Meriç HARMANCI

Alfabe Öğretiminde Değerler Eğitimi: Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme Örneği

Kaygusuz Abdal, eserlerinde bir taraftan tasavvuf öğretisine,tasavvufun değer ve ilkelerine yer verirken bir taraftan da insa-nın manevi eğitimine katkıda bulunacak değerler silsilesiniaktarmayı amaçlar. Kaygusuz Abdal’ın tasavvuf düşüncesindeönemli bir yer tutan harf telakkilerini, ilahi hakikat birliğinazariyesi ekseninde ele aldığı “Der-Beyân-ı Elifnâme-i Kaygu-suz Sultan” başlıklı eseri de birçok değeri bünyesinde barın-dırır. Günümüzden yaklaşık altı asır önce değerler konusununformel boyutlarının bugünkü düzeyde tartışılmadığı birkültürün, din ve ahlâk öğretisi üzerinden inşa ettiği bir dona-nımla bu değerler dizgesini aktarır. Kaygusuz Sultan, Arapalfabesinin her bir harfini madde başı gibi düşünerek harflerintasavvufi geleneğe dayalı karşılıkları üzerinde durur. Bu çalışmada önce Kaygusuz’un harflere verdiği anlamaktarılmış,sonraogünortayaçıkankurgununçağdaşkarşılığı tarafımızca yorumcu bir yaklaşımla ele alınmıştır. Metnin çağrışım ve göstergeler üzerinden okunmasıyla bugün daha belirgin biçimde evrensel bir değer dizgesini de içerdiği düşüncesindenhareketleharfleryorumlanmıştır.Bubağlamda, birtablohazırlanarakKaygusuz’unElifnâme’sindeherbirharf içinyazdıklarıtablonunsağında,buifadelerinbugünbizimiçin ifade ettiği karşılığın yorumları tablonun solunda verilmiştir. ÇalışmadaayrıcaLatinharflialfabeöğretimisürecindeçocuklar için alfabenin her bir harfi ile bir evrensel değer öğretimi için öneriler sunulmuştur. Ayrıca, yüzlerce yıl işlevsel biçimde kullanılansembolveçağrışımilişkisiüzerindeneğitim ve öğretimmodelinikullanıyorolmamızarağmenbugünbualanınişlevselliğini göz ardı ediyor olmamızsorgulanmıştır.

Alphabet Teaching Values of Education: Kaygusuz Abdal’s Example of Elifnâme

Kaygusuz Abdal, in his works, aims at transferring tothe Sufi doctrine of the Sufi doctrine, the values and principles of Sufism, on the one hand, and the series of values that will contribute to the spiritual education of man. Kaygusuz Abdal's mysticism holds an important place in case their thoughts, unity of divine truth in the theory that dealt axis aldığı “Der-Beyân-ı Elifnâme-i Kaygusuz Sultan”entitled also incorporates the work of many values. About six centuries ago the values of the values of the subject are not discussed at the present level of a culture, religion and moral doctrine built on a hard- ware that transfers this string of values. Kaygusuz Sultan considers each letter of the Arabic alphabet as a matterof substance and emphasizes on the mystical tradition-based equivalents ofletters. In this study, the meaning given by Kaygusuz to theletters will be given first, and then the contemporary equivalent of the fiction that emerged on that day will be handled by our commentator approach. We think that the text contains a universal value string which is more pronounced today with its recall and its readings. In this context, a table will be prepared and the comments of the equivalentoftheexpressionsexpressedbyustodaywillbe given to the left of the table. The study will also present suggestionsforteachingauniversalvaluewitheachletter of the alphabet for children in the Latin alphabetteaching process. In addition, although we are using the educationand training model over the symbol and association relationship, which is used functionally for hundreds of years, it will be questioned that we are ignoring the functionality of this field today.

PDF

___

BOZHÜYÜK, Mehmet Emin (1998), “Hurûf”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XVIII, 397-401.
CELEP, Özlem (2013), Halk Şiirinde Elifnâme Söyleme Geleneği ve Elifnâmelerde Eğitim Unsurları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
ÇELEBİOĞLU, Âmil (1998), “Harflere Dair”, Eski Türk Araştırmaları, Derle- yen: Nihat Öztoprak, Sebahat Deniz, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
ÇETİN, İsmet (1992), “Elifnâmeler ve Sefil Ali’nin Bir Elifnâmesi”, Milli Folklor, Sayı 16, 39-43.
ÇETİNKAYA, Bayram Ali (2008), Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri, İstanbul: İnsan Yayınları.
DEMİREL, Mustafa (1996), “Âşık Paşa’nın Elif-nâmesi ve Dil Özellikleri”, Bilig, Sayı 3, 203-246.
GÜNDÜZÖZ Soner (2011), “Geleneksel Harf Sembolizminin Bir Yorumu Olarak Nûn Harfi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 30, 43-58.
GÜNDÜZÖZ, Güldane (2014), “Sufi Dilinde Karikatüristik İfade Sorunu: Kaygusuz Abdal Örneği”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Sayı 1, 155 -166.
GÜZEL, Abdurrahman (2004), Kaygusuz Abdâl (Alâaddin Gaybî), Akçağ Yayınları, Ankara
GÜZEL, Abdurrahman (2010), Kaygusuz Abdâl Divânı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
GÜZEL, Abdurrahman (2014), Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
KARDAŞ, M ve S. CEMAL (2017), “Değerler Eğitimi ve Türkçe Öğretiminde Değer Eğitimi Üzerine Yapılan Araştırmalara İlişkin Kaynakça Denemesi”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (16), 383-412.
ÖZENSEL, Ertan (2003), “Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, Sayı 3, 217-240.
ÖZKAN Ferudun Hakan (2012), “Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme’si”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı 64, 185-198.
ÖZTOPRAK, Nihat (2006), “Bursalı Feyzi Efendi’nin Elifnâmeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXXV, 135-167.
ÖZTOPRAK, Nihat (2006), “Elifnâme Yazma Geleneğine Göre Fuzûlî’nin Elifnâmesi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Uluslararası V. Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu Edebiyat, Edebiyat Öğretimi ve Deyişbilim Yazıları: İstanbul: Pegem Yayıncılık, 327-336.
ÖZTOPRAK, Nihat (2009), “Elifnâmelerin Tertip Hususiyetleri ve Metin Te- sisindeki Yeri”, Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu, 25-27 Nisan 2007, Bildiriler 2, Erzurum, 817-827.
SCHIMMEL, Annemarie (2004), İslam'ın Mistik Boyutları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
SCHIMMEL, Annemarie (1954), “Dinde Sembolün Fonksiyonu Nedir?” Mayans: 29 - 31 Temmuz1954 Alman Din Bilginlerinin Kongresi.
SCHIMMEL, Annemarie (1998), Sayıların Gizemi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, TAN, Nail (1991), “Yunus Emre'nin Konuşma Adabıyla İlgili Öğütleri”, Milli Kültür Yunus Emre Özel Sayısı, Sayı 80, 28-31.
TAŞ, Hakan (2008). “Deli Birâder Gazâlî (ö. 1535?)’nin Elif-nâmesi”, Turkish Studies, Sayı 3/2, 642-652.
TÖKEL, Dursun Ali (2016), Divan Şiirinde Harf Simgeciliği, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
ULUÇ, Tahir (2006), “İbn Arabî’de Mistik Sembolizm”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Sayı: 16, 151-190.
USLUER, F. (2009), Hurufilik, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
YAKIT, İsmail (1992), Türk İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, İstanbul: Ötüken Yayınları.