HZ. ÖMER UYGULAMALARININ FIKHİ MEZHEPLERE YANSIMASI

Hz. Ömer’in uygulamaları ile ilgili son iki asırda usulsüzlükten kaynakla-nan ikircikli bir yaklaşımın oluştuğunu söylemek mümkündür. Hz. Ömer kimizaman Kur‘ân ve Hz. Peygamber uygulamasına rağmen farklı hareket eden birreformist gibi gösterilmekte ve bu çerçevede Kur‘ân ve Hz. Peygamber karşı-sında kendilerinin de gerektiğinde böyle bir tavır takınabileceklerinin meşrui-yet zeminini oluşturulmak istenmektedirler. Esasında bu yaklaşımın Hz. Ömerüzerinden kendi din anlayışlarını İslâmî zeminle buluşturma amacı taşıdığısöylenebilir. Her iki yaklaşımın temelinde Hz. Ömer’in Hz. Peygamber’denfarklı uygulamalara gittiği ön kabulü yatmaktadır. Hz. Ömer uygulamaları ileilgili alanda yapılan çalışmalar kendi perspektiflerine göre Hz. Ömer uygula-malarını değerlendiren çalışmalardır. Değerli olan bu çalışmaların yanında ilkdönemden itibaren Hz. Ömer uygulamalarının mezheplerdeki yankısı ilk etap-ta ele alınması gereken önemli bir adımdır. İşte bu çalışma, mezheplerin Hz.Ömer uygulamalarını ele alış tarzını irdelemekte ve onların bu uygulamalarınasıl anladıklarını ele almaktadır.

Reflection of Omar’s Applications on Madhabs of Fiqh

Omer is a sahabe who has made important contributions to the development of Islamic civilization with his ictihâd and his state administration and his Applications during the period of caliphate. It is possible to say that there has been an ambivalent approach regarding Omar's practices arising from the irregularities in the last two centuries. He is sometimes portrayed as a reformist acting differently from the way in the Quran and practices of the Prophet. Indeed, it is desired to establish a basis for legitimacy that such an attitude can be exhibited against the Quran and the Prophet. Moreover, it can be said that through this approach it is aimed make some people’s conception of religion suit the Islamic ground through Omar. The most common examples given claiming the changes in time and circumstances are that Omar did not give the hand cutting punishment for the crime of theft despite the apparent related verse and did not distribute the Sevâd land. On the other hand, it is asserted that it is obligatory to be contingent upon the practice of the Prophet, claiming that Omar behaved unlike in the case of three talaq divorce. In both approaches it is pre-accepted that, Omar adopted practices different from Prophet’s. Studies conducted in the area related to Omar applications are the studies carried out according to their own perspectives in order to prove the suitability of Omar applications to the Qur'an. In addition to these valuable works, the echo of the Ömar practices in the sects from the first period is an important step that needs to be addressed in the first place. This study investigates how the sects dealt with Omar practices and how they perceive these practices.

PDF

___

Aynî, Ebû Muḥammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn Maḥmûd b. Aḥmed b. Mûsâ b. Aḥmed (1420/2000). el-Binâye Şerḥü’l-Hidâye. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Aḥmed b. Ḥanbel, Ebû ‘Abdillâh Aḥmed b. Muḥammed b. Ḥanbel eş-Şeybânî (1421/2001). Müsnedü Aḥmed b. Ḥanbel. Thk. Şu‘ayb Arnavût v.dğr., Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Atay, H. (2006). “Dini Düşüncede Reformun Yöntemi ve Bir Örnek: Hırsızlık”, Kelâm Araştır- maları Dergisi. C.4, S.1: 3-50.
Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Ḥalef b. Sa‘d et-Tücîbî (1332/1913). el-Müntekâ Şerhü’l- Muvaṭṭa’. Mısır: Maṭba‘atü’s-Sa‘ade.
Cüveynî, İmâmü’l-Ḥaremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn ‘Abdülmelik b. !Abdillâh b. Yûsuf et-Tâî en-Nîsâbûrî (1428/2007). Nihâyetü’l-Maṭlab fî Dirâyeti’il-Meẕheb. Thk. ‘Abdül‘azîm Maḥmûd ed-Dîb, Ürdün: Dârü’l-Menahîc.
Demirci, Mustafa (2009). “Sevâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.36: 576- 578.
Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ’ (1405/1985), Ebû Ya‘lâ Muḥammed b. el-Ḥüseyn b. Muḥammed b. Ḥalef el-Ferrâ’. el-Mesâilü’l-Fıḳhiyye min Kitâbi’r-Rivâyeteyn ve’l-Vecheyn, Thk. ‘Abdül- kerim b. Muḥammed el-Lâhım, Riyad: Mektebetü’l-Me‘arif.
Ebû Yûsuf, Ya‘ḳûb b. İbrâhîm b. Ḥabîb b. Sa‘d el-Kûfî (ty). el-Harâc, Thk. Țâhâ ‘Abdurra‘uf Sa‘d-Sa‘d Ḥasan Muḥammed, Mısır: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs.
Ebû’l-Ḥasan, ‘Alî b. Aḥmed b. Mükrim es-Sa‘îdî el-‘Adavî (1414/1994). Haşiyetü’l-‘Adevî ‘alâ Şerḥi Kifâyeti’t-Țâlıb. Thk. Yûsuf Şeyh Muḥammed el-Buka‘î, Beyrut: Dârü’l- Fikir.
Erkal, Mehmet (2007). “Öşür”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.34: 97-100.
Fayda, Mustafa (1995). “Fey”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.12: 511-513,
Hakkı, İzmirli İsmail (1330). İlm-i Hilâf. İstanbul: y.y.
Ḥaskefî, ‘Alâüddîn Muḥammed b. ‘Alî b. Muḥammed (1412/1992). ed-Dürrü’l-Muhtâr. 2. Bas- kı, Beyrut: Dârü’l-Fikr.
İbn ‘Abidin, Muḥammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Ḥüseynî ed-Dımaşḳî (1412/1992). Reddü’l-Muḥtâr. 2. Baskı, Beyrut: Dârü’l-Fikr,.
İbn Ḳayyim el-Cevziyye, Muḥammed b. Ebî Bekr b. Eyûb b. Sa‘d Şemsuddin (1411/1991). İ’lâmu’l-muvaḳḳı‘în. Thk. Muḥammed ‘Abdüsselâm İbrâhîm. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l- İlmiyye.
İbn Ḳayyim el-Cevziyye, Muḥammed b. Ebî Bekr b. Eyûb b. Sa‘d Şemsuddin (1415/1994). Zâdü’l-Me‘ad. 27. Baskı, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
İbn Ḳudâme, Ebû Muḥammed Muvaffaḳu’d-Dîn ‘Abdullâh b. Aḥmed b. Muḥammed el- Maḳdisî (1388/ 1968). el-Muğnî li ibni Ḳudâme. Ḳāhire: Mektebetul-Ḳāhire.
İbn Ḳudâme, Ebû Muḥammed Muvaffaḳu’d-Dîn ‘Abdullâh b. Aḥmed b. Muḥammed el-Maḳdisî (1414/1994). el-Kâfî fi Fıḳhi İmâm Aḥmed b. Hanbel. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiy- ye.
İbn Müfliḥ, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muḥammed b. Müflih b. Muḥammed el-Maḳdisî er-Râmînî (1424/2003). Kitâbü’l-Füru‘. Thk. ‘Abdullâh b. ‘Abdülmuhsin et-Türkî, y.y.: Müessesetü’r-Risâle.
İbn Müfliḥ, Ebû İsḥâḳ Burhânüddîn İbrâhîm b. Muḥammed b. ‘Abdillâh er-Râmînî ed-Dımaşkî (1418/1997). el-Mübdi‘ fi Şerhi’l-Mukni‘. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muḥammed (ty). el-Bahrü’r-Râiḳ Şerḥu Kenzi’d-Deḳâiḳ. 2. Baskı, y.y.: Dârü’l-Kitâbi’l-İslamî.
İbn Rüşd el-Ḥafîd, Ebü’l-Velîd Muḥammed b. Aḥmed b. Muḥammed el-Kurtubî (2004). Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muḳtesid. Ḳāhire: Dârü’l-Ḥadîs.
İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muḥammed b. Aḥmed b. Aḥmed el-Ḳurtubî el-Endelüsî (1408/1988). el- Beyân ve’t-Taḥsil. Thk. Muḥammed Ḥacî, 2. Baskı, Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî.
İbn Teymiyye, Ebü’l-‘Abbâs Taḳıyyüddîn Aḥmed b. ‘Abdilhalîm b. Mecdiddîn ‘Abdisselâm el-Ḥarrânî (1995). Mecmû‘ü’l-Fetâvâ. Suud: Mücemma‘ Melik Fehd.
İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muḥammed b. ‘Abdilvâḥid b. ‘Abdilḥamîd es-Sivâsî el-İskenderî (ty). Fethü’l-Ḳadir. Dârü’l-Fikr.
Kallek, C. (1997). “Haraç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.16: 71-88.
Ḳâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed (1406/19862). Bedâi‘ü’s-senâi‘ fi tertibi’ş- şerâi‘. Baskı, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Köse, S. (2006). “Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkâmın Değişmesi Tartışma- larına Bir Bakış”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi. S.7: 13-50.
Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed el-Kudûrî (1427/2006), et- Tecrîd li’l-Kudûrî. Muhammed Ahmed Sirâc ve diğerleri, Kahire: Dârü’s-Selâm.
Mâverdî, Ebu’l-Ḥasan ‘Alî b. Muḥammed b. Ḥabib el-Basrî (1999). el-Hâvi’l-Kebîr fi Fıḳhi Mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. Thk. ‘Alî Muḥammed Ma‘avvad ve ‘Adil Aḥmed Abdü’l- Mevcûd, Beyrut: Dârü'l-Kütübi’l-İlmiyye.
Merġınânî. Ebü’l-Ḥasen Burhânüddîn ‘Alî b. Ebî Bekr b. ‘Abdilcelîl el-Ferġānî (ty). el-Hidâye fi Şerḥi Bidâyeti’l-Mübtedi. Thk. Talâl Yusuf, Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî.
Mevṣılî, Ebü’l-Faḍl Mecdüddîn ‘Abdullâh b. Maḥmûd b. Mevdûd (1356/1937). el-İḥtiyâr li Ta‘lili’l-Muḥtâr. Ḳāhire: Maṭbaatü’l-Ḥalebî.
Mevṣılî, Ebü’l-Faḍl Mecdüddîn ‘Abdullâh b. Maḥmûd b. Mevdûd (1356/1937). el-Muḥtâr. Ḳāhire: Maṭbaatü’l-Ḥalebî,.
Molla Hüsrev (ty). Dürerü’l-Ḥükkâm Şerhü Ġüreri’l-Ahḳâm. Ḳāhire: Dâru İḥyâi’l-Kütübi’l- ‘Arabiyye.
Recrâcî, Ebû’l-Ḥasan ‘Alî b. Sa‘îd (1428/2007). Menâhicü’t-Taḥṣil ve Netâicü Letâifi’t-Te’vil fi Şerhi’l-Müddevene ve Ḥalli Müşkilâtihâ. Dâru İbn Ḥazm,.
Saḥnûn, Ebû Sa‘îd ‘Abdüsselâm b. Sa‘îd b. Ḥabîb et-Tenûhî (1415/1994). el-Müdevvene. Bey- rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Seraḥsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muḥammed b. Ebî Sehl Aḥmed (1414/1993). el-Mebsûṭ. Beyrut: Dârü’l-Marife.
Seraḥsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muḥammed b. Ebî Sehl Aḥmed (ty). Usûl es- Seraḥsî. Bey- rut: Dârü’l-Marife.
Sifil, E. B. (2016). Hz. Ömer ve Nebevî Sünnet. 5. Baskı, İstanbul: Ravza Yayıncılık.
Şâfi‘î, Muhammed b. İdris (1422/ 2001). el-Ümm. Thk. Rıfat Fevzi Abdulmuttalib, Riyâd: Dâru’l-Vefâ,.
Şîrâzî, Ebû İsḥâḳ Cemâlüddîn İbrâhîm b. ‘Alî b. Yûsuf (1996). el-Mühezzeb fi’l-Fıkhi’ş-Şâfiî. Thk. Muḥammed Zuhaylî, Beyrut: Darü’ş-Şâmiyye,.
Şirbînî, Şemsuddin Muhammed b. El-Ḥatib (1997). Muğni’l-Muḥtâc ilâ Ma‘rifeti Me‘ânî’l- Elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Marife.
‘Useymîn, Muḥammed Ṣâliḥ b. Muḥammed (1428). eş-Şerḥu’l-Mümti‘ ‘alâ Zâdi’l-Müstakni‘. Suud: Dâru İbni’l-Cevzî.
Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muḥammed b. ‘Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fâriḳî ed- Dımaşḳî (1405/1985). Siyeru A‘lâm’in-Nübelâ. Thk. Şu‘ayb Arnavûd, 3. Baskı. Bey- rût: Müessesetü’r-Risâle.
Zeylaî, Ebû Muḥammed Faḥruddîn Osmân b. ‘Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bâriî (1313/1895). Tebyînü’l-Hakâik Şerḥü Kenzi’d-Deḳâiḳ. Ḳāhire: el-Maṭbba‘atü’l- Kübrâ’l-Emirîyye.