Sûdî-i Bosnevî’ye Reddiyeler

16. asırda yaşayan Sûdî-i Bosnevî, Bostan, Gülistan ve Di-van-ı Hafız’a yazdığı şerhlerle Türk şerh edebiyatı alanındabüyük bir şöhret ve saygı kazanmıştır. Sûdî, ele aldığı metinlerimana ve dil bilgisi açısından detaylı bir şekilde açıklamış ayrıcaaynı eseri kendinden önce şerh eden şarihlerin çalışmalarınıinceleyip bunlarda gördüğü hata ve eksikliklere binlerce reddiyeyazmıştır. Böylelikle bu eserler, şerhin sınırlarını aşıp reddiyegeleneği açısından da önemli birer kayn,ak haline gelmişlerdir.Sûdî, şerh konusunda önemli bir müdekkik olmasına rağmenGülistan şerhindeki açıklama ve yorumları nedeniyle sonrakişarihler tarafından birtakım eleştirilere maruz kalmıştır. Gülis-tan’ın tamamını şerh eden Kefevî Hüseyin Efendi ile aynı eserinyalnızca dibacesine şerh yazan Safvet, eserlerinde Sûdî’ninhatalı olduğunu düşündükleri yerleri tespit ederek bunlarıreddetmişlerdir. Dil bilgisi konularının ağırlıkta olduğu bureddiyelerde şarihler arası rekabeti, gelenekteki tenkit anlayışınıve Osmanlı bilginlerinin çalışma disiplinini yansıtan birçokbilgiye ulaşmak mümkündür. Bu makalede, Kefevî HüseyinEfendi ve Safvet’in söz konusu eserleri hakkında bilgi veril-dikten sonra bu eserlerdeki reddiyeler, konularına göre sınıflan-dırılıp örneklerle açıklanmıştır.

Refutations to Sûdî-i Bosnevî

Sûdî Bosnevî, who lived in the 16th century, has gained a great reputation and respect in the field of Turkish Literature with the commentaries written to Bostan, Gülistan and Divan-ı Hafiz. Sûdî explained the works in terms of meaning and grammar in detail, and also examined the same works which were commented by the commentators before he did and wrote thousands of refutations to the errors and deficiencies he saw. Therefore, these works have become important sources in terms of tradition of refutation by going beyond the comment’s borders. Although Sûdî was an important searcher on comment, he was under some criticism by following commentators due to his explanations and commentaries on Gulistan. Safvet who wrote comment only on preamble of same work with Kefevî Hüseyin Efendi, who completely commented Gülistan both rejected Sûdî ‘s works by identifying the points which they thought they were wrong. In these refutations where grammar subjects are dominant, it is possible to reach many information reflecting the competition between the commentators, the perception of criticism in the tradition and the discipline of Ottoman scholars. In this article, after giving information about the mentioned works of Kefevî Hüseyin Efendi and Safvet, the refutations in these works are classified according to their subjects and explained with examples.

PDF

___

AKAR, Metin (2017), Su Kasidesi Şerhi, İstanbul: TDV Yayınları.
AKPINAR, Cemil (2002), “Kefevî Hüseyin Efendi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 25, 186-188.
GÖK, Taner (2014), Şem’î Şem’ullâh ve Şerh-i Subhatü’l-Ebrâr’ı (İnceleme-Tenkitli Metin), Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
KARTAL, Ahmet (2001), “Sa‘dî-i Şirâzî’nin Bostan İsimli Eserinin Türkçe Tercüme ve Şerhleri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 5, 99-120.
KAYA, İbrahim (2008), Şerh-i Divan-ı Hâfız (Sûdî): Kelimeler-remizler-kavramlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
KAYA, İbrahim (2012b), “Sûdî’nin Şerh-i Gülistan’da Şem’î’ye Yönelttiği Sahih Nüshalara Muhalefet ve Nüsha Tercihi İle İlgili Eleştiriler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/2 Spring, 649-674.
KAYA, İbrahim (2012a), “Sûdî’nin Şerh-i Gülistân’da Şem’î’ye Yönelttiği Anlamla İlgili Eleştiriler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter, 1461-1488.
KAYA, İbrahim (2014), “Sûdî’nin Şerh-i Gülistân’da Şem’î’ye Yönelttiği Dilbilgisi, Üslup Yanlışı ve Nazım Şekilleriyle İlgili Eleştiriler”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 21- 44.
SEVİNDİK, Hakan (2014), Türk Edebiyatında Bostan ve Abdî’nin Manzum Bostan Tercümesi (İnceleme-Metin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyak Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Konya.
YAZAR, Sadık (2011), Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul.
YILMAZ, Ozan (2011), “Bir Münekkit Var Şarihten İçeri Türk Şerh Edebi- yatı’ında ‘Reddiye’ Geleneği ve Sudî-i Bosnevî Örneği”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 7, 107-154.
YILMAZ, Ozan (2012), Sûdî-i Bosnevî Gülistân Şerhi, İstanbul: Çamlıca Yay.