Kelâmî Mahlaslı İki Divan Şairi: Kelâmî Cihan Dede ve Kelâmî-i Rûmî

Klasik şiirimizde Kelâmî mahlasıyla bilinen toplam dört divan şairi mevcuttur. Bu yazıda bu dört şairden ilk ikisini; 1004/1595 tarihinde vefat eden Kerbelalı Kelâmî Cihan Dede ile 17.yy.ın hemen başında yaşayan ve “Vekâyî-i Ali Paşa” isimli mühim bir eser yazmış olan Kelâmî-i Rumi ele alınmıştır. Kerbelalı Kelâmî’nin “Divan”ı ile “Kıssa-i Ebu Ali Sina” isimli eserleri vardır. Daha velût olan Kelâmî-i Rûmî’nin eserleri ise; “Kelâmî Mecmuası”, “Vekâyî-i Ali Paşa” ve tarafımızdan tespit edilen “Sehername”’den meydana gelmektedir. Bu eserler arasında “Vekâyî-i Ali Paşa” verdiği tarihî bilgiler ve bazıları tezkirelere geçmemiş bilinmeyen şairlere yer vermesi bakımından bilhassa önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Kelâmî-i Rûmî, Kelâmî Cihan Dede, Vekâyî-i Ali Paşa

Two Divan Poets in Kelâmî Appellation: Kelâmî Cihan Dede and Kelâmî-i Rûmî

There are four divan poets known in the appellation of Kelâmî. In this article two of these four are discussed: Kelâmî Cihan Dede who died in 1004/1595 and Kelâmî-i Rumi who lived in the very beginning of 17th century and had a considerable work named as “Vekayi-i Ali Paşa”. The Works of Kelâmî from Kerbela are Divan and Kıssa-i Ebu Ali Sina. As a more fertile poet, Kelâmî-i Rumi has the works: Kelâmî Mecmuası, Vekayi-i Ali Pasha and Sehername. Among these works, Vekayi-i Ali Pasha is more important than the others, for it gives historical information and comprises some poets who are not included in tezkires (encyclopedic biographies of poets).

Keywords:

Kelâmî-i Rumi, Kelâmî Cihan Dede, Vekayi-i Ali Paşa,

PDF

___

Ak, Coşkun (2001), Bağdatlı Ruhi Divanı, 2 cilt, Bursa.
Akalay, Zeren (1973), XVI. “Yüzyıl Nakkaşlarından Hasan Paşa ve Eserleri” 1. Milletler arası Türkoloji Kongresi, X, 15-20.
Blochet, E. (1932), Catalogue des Manuscrits Turcs de la bibliotheque Nationale, I, nr. 77, Paris.
Genç, İlhan (2000), Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviye, Ankara: AKMB Yay.
İpekten, Halûk ve Mustafa İsen vd. (1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yay.
Kahire Üniversitesi Türkçe Elyazmaları Fihristi, I-X, Fotokopi, III, nr.237
Karlıtepe, Mustafa (2007), “Kelâmî Cihan Dede: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni”, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniv.
M. Süreyya (1996), Sicill-i Osmanî, (haz. Nuri Akbayar), 3 cilt, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Okuyucu, Cihan (2000-2001), “Tunus Milli Kütüphanesindeki Türkçe El- yazmaları”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 7-8,135-169.
Okuyucu, Cihan (2003), “Vekâyî-i Ali Pasha”, Kelâmî’s Work And Its Importance in The Classical Turkish Poetry (26-28 Mayıs), Association Europenne des Bibliothecaires du Moyen-Orient (MELCOM ).
Okuyucu, Cihan (2004), “Kelâmî Mahlaslı Şairler ve Kerbelalı Kelâmî”, CİEPO, Warşav, Polonya.
Ravza, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar 181, 72 vr.
Seyhan, Nezihe (1991), “Süleymaniye Kütüphanesindeki Minyatürlü Yazma Eserlerin Kataloğu”, Master of Art, Boğaziçi Üniversitesi.
Seyyid Muhammed es-Seyyid Muhammed (1990), 16. Asırda Mısır Eyaleti, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
Solmaz, Süleyman (2005), Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
Tuman, M. Nail (2001), Tuhfe-i Naili, 2 cilt, Ankara: Bizim Büro Yay.
Uzunçarşılı, İ. H. (1983), Osmanlı Tarihi, III, Ankara: TTK Yay.
Vekâyi-i Ali Paşa, Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Efendi Bölümü 612, 149 vr.