Klasik Türk Şiirinde Şiir-Şair Değerlendirmesine Bir Bakış veya Şeyh Galib ve Sâlik-i Tavr-ı Nedîm Olmak

Klasik Türk şiirinin bir gelenek şiiri ve şiirde biçim ve yapıyı belirleyen esas unsurun gelenek olduğu genel kabul gören bir görüş olmakla birlikte, şiir veya şair değerlendirmelerinde bazen geleneğin dışında yaklaşımlara rastlanmaktadır. Klasik Türk şiir geleneğinde bir şiirin edebî değerinin belir-lenmesinde esas ölçüt lafız, mana ve ahenk güzelliğidir. Şairin yaşantısı, hayat tarzı, dünya görüşü vb. hususlar ise şiir eleşti- risinde ancak yardımcı unsur olarak yer alabilir. Bununla birlikte bazen bu yardımcı unsurlar esasın önüne geçip yanlış yargıların oluşmasına sebep olmaktadır. Tasavvufî şiir veya mutasavvıf şair değerlendirmelerinde de sıkça karşılaştığımız bu yaklaşım, toplum hafızasında şaire dair yanlış kanıların oluşmasına sebep olmakta ve şiirin dünyasına girişi engellemektedir.Bu hususu, Şeyh Galib’in Nedîm’e yaklaşımı üzerindenincelemeye çalışan bu yazı, bazı sosyolojik çıkarımlar da içermektedir.

A View to the Literary Criticism in Classical Turkish Poetry

Although there is a general opinion accepting thatclassical Turkish poetry is a tradition poem and the main element determining the form and structure of poetry is tradition, sometimes nontraditional approaches are also observed in evaluation of poem or poet. In the classical Turkish poetry tradition, the basiccriterion determining the literary value of a poem is the beauty of words, literary sense and harmony. The life, livingstyleandworldview(philosophy)ofthepoetarethe matters that may only be secondary elements in literary criticism. However, these secondary elements sometimes overcome the basic criterion and cause false judgments. This approach, which is in fact frequently encountered in the evaluations of sufistic poetry or sufi poet, causes misconceptionsregardingthepoetinthememoryofsociety and prevents entry into the world ofpoetry. This article which is examining this matter through theapproach of Sheikh Galib to Nedîm also contains some sociological inferences.

PDF

___

ANDREWS, Walter G. (2001), Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, İstanbul: İletişim Yayınları.
ARI, Ahmet (2008), Galib Dede’nin Aşk Ateşi-Şeyh Galib Divanında Aşk, İstan- bul: Profil Yayınları.
ARI, Ahmet (2003), "Divan Edebiyatı'nda Dinî-Tasavvufî Şiir Tasnifi ve Şey- hülislâm Yahyâ'nın Şiiri", Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 113-126.
CEYLAN, Ömür (2013), “Klasik Şiirin Büyüyen Gölgeler Yüzyılı”,Türk Edebiyatı Tarihine Bir Bakış-Eski Türk Edebiyatı, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları, 237-291.
ÇAVUŞOĞLU, Mehmed (1987), “Nedîm’e Dair”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C. LIII, S. 426, Ankara: TDK Yayınları, 331-344.
ÇELTİK, Halil (1998), “18. Yüzyıl Tezkirelerindeki Divan Şairleri”, Journal Of Turkish Studies, Türklük Bilgisi Araştırmaları (TUBA), 22, 49-85. DOĞAN, Muhammet Nur (2002), Şeyh Galib-Hüsn ü Aşk, İstanbul: Ötüken Yayınları.
HORATA, Osman (2009), Has Bahçede Hazan Vakti XVIII Yüzyıl: Son Klasik Dönem Türk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları.
İPEKTEN, Halûk (2006), Şeyh Gâlib Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
KALKIŞIM, Muhsin (1994), Şeyh Gâlîb Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
KARAİSMAİLOĞLU, Adnan (2001), Klasik Dönem Türk Şiiri İncelemeleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
MACİT, Muhsin (2002),“Divan Estetiği”, Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, 47-54.
MACİT, Muhsin (2000), Nedîm Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
MACİT, Muhsin (1997), Nedîm Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
MAZIOĞLU, Hasibe (1992), Nedimin Divan Şiirine Getirdiği Yenilik, Ankara: Akçağ Yayınları.
OKÇU, Naci (1993), Şeyh Galib, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Şiirlerinin Umûmî Tahlili ve Divânın Tenkidli Metni, I-II, Ankara: KB Yayınları.
PALA, İskender (2001), Nedim, İstanbul: Timaş Yayınları
TANPINAR, A. Hamdi (1976), Beş Şehir, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, A. Hamdi (1982), 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
YETİŞ, Kazım (1989), Nâmık Kemâl’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları, İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yaynları.
YÜKSEL, Sedit (1963), Şeyh Galip Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri, Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.