Hz. Ali’nin Mısır Valisine Nasihatları: Ahd-nâme-i Emîrü’l-Mü’minîn İmâm Alî

Klâsik Türk Edebiyatı tarihinde siyasi, idari konularla ilgili“iki yüzü aşkın, üç yüze yakın” denebilecek kadar çok sayıda manzum veya mensur eserin yer tuttuğu bilinmektedir. Umumiolarak“siyasetname”adıylaanılanbutüreserlerdehü- kümdar, vezirler ve diğer devlet adamlarında aranması, bulun- ması gereken vasıflar, sultan ve yardımcılarının vazifeleri, çeşitli memuriyetlere şahıs tayini sırasında gözetilmesi lâzım gelen esaslar, suçluları cezalandırma, idare edilen halkın idarecilere karşı mükellefiyetleri, vergi alımı, güvenlik ve savunma için askerî kuvvetlerin hazırlanması gibi siyasi konularda bilgi ve öğütler verilir. Hz. Peygamber’in dördüncü halifesi Hz. Ali’nin Mısır valisi Mâlik bin Hâris el-Eşter’e hitaben yazdığı bildirilen Ahd-nâme de devlet idaresi hakkında İslâm ve güzel ahlâk esaslarına uygun tavsiye ve nasihatları ihtiva eden mühim bir metindir. Anılan kitapçığın asırlar boyunca adı belirsiz veya belli çeşitli ilmî, edebî şahsiyetler tarafından Türkçeye çevrildiği bilinmektedir. Bu yazıda söz konusu emir-namenin mütercimi meçhul bir Türkçe tercümesi tanıtıldıktan sonra metnin yeni harflere ve günümüz Türkçesine çevirisisunulmuştur.

Hz. Alî’s Advice to the Governor Egypt: Ahd-Nâme-i Emîrü’l-Mü’minîn İmâm Alî

In the history of Classical Turkish Literature, it isknown that there are more than two hundred and three hundred verse or prose books about political and administrative issues. Generally, the search for the sovereigns, viziers and other dignitaries in these works calledaspolitics-namah,thefeaturestobefound,theduties of the sultan and his assistants, the principles to be considered during the appointments to the various civil servants, the punishment of the culprits, the responsibility ofthegovernedpeopletotheadministrators,thepurchase oftaxesInformationandadviceonpoliticalissuessuchas thepreparationofmilitaryforcesforsecurityanddefense. Hz.Prophet’sfourthcaliphHz.Ali’sthebookcalledAhid- namah, which he addressed to the Egyptian governor Mâlik bin Hâris el-Eşter, is an important text about the state administration, including advice and advice in accordancewiththeprinciplesofIslamandgoodmorality. It is known that the mentioned text has been translated into Turkish by various scientific and literary figures for centuries. In this article, after the introduction of an unknown Turkish translation of the Ahid-namah, it was translated into new letters and modernTurkish.

PDF

___

Abdülaziz Çaviş (1341/1923), Anglikan Kilisesine Cevap, terc. Mehmed Âkif, İstanbul Evkāf-ı İslâmiye Matbaası.
Abdülganî Senî (1325/ 1909), Minhâc-ı Hikmet-i İdâre- Ahdnâme-i İmâm Alî, Sana, Vilâyet Matbaası.
Ahmed Rif’at (1299-1300/1882-83), Lugāt-ı Târihiyye ve Coğrâfiyye, I-VII, İstan- bul Mahmud Bey Matbaası.
Ali Haydar (1305/1888), “Ferâ’id”, Nilüfer, 15 Receb, 2. Sene, nr. 10, s. 75-76.
A. M. (1329/ 1911), “Terâcim-i Ahvâl- İslâm’da Meşâhîr-i Hukūkiyyûn -I- Alî İbn Ebû Tâlib”, Hikmet, 1 Rebîü’l-evvel, nr. 46, s. 5-6, nr. 47, s. 7-8.
AVCI, İsmail (2015), “Hikmetle Hükûmet Etmek: Hüseyin Şevket’in Hz. Ali’den Yaptığı Manzum Ahidname Tercümesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı 74, s. 151-169.
Bursalı Mehmed Tâhir (1330/1914), Siyâsete Müteallik Âsâr-ı İslâmiyye, İstanbul: Kader Matbaası.
CEYHAN, Âdem ve Fatma Ş. ELGEREN (2017), “Osman Salâhaddîn el-Mev- levî’ye Ait Olduğu Sanılan Bir Eser: Nesrü’l-leâlî Tercümesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul, Sayı 18, s. 29-84.
ÇERÇİ, Faris (2007), “Mâlik el-Eşter’e Verdiği Ahd-nâme’ye Göre Hz. Ali’nin Yönetim Anlayışı”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 28, s. 89-125.
ÇOLAK, Orhan M. (2003), “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Siyaset- nâmeler Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s. 339-378.
Gelibolulu Mustafa Âlî (2105), Siyaset Sanatı, Nasîhatü’s-selâtîn, haz. Faris Çerçi, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
Hazret-i Ali (1990), Nehc’ül-Belâga, haz. Abdülbâki Gölpınarlı, İstanbul. Der Yayınları.
Hazret-i Ali (2011), Nehc’ül-Belâğa (Hz. Ali’nin Konuşmaları, Mektupları ve Hik- metli Sözleri, Derleyen eş-Şerîf er-Radî, Çev. Adnan Demircan, İstanbul: Beyan Yayınları.
Hüseyin Hüsni Paşa, Terceme-i Ahd-i Azîz, Millet Ktp. Şer‘iyye, nr. 632.
Hüseyin Şevket Efendi (1327/1911), Kosova Sahrâsı (Mâziyi İhyâ, Âtîyi İ‘lâ Eden) Bir Mahşer-i İkbâl, Selânik, Rumeli Matbaası.
LEVEND, Agâh Sırrı (1962), “Siyaset-nameler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 167-194.
Mehmed Celâleddîn (1304/1886), Şerh-i Ahd-nâme-i Alî Kerrema’llâhu Vechehu, İstanbul Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Mehmed el-Feyyûmî el-Buldânî, Vasiyet ve Ahidnâme, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları, nr. 259, vr. 1b- 31a.
Osman Salâhaddin el-Mevlevî, Terceme-i Ahd-nâme, Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. M.R. 759, vr. 1-43.
ÖZAYDIN, Abdülkerim (1995), “Eşter”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklope- disi, İstanbul, c. 11, s. 486-487.
Tevfik Bey (1307/1890), Kavâid-i Cezâiyyeye Dâir Mütâlaât, İstanbul.