Hermenötik Tartışmalarının Odağında Eduard Mörike’nin ‚Auf eine Lampe‘ Şiiri

Heidegger ve Staiger’in Eduard Mörike’nin bir dizesinin doğru anlaşılması üzerine yürüttükleri 60 yıl öncesine dayanan ve geçen süre zarfında sürekli yeni görüşlerin öne sürülmesine yol açan tartışmaları ikincil düzeyde bir gözlemcinin konumundan hareketle ele alındığında hermenötik (Hermeneutik) yorumlamanın yönlendirici kategorileri hakkında oldukça bilgilendirici bir özellik kazanır. Bu da göstermektedir ki edebi işlevselliklerin ve çok anlamlılıkların yorumu, kesinliğini düzenleyici fikirlerin yardımıyla kazanmaktadır. Ancak bu düzenleyici fikirler edebi metinde yer almayıp estetik eğilim, felsefi aksiyom veya politik-ahlâki inanç kaynaklıdır. Bunların anlam etkisi yaratması, kendilerini kısmen de olsa öznel anlamlandırmalar olarak görünmez kılmalarından ve “nesne” ile bağlantılı konuşuyormuş izlenimi yaratmalarından kaynaklanır. Bu düzenleyici düşünceler ikincil düzeyde bir gözlemcinin konumundan hareketle ela alındığında, yorumun, her zaman farklı hali de mümkün olan rastlantısallığı ortaya çıkar. Ancak bu yorum, kendisini her türlü yapılandırmacılığa aşılamayan bir sınır koyan edebi yapıtın dilsel anlamı içerisinde kanıtlaması gerekir. Bu şekilde bakıldığında Heidegger ve Staiger arasındaki bu ünlü ve çoğu zamanda alay konusu olan tartışma, günümüzde de Mörike’nin şiirini her yeniden anlama denemesinde teşvik edici bir dayanak oluşturduğu gibi, edebi yorumlama koşullarına yönelik yansımada da temel bir meydan okumaya karşılık gelir.

Anahtar Kelimeler:

Hermenötik, Mörike, yorum, şiir, Lampe

PDF

___

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1970): Vorlesungen über die Ästhetik. Bd. 1. (Theorie Werkausgabe Bd. 13). Frankfurt a. M.
Heidegger, Martin (1986): Unterwegs zur Sprache. 8. Aufl. Pfullingen.
Heidegger, Martin (2012): Erläuterungen zu Hölderdins Dichtung. 7. Aufl. Frankfurt a. M.
Holschuh, Albrecht (1991): Wem leuchtet Mörikes Lampe? In: Zeitschrift für deutsche Philologie 110.
Luserke-Jaqui, Matthias (2004): Eduard Mörike. Ein Kommentar. Tübingen.
Mörike, Eduard (1968): Auf eine Lampe. In: Sämtliche Werke. Bd. 1. München.
Moritz, Karl Philipp (1962): Versuch einer Vereinigung aller schönen Künste und Wissenschaften unter dem Begriff des in sich selbst Vollendeten (1785). In: Schriften zur Ästhetik und Poetik. Hrsg. v. Hans Joachim Schrimpf. Tübingen.
Schrimpf, Hans Joachim (1957): Hölderlin, Heidegger und die Literaturwissenschaft. In: Euphorion 51.
Selbmann, Rolf (1995): Das fast vergeßne Lustgemach. Mörikes Gedicht ‚Auf eine Lampe‘, die Erotik der Poesie und die Seligkeit der Interpretation. In: Zeitschrift für Germanistik. NF 5.
Spitzer, Leo (1951): Wiederum Mörikes Gedicht ‚Auf eine Lampe‘. In: Trivium 9, H. 1.
Staiger, Emil (1951): Ein Briefwechsel mit Martin Heidegger. Zürich 1951 (Sonderdruck aus Trivium, Heft 1).
Staiger, Emil (1955): Die Kunst der Interpretation. Studien zur deutschen Literaturgeschichte. Zürich.
Staiger, Emil (1964): Die Kunst in der Fremde der Gegenwart. In: Geist und Zeitgeist. Freiburg.
Steiner, George (1989): Martin Heidegger. Eine Einführung. München / Wien.
Steiner, George (1990): Von realer Gegenwart. Hat unser Sprechen Inhalt? München / Wien.
Todorov, Tzvetan (1973): Poetik. In: F. Wahl (Hrsg.): Einführung in den Strukturalismus. Frankfurt a. M.
Wild, Inge / Wild, Reiner (Hrsg.) (2004): Mörike – Handbuch. Stuttgart / Weimar.