Metin Tamiri (Usul ve Esaslar, Uygulamalar ve Bazı Teklifler)

Eski Türk Edebiyatı çalışmaları çerçevesinde yapılan yayınlar içinde metin neşri hâlen en büyük yoğunluğu oluşturmaktadır. Metin neşri, tabiatı gereği, neşre esas eserin nüshalarının tespitinden yayım aşamasına kadar birçok problemi barındıran bir ameliyedir. Bahis konusu problemlerden bir kısmı genel, bir kısmı da her metnin kendine özgü problemlerdir. Metin neşrinin en kayda değer alt problemlerinden birini de “metin tamiri” konusu teşkil etmektedir. Bugüne değin yapılan metin neşirlerinin çoğunda nâşirlerin metin tamiri konusuna –türlü sebeplerle- kayıtsız kaldıkları gözlenmiştir. Metin tamiri konusunda Ali Nihad Tarlan tarafından hazırlanan, lisans öğrencilerine metin tamiri örneklerini gösterme gayesine matuf küçük risale dışında bir çalışma bulunmamaktadır. Metin tamirinin usul ve esasları, uygulamaları ve konu hakkında bazı terim tekliflerini ihtiva eden bu makale, bu konudaki ihtiyaca cevap verebilmek, metin tamiri meselesinde bir birlik oluşturabilmek ümidiyle kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Klâsik Türk şiiri, metin neşri, metin tenkidi, metin tamiri.

Text Reparation (Wises and Substances, Practices and Some Proposals)

Text publications still form the majority in the publications that is issued about the classical Turkish literature. Text publication naturally is a process that has a lot of problems from determining the main copy among various editions. A part of these problems is general, but other part of them is the specific problems about the text. One of the most remarkable sub-problem of text publication is formed by “text reparation”. Hitherto in the most of text publications, it is observed that the editors were oblivious to the text reparation subject. There is not such work about text reparation except from a little work by Ali Niad Tarlan which is prepared to show text reparation samples for university students. This article which has wises and subtances of the text reparation, some practises and some proposals about the subject is written with a hope to answer the purpose and to bring the ideas together about the text reparation.

Keywords:

Classical Turkish poem, text publication, text criticism, text reparation.,

PDF

___

Akkuş, Metin (1996), “Nef'i Divanı'nın Metin Tenkidi Öncesi Nüshalar Şeceresinin Tespiti Üzerine”, GÜFEF Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1, s. 63- 90.
Aksoyak, İ. Hakkı (2007), “Kefeli Hüseyin’in Raz-name Adlı Eserinde Nüsha Ailesi Kurmada izlenen Yöntem”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 635-641.
Ateş, Ahmed (1941-1942), “Metin Tenkidi Hakkında”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII / 253-167.
Aydemir, Yaşar (2007), “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 673-685.
Bilkan, Ali Fuat (1996), “Nabi Divanlarının Nüsha Şecerelendirilmesi”, GÜFEF Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1, s. 91-118.
Çeltik, Halil (1996), “Tenkitli Metin Yöntemi Açısından Üç Şeyh Galib Divanı”, Bilig, S.2, s. 284-289.
Çeltik, Halil (2007), “Tenkitli Divan Metinlerinde Nazım Şekilleri Problemleri”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 696-705.
Dosay, Melek – Remzi Demir (1995), “Bilim Tarihinde Metin Çalışmalarının Önemi”, Felsefe Dünyası, S. 7, s. 60-69.
Gökyay, Orhan Şaik (1995), “Eski, Yeni ve Ötesi”, Eski, Yeni ve Ötesi, İletişim Yay., İstanbul, s. 67-72.
Horata, Osman (1992), “Klâsik Edebiyatımıza Ait Metinlerin Neşrinde Karşılaşılan İmlâ ile İlgili Bazı Problemler”, İLESAM, I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu, 17-18 Ocak 1992, Ankara.
İlaydın, Hikmet (1972), “Metin Sağlamlığı Sorunu”, Türk Dili, C. 26, S. 250, s. 286-291.
İnce, Adnan (1992), “Tenkidli Metin Kurmada Karşılaşılan Güçlükler”, İLESAM, I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu, 17-18 Ocak 1992, Ankara.
Kılıç, Atabey (2004), “Günümüzde Metin Neşri veya Edisyon Kritik: Genel Görünümler, Problemler, Öneriler”, I. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni, 8-10 Ekim 2003 Bildiriler, Kırşehir, s. 331-346.
Kılıç, Filiz (1996), “Meşairü'ş-şu’ara ve Tenkitli Metni Oluştururken İzlenen Yöntem”, GÜFEF Sosyal Bilimler Dergisi, S.1, s.23-42.
Korkmaz, Zeynep (1979), “Eski Osmanlı Kaynaklarının Yayınında Transkripsiyonla İlgili Bazı Değerlendirmeler”, Türkoloji Dergisi, C. 8, s. 67-78.
Köksal, M. Fatih (2005), “Metin Tenkidi Usulü Açısından İbni Kemâl Divanı”, Berceste, S. 39, s. 9-14.
Kut, Günay (1992), “Metin Neşri”, İLESAM, I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu, 17-18 Ocak 1992, Ankara.
Kut, Günay (1997), “Metin Tespitinde Dikkat Edilecek Hususlar”, IX. Milli Türkoloji Kongresi, 15-19 Eylül 1997.
Kut, Günay (1999), “Metin Tesbitinde Birinci Aşama: ‘Vezin ve Anlam’”, İlmi Araştırmalar, S. 8, s.189-198.
Mengi, Mine (1997), “Metin Şerhi, Metin Tahlili ve Metin Tenkidi Üzerine Görüşler”, Dergah, S.93, s. 8-10.
Mengi, Mine (2007), “Metin İncelemesi Aşamaları, Terimleri ve Bunlardan Biri: Metin Tahlili”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 759-768.
Pekolcay, Necla (1985), “İslâmî Türk Edebiyatına Dair Metinlerde Sentaksın Önemi”, V. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 23-28 Eylül 1985 Tebliğler Türk Dili C. I, İstanbul, s. 215-219.
Tanyıldız, Ahmet (2007), “Süreli Yayınlar Bağlamında Bazı Çeviriyazı Sorunları”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10- 12 Nisan 2006, Kayseri, s. 772-781.
Tarlan, Ali Nihad (1937), Metin Tamiri (Seminer Çalışmalarından I), İstanbul: Burhaneddin Basımevi.
Tekin Alpay, Gönül (1979), “Hamdullah Hamdî’nin Yeni Bir Leylâ ve Mecnun Nüshası ve Metin Tenkidi Hakkında Bazı Düşünceler”, Journal of Turkish Studies, Ali Nihad Tarlan Hatıra Sayısı, V.3, s. 307-342.
Tolasa, Harun (1976), “Edebiyat Tenkidinde Karşılaştırma Yolu ve Divan Şiirinde Bir Karşılaştırma Denemesi”, Milletlerarası Türkoloji Kongresi, Tebliğ Özetleri, İstanbul, s. 144-145.
Tulum, Mertol (1983), “Filolojik Çalışma ve Eski Metinlerin Neşri Üzerine Görüş ve Tenkitler”, Türk Dünyası Araştırmaları, S.27, s.1-8.
Tulum, Mertol (1999), “Osmanlı Dönemi Yazılı Kaynaklarının Filolojik Neşirleri Üzerine”, Osmanlı Dünyasında Şiir Uluslararası Sempozyumu, 22 Kasım 1999, İstanbul.
Tulum, Mertol (2000), Tarihî Metin Çalışmalarında Usul – Menâkıbu’l-kudsiyye Üzerine Bir Deneme, İstanbul: Deniz Kitabevi.
Ünver, İsmail (1992), “Arap Harfli Türkçe Metinlerin Çevirisinde Karşılaşılan Yanlışlar”, Türk Dili, S. 483, s. 789-798;
Ünver, İsmail (1993a), “Eski Türk Edebiyatıyla İlgili Sorunlarımız”, Türk Dili, S.500, s.118-126.
Ünver, İsmail (1993b), “Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, XI / 51-89
Yıldırım, Ali (2007), “Metin Tenkidi ile İlgili Hususlar ve Kâmî Divanı Örneği”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 799-811.