Tarih ile Aile Romanının İlişkisi. Zülfü Livaneli’nin “Serenad” Romanında Sergilenen Geçmiş ve Bellek

Bellek ve tarih ilişkisinin irdelendiği birçok araştırmada, doksanlı yılların başından beri tüm dünyada bir bellek ve anımsama furyasının yaşandığı belirtilmekte ve ana nedenlerinden biri olarak da yazılı tarihin kaydettiği en ağır felaketlerin yaşandığı 20. Yüzyılın sona ermesi gösterilmektedir. 2000’li yıllardan bu yana gerek Avrupa kıtasında yazılan romanlara gerekse Türkiye’de yayımlanan romanlara bakıldığında, metinlerin odak noktasına yakın geçmişi yerleştiren tarihsel romanların sayısı küçümsenmeyecek kadar artmıştır. Yakın tarihe bugünden bakarak tarihsel durumların yeniden değerlendirilmesi, dolayısıyla belleklerde saklanan ancak şimdi dile gelen anıların öykülendirilmesi söz konusudur. Tarihsel romanların yanı sıra bir ya da birden fazla ailenin kuşaklar boyu belleklerinde sakladıkları ve büyük tarihin yanında bugün “oral history” olarak yeniden önem kazanan bireysel/kollektif bellek, özellikle tarihsel romanların bir uzantısı olan “yeni” aile romanlarında gittikçe daha fazla yer bulmaktadır. 2011’in Mart ayında yayımlanan, Zülfü Livanel’nin “Serenad” adlı romanı da içerdiği tarihsel düzlem ve bu tarihin bireysel ve kollektif belleklerin bir parçası olarak aile üyelerinin anımsaması yoluyla okuyucuya açımlanması nedeniyle, çerçevesini tarihsel olguların oluşturduğu bir aile romanıyla karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir. Bu çalışmada romanda yer alan figürlerin tarihle ilişkileri yeni aile romanı çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tarihsel roman, aile romanı, kişisel ve kültürel bellek, anımsama

The Relationship between History and Family Novel. The History and Memory Illustrated in Serenad, a Novel Written by Zülfü Livaneli

In many researches on cultural studies, where the relationship between memory and history was investigated, researchers observed that a deluge of memory and reminiscence have been experienced all over the world since the beginning of the nineties. As a reason for the latter, they point to the possible effects of the termination of the 20th century, during which the most harmful disasters of the recorded human history took place. Indeed, one may observe that the number historical novels published in the continental Europe, as well as in Turkey, which put the near-past on the focus of the texts has been increased considerably since 2000. Re-evaluation of the historical events by looking at the near-past from the present time, and thus making stories out of memories that have been hidden in minds, but have hardly been spelled out so far, seems to be the current attitude. Besides in the historical novels, the so called “oral history” that arise from the memories carried along the generations of one or more families, which eventually forms an individual/collective memory, finds more and more place in the “new” family novels that can be considered as an extension of the historical novels. The novel “Serenad” by Zülfü Livaneli (published in March 2011), whose backbone is constructed by historical events, belongs to the latter category of family novels, in the sense that the historical content of the story was exposed as a part of the recollection of the individual and collective memories of the family members. In the present study, the relationship of the characters of the latter novel with history was investigated in the framework of the new family novel.

Keywords:

historical novel, family novel, individual and cultural memory, reminiscence,

PDF

___

Akdemir, Gamze (2011): “Çoklu Kimlikler Çağındayız”, Söyleşi, Cumhuriyet Kitap Eki, (1106/ 2011), s. 10, İstanbul.
Assmann, Aleida (2006): Generationsidentitäten und Vorurteilsstrukturen in der neuen deutschen Erinnerungsliteratur, Picus Verlag, Wien.
Assmann, Aleida (2009): “Unbewältigte Erbschaften, Fakten und Fiktionen im zeitgenössichen Familienroman”, Kraft, Andreas/ Weisshaupt, Mark, (yay.): Generationen: Erfahrung- Erzählung-Identität, Historische Kulturwissenschaft Bd. 14 içinde, Kostanz,UVK-Verlagsgesellschaft mbh, s. 49-68.
Assmann, Jan (2001): Kültürel Bellek. Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Çev. A. Tekin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Bernhard, Jan (2006): “Familienkonstruktionen 2005. Zum Problem des Zusammenhangs der Generationen im aktuellen Familienroman”, Zeitschrift für Germanistik, Bern, Berlin, F. am Main, Wien, s. 581- 596.
Eagleton, Terry (2005): İdeoloji, Çev. M. Özkan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Eidukeviciené, Ruta (2008): “(Re)konstruktion der Vergangenheit im neuen deutschen Familienroman. Unter Berücksichtigung des Romans’ Die Mittagsfrau’ von Julia Franck”, Literatura, 50/5, s. 35-45.
Erll, Astrid (2005): “Literatur als Medium des kollektiven Gedächtnisses”, Nünning, Ansgar/ Erll, Astrid (yay.): Gedächtniskonzepte der Literaturwissenschaft. Theoretische Grundlegung und Anwendungsperspektiven içinde, Gruyter Verlag, Berlin, New York, s. 249- 276.
Gümüş, Semih (2011): Roman Kitabı, Can Yayınları, İstanbul.
Halbwachs, Maurice (1985): Das Gedächtnis und seine soziale Bedingungen. Aus dem Französichen L. Geldsetzer, Suhrkamp Taschenbuch Verlag, Frankfurt a. Main.
Hielscher, Martin (2007): “NS Geschichte als Familiengeschichte. Am Beispiel meines Bruders von Uwe Timm”, Friedel, Marx (yay.): Erinnern, Vergessen, Erzählen. Beiträge zum Werk Uwe Timms içinde, Wallstein Verlag, Göttingen, s. 91- 102.
Jahn, Bernhard (2006): “Familienkonstruktionen 2005. Zum Problem des Zusammenhangs der Generationen im aktuellen Familienroman”, Zeitschrift für Germanistik, Berlin, Frankfurt am Main, Wien (u.a.), s. 581- 596.
Livaneli, Zülfü (2011): Serenad, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul.
Onaran, Sevil (2011) “Anımsama Edebiyatı ve Uwe Timm’in ‘Kardeşimim Örneğinde’ (Am Beispiel meines Bruders) ‘Geçmişin’ yeniden kurgulanışı”, Öztürk, Ali Osman/ Gülmüş, Zehra/ Akpınar - Dellal, N. (yay.): Alman Dili ve Edebiyatı ve Kültürü Üzerine Araştırmalar. Prof. Dr. Hüseyin Salihoğlu Armağanı içinde, Barış Yayınları, Ankara, s. 262-285.
Örer, Ayça (2011): “ Türkiye’de Sırlarımızla Yaşıyoruz”, Söyleşi, Radikal Kitap Eki, (11 Mart 2011), İstanbul, s. 6.
Schudson, Michael (2007): “Kollektif Bellekte Çarpıtma Dinamikleri”, Cogito. Bellek: Öncesiz ve Sonrasız, Sayı 50, Bahar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s. 179-199.