başlıca kriterlerdir

THE PROBLEM OF FASTING IN THE UPPER LATITUDES FROM HISTORICAL AND CONTEMPORARY DIMENSIONS

The certain times were determined in order to perform the worships easily and regularly. The fact that not occurring of the determined time for some worships due to geographical conditions, should not mean the prescribed worship will be dropped. As in ordinary regions, the fasting and other worships are also obligatory in the regions where signs of night and day don’t emerge in 24 hours.There are basically two different views about determination of fasting times in regions where daylight exceeds 20 hours. Most of the ancient İslamic law scholars and contemporary İslamic jurists argued that the fasting time is between dawn and sunset based on the verses and hadiths that determine fasting time. Nevertheless, some contemporary Islamic jurists accepted the estimation in these areas. Islamic jurists those who
Keywords:

Fasting, sign, latitude, determination cause,

PDF

___

  • el-Kârî, Ali b.Sultan, Mirkâtü’l-mef âtih ve mişkâtü’l-mesâbih, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2002.
  • Âmilî, Muhammed b. Ali el-Mûsevî (ö. 1009), Medâriku’l-ahkâm fî şerhi şerâii‘l- ahkâm, Müessesetü Âli Beyt li İhyâi’-Turâs, Beyrut 1990.
  • Beydâvî, Nâsuriddin, Abdullah b. Ömer, Tuhf etu’l-ebrâr şerhu mesâbihu’s-sünne, thk. Nureddin Tâlib b Vizâratü’l-Evkâf El-Kuveytiyye, Kuveyt 2012.
  • Bigiyef, Musa Cârullah, Uzun Günlerde Oruç, sadeleştiren ve neşreden: Yusuf Ural- giray, Ankara 1975.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Büy ük İslam İlmihali, Bilmen Basım ve Yayınevi, İstanbul 1986.
  • Buhârî, Alâuddin Abdulaziz, Keşf u’l-esrâr an usûli f ahri’l-İslam el-Pezdevî, nşr. Mu- hammed Mu’tasım el-Bağdâdî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1997.
  • Cîzâni, Muhammed b. Hüseyin, Fıkhu’n-nevâzil, Dâru ibni’l-Cevzî, Demmâm 2006.
  • Curcânî, Ebu Yakup Yusuf b. Ali, Hizânetü’l-ekmel, Süleymaniye Ktp. Fatih bl., nr. 1627.
  • Dâru’l-iftâ el-Mısriyye, el-Fetevâ’l-İslâmiyye, Kahire 2010, III, 239-249.
  • Dihlevî, Alâ b. Alâ, el-Fetâvâ’t-Tâtarhâniyye, thk. Seccâd Hüseyin, Matbaatu Meclisi Dâiratu’n-Nu’maniyye, Haydarabâd ty.
  • Ebu Gudde, Abdussettâr, “el-Hulûlu’ş-şeri’yye li’l-menâtiki’l-fâkideti liba’di evkâti’s- salat”, Meclisu’l-ift ’â ve’l-buhûs el-Avrûbbî, sy. 5, s. 291-302.
  • Ebu Dâvud, Süleyman b. Eş’as, Sünen, thk. Şuayb Arnavût, Dâru’r-Risâle’l- Âlemiyye, Beyrut 2009.
  • el-Mecma‘u’l-Fıkhiyyi’l-İslâmî, Karârât, Mekke 2010.
  • el-Karârât ve’l-fetâvâ’s-sâdıra ani’l-meclisi’l-Avrubbî li’l-iftâ ve’l-buhûs, Müessesetür’r-Reyyân, Beyrut 2013.
  • Endulusî, Ebu Hamid Muhammed b. Abdurrahim, Tuhf etu’l-elbâb ve nuhbetü’l- e’câb, thk. Ali Ömer, Mektebetu’s-Sekafeti’d-Diniyye, Kahire 2002.
  • Ensârî, Zekeriyya b. Muhammed, Esnâ’l-metâlib şerhu Ravdu’t-tâlib, Dâru’l-kitab el-İslâmî, yy. ty.
  • Halebî, İbrahim, Mültekâ’l-ebhur (Mecmau’l-enhur şerhiyle birlikte) Dâru’l-Kutubi’l- İlmiyye, Beyrut 1998.
  • Halebî, İbrahim, Gunyetü’l-mümtelî şerhü münyeti’l-musallî, Dersaadât, İstanbul ty.
  • Hamevî, Şihâbuddin Ebu Abdullah Yâkut, Mu’cemu’l-buldân, Dâru Sâdr, Beyrut 1995.
  • Hamidullah, Muhammed, İslam’a Giriş (tercüme: Kemal Kuşçu), Ahmed Said Mat- baası, İstanbul 1965.
  • ………….., “Ârâu Kâtip Çelebî fî ba’di mesâili’l-fıkhiyyeti’l-müteessirati bi ilmi’l- hey’eti’l-cedîd”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, Edebiyat Fakültesi Bası- mevi, İstanbul 1971, s. 153-215.
  • Hancî, Celâleddin “Mevâkitu’l-ibâdât fî hutûti’l-ardi’l-kebîrati mukarebe felekiy- yeten şer’iyyeten cedîdeten”, E’malü mu’temeri’l-imârâti’l-f elekî’s-sânî Sem- pozy umu, (30 Mayıs-4 Haziran 2010), Matbaatu Merkezi’l-Vesâik, Ebuda- bi 2010, s.128-135.
  • Hattâb, Şemsuddin Muhammed b. Muhammed, Mevâhibu’l-celîl şerhu muhtasarı Halîl, Dâru’l- Fikr, Beyrut 1992.
  • Hayderi, Seyyid Kemâl, Fıkhu’s-sıyâm esile ve rudûd, nşr. Mun’im et-Tâî, Müessesetü’l-İmam Cevâd, Bağdat 2014.
  • Heytemî, Şihâbuddin Ahmed b. Hacer, Tuhf etu’l-muhtâc bi şerhi’l-minhâc (Şirvânî ve Abbâdî haşiyeleri ile), Matbaatu Mustafa Muhammed, Mısır ty., İbn Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed, Müsned, thk. Şuayb Arnavût- Âdil Mürşid, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001.
  • İbn Fadlân, Ahmed b. Fadlân, Risâletü İbn Fadlân f î vasf i’r-rihleti ilâ bilâdi’t-Türk ve’l-Hazer ver’Rûs ve’s-Sakâlibe, thk. Sâmî Dehhân, Matbûatu Mecma‘i’l- İlmiyyi’l-Arabî, Dımaşk ty.
  • İbn Mâze Mahmûd b. Ahmed, el-Muhîtu’l-burhânî f î f ıkhi’n-Nu’mânî, thk. Naim Ahmed Eşref, el-Meclisü’l-İlmî, Karaçi 2004.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddin Muhammed b. Abdulvâhid, Fethu’l-kadîr, nşr. Abdurrezzâk el-Mehdî, Dâru’l-Kütubi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin, Reddü’l-muhtâr, thk. Muhammed Subhî Hallâk- Âmir Hüseyin, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
  • İbn Bâz, Abdulaziz, http://www.binbaz.org.sa/node/535 (erişim 18.05.2015) İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen, thk. Şuayb Arnavût, Dâru’r-Risâle’l-Âlemiyye, Beyrut 2009.
  • İbn Nüceym, Zeynüddin İbrahim b. Muhammed, el-Bahru’r-râik şerhu kenzi’d- dekâik, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Beyrut ty.
  • İbn Useymîn, Muhammed b. Salih, Mecmûu f etâvâ ve resâili f adîleti’ş-şeyh İbn Usey mîn, Nşr. Fehd b. Nâsır, Dâru’s-Süreyya, Riyâd 2003.
  • Karâdâğî, Ali Muhyiddin http://www.qaradaghi.com/portal/index. php?option=com _content&view=article&id=659:2009-07-16-07-34- 38&catid=117:2009-07-15-13-48-57&Itemid=13 (Erişim: 12.05.2015).
  • Karâfî, Şihâbuddin Ahmed b. İdrîs, el-Yevâkit f î ahkâmi’l-mevâkit, nşr: Celâl Ali el- Cihânî, Dâru’n-nur, Amman 2014.
  • Leknevî, Abdulhayy, el-Fevâidu’l-behiyye fî terâcimi’l-hanefiyye, nşr. Ahmed ez- Zu’bî, Dâru’l-Erkâm, Beyrut 1998.
  • Mecelletü Mecmai’l-f ıkhi’l-İslâmî (ed-devretü’s-sâlise), Cidde 1987, sy. 3.
  • Meydânî, Abdulganî b. Tâlib el-Guneymî, el-Lubâb f î şerhi’l-kitâb, nşr. Abdurrezzâk el-Mehdî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 2003.
  • Mevsilî, Abdullah b. Mahmûd, el-İhtiyâr li ta’lîli’l-muhtar, thk. Şuayb Arnavut, Dâru’r-Risâle’l-Âlemiyye, Beyrut 2009.
  • Muhammed Murad Remzi, Telf îku’l-ahbâr, Matbaatu’l-Kerîme, Orenburg 1098.
  • Mercânî, Harun b. Bahauddin Şihâbuddin, Nâzûratu’l-hakk f î f ardiyyeti’l-işâi ve in lem yeğibi’ş-şaf ak, thk. Orhan Ençakar-Abdulkadir Yılmaz, Dâru’l-Feth, Amman 2014.
  • Merğînânî, Ali b. Abdurrezzâk Zahîruddin, el-Fetâvâ’z-zahîriyye, Süleymaniye Ktp., Çorlulu Ali Paşa bl., no: 274.
  • Molla Hüsrev, Muhammed b. Ferâmûz, Dürerü’l-hukkâm f i şerhi gureri’l-ahkâm, Fazilet Neşriyat, İstanbul 1973.
  • Mübârekfûrî, Ebu’l-Alâ Muhammed, Tuhvetü’l-ahvezî bi şerhi câmii‘t-Tirmizî, Dâru’l-Kitubi’l-İlmiyye, Beyrut.
  • Müslim b. Haccâc Ebu’l-Hasen el-Kuşeyrî, el-Müsnedü’s-sahîhi’l-muhtasar, thk. Muhammed Fûâd Abdulbakî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
  • Nesefi, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed Hâfızuddin, Kenzu’d-dekâik, (Tebyînu’l- hakâik şerhiyle beraber), el-Matbaatu’l-Emîriyye, Kahire 1313h.
  • Nevevî, Muhyiddin Yahya b. Şeref, el-Mecmû‘ şerhu’l-mühezzeb, thk. Muhammed Necîb el-Mutiî, Mektebetü’l-irşâd, Cidde ty.
  • …………, el-Minhâc şerhü Müslim b. Haccâc, Dâru’l-Menâr, Kahire 2003.
  • …………, Ravdâtu’t-tâlibîn, thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Mu- avved, Dâru Âlemi’l-Kutub, Riyad 2003.
  • Nidâl Kassûm-Kerîm Mezyân, “Tarîkatun felekiyyetün cedîdetn lihisâbi mevâkiti’s- salati ve’s-sıyâmi haysuma ihtafati’l-alâmetü lk hatti arzzi 48,5 dereceten ilâ’l-kutub”, E’malü mu’temeri’l-imârâti’l-f elekî’s-sânî Sempozy umu, (30 Ma- yıs-4 Haziran 2010), Matbaatu Merkezi’l-Vesâik, Ebudabi 2010, s. 143-163.
  • Osmânî, Muhammed Takî, Tekmiletü f ethi’l-mülhim, Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut 2006.
  • Remlî, Şemsüddîn Ahmed b. Hamza, Nihâyetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-minhâc (Şebrâmellisî ve Raşîdî haşiyeleri ile), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
  • Reşid Rıza, Muhammed, Tef sîru’l- menâr, Matbaatu’l-Menâr, Mısır 1350 h.
  • Rûyânî, Ebu’l-Mehâsin Abdulvâhid Bahru’l-mezheb f î f urû, mezhebi’l-İmâm eş- Şâf iî, thk. Ahmed İzzu, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.
  • Sâbık, Seyyid, Fıkhu’s-sünne, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 2003.
  • Hüsâmeddin es-Siğnâkî, en-Nihâye ale’l-hidâye, Süleymaniye Ktp., Nuruosmaniye bl., nr. 1768.
  • Sistânî, Ali Hüseynî, http://www.sistani.org/arabic/qa/02334/ (erişim: 21.05.2015).
  • Sübhânî, Cafer, Rü’yetü’l-hilâl ve ihtilâf u’l-âf âk- es-salâtu ve’s-savmu f i’l-arâdi’l- kutbiyetti, Müessesetü’l-İmâmi’s-Sâdik, Kum 1423h.
  • Suyûtî, Abdurrahman b. Ebu Bekr Celâluddin, el-Hâvî li’l-f etvâ, Dâru’l-Kutubi’l- İlmiyye, Beyrut 1982.
  • Şeltût, Mahmûd, el-Fetâvâ, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 2001.
  • Şirbînî, Muhammed b. Hatîb, Muğnî’l-muhtâc ilâ ma’rif eti meânî elf âzi’l-Minhâc, nşr. Cevbelî eş-Şâfiî, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2004.
  • Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-kebîr, thk. Hamdî b. Abdulmecîd, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire 1994.
  • Tahtâvî, Ahmed b. Muhammed, Hâşiyetü’t-tahtâvî alâ merâki’l-f elâh, thk. Muham- med el-Hâlidî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • Tarabîşî, Muhammed Nebîl, es-Salâtu ve’s-sıyâmu f î’l-menâtiki’Şimâliyyeti ve’l- cenûbiyyeti mine’l-kürrati’l-ardiyye, http://www.icoproject.org/pdf/ tarabishyshigh_2014a.pdf (erişim: 05.05.2015).
  • Tirmizî, Ebu Îsâ Muhammed b. Îsâ, Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir- Muhammed Fûâd Abdulbâkî, Şeriketü matbaa, Mısır 1975.
  • Zerkâ, Mustafa, Fetâvâ, Dâru’l-Kalem, Dımaşk 2010.
  • Zeylaî, Osman b. Ali, Teby înu’l-hakâik şerhu kenzu’d-dekâik, el-Matbaatu’l- Emîriyye, Kahire 1313h.
Diyanet İlmi Dergi-Cover
  • ISSN: 1300-8498
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1956
  • Yayıncı: -
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

HELAL GIDA SERTİFİKASYON/ BELGELENDİRME SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

YUNUS KELEŞ

EBU'L-HASEN EL-EŞ'ARÎ'DE AKIL-NAKİL İLİŞKİSİ

FARUK GÖRGÜLÜ

TEVBE SURESİNİN 9/31. AYETİ ÇERÇEVESİNDE DİN ADAMI VE KARİZMA İLİŞKİSİ

ABDÜLKADİR ERKUT

KUR’AN-I KERİM’DE TARİHSEL BİR GÖNDERME (İNSANIN MAYMUNLAŞMASI YA DA KİMLİK KAYBI)

MUHAMMED FATİH KESLER

TARİHİ VE GÜNCEL BOYUTLARIYLA YUKARI ENLEMLERDE ORUÇ PROBLEMİ

MUSTAFA BÜLENT DADAŞ

EBU’L-HASEN EL-EŞ’ARÎ’DE AKIL-NAKİL İLİŞKİSİ

FARUK GÖRGÜLÜ

KUR'AN-I KERİM'DE TARİHSEL BİR GÖNDERME (İNSANIN MAYMUNLAŞMASI YA DA KİMLİK KAYBI)

Muhammed Fatih KESLER

TARİHİ VE GÜNCEL BOYUTLARIYLA YUKARI ENLEMLERDE ORUÇ PROBLEMİ

MUSTAFA BÜLENT DADAŞ