Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Tarihsel süreçte gösterdiği gelişim: Hukuksal ve ekonomik yansımaları

Doğrudan yabancı yatırımlar gelişmekte olan ülkelere kalkınmanın finansmanında fırsatlarsunmaktadır. Ö zellikle gelişmekte olan ülkeler söz konusu yatırımları çekebilmek için yabancısermayeye yönelik teşvik politikalarına sıklıkla başvurmaktadırlar. Doğrudan yabancı sermayeyatırımları Türkiyenin büyüme ve kalkınma politikalarında önemli bir role sahiptir. Yabancı sermayealanında gerçekleştirilen sosyo -ekonomik dönüşümler etkisini zamanla göstermiş ve yabancıyatırımcılar daha yoğun bir şekilde Türkiyeye ilgi göstermeye başlamışlardır.Bu makalede, Türkiyede korumacı ve liberal politikalar arasındaki çatışmaya dayalıolarak özetlenebilecek bu dönüşüm sürecinin geçmişi, hu kuksal ve ekonomik yansımalar ile birlikteortaya konulmuştur. Çünkü bu süreç içinde olup bitenler bilinmeden Türkiyenin yabancı sermayepolitikası ve uygulamasının sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle,Türkiyede yabancı ser mayeye yönelik mevzuatının gelişimi makalenin çatısını oluşturmaktadır.Makalede siyasi, ekonomik ve dünya ölçekli genel olaylar da dikkate alınarak, kronolojik olarak birdeğerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirme yapılırken, Türkiyenin yabancı sermaye serüveniOsmanlı İmparatorluğunun son dönemi, Cumhuriyet Dönemi ve 1980 sonrası dönem şeklinde birayrıma gidilerek incelenmiştir.

Development of foreign direct investme nt in historical perspective: Legal and economic reflections

Foreign Direct Investments (FDIs) present opportunities to developing countries to financegrowth. Especially developing countries resort to promotion policies toward foreign capital to attractthe mentioned investments. Foreign direct capital investments play an important role in Turkey sgrowth and development policies. As time passes, the socio -economic transformations realized in theissue of foreign capital became more salient and foreign investors intensely started to show aninterest in Turkey.In this article, the history of the transformation process that can be summarized to be basedon the conflict between protectionist and liberal policies and its legal and economic reflectio ns arepresented. It is impossible to healthily evaluate Turkey s foreign capital policy and its implementationwithout knowing what happened in the process. Therefore, the development of the legislation about foreign capital constitutes the framework of this article. In the article, by taking into considerationthe political, economic and world-wide general events, a chronological evaluation is performed.When making this evaluation Turkey s foreign capital adventure is analyzed through making adistinctio n between the last period of the Ottoman Empire, the Republican Period and the period after1980.

PDF

___

Alpar, Cem (1977), Çok-uluslu Şirketler ve Ekonomik Kalkınma, Kalite Matbaası, Ankara.
Alpar, Cem ve Ongun, Tuba (1985), Dünya Ekonomisi ve Uluslararası Özel Kurumlar: Azgelişmiş Ülkeler Yönünden Değerlendirilmesi, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
Altuğ, Yılmaz (1971), Yabancıların Hukuki Durumu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Altun, Şafak (2008), Türkiyede Yabancı Sermayenin Tarihsel Gelişimi, G.M. Matbaacılık, İstanbul.
Avcıoğlu, Doğan (1998), Türkiyenin Düzeni, Dün- Bugün- Yarın, Tekin Yayınevi, İstanbul.
Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı (HDTM), (1993), Yabancı Sermaye Mevzuatı ve Yapılabilirlik Raporu Esasları, Ankara.
Bulutoğlu, Kenan (1970), 100 Soruda Türkiyede Yabancı Sermaye, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Erden, Deniz (2008), Cumhuriyet‟in Yabancı Sermayeye Bakışı, (Ed.) Şafak Altun, Türkiyede Yabancı Sermayenin Tarihsel Gelişimi, G.M. Matbaacılık, İstanbul.
Erdilek, Asım (2008), Balta Limanı Ticaret Anlamasından Cumhuriyet‟e, ( Ed.) Şafak Altun, Türkiyede Yabancı Sermayenin Tarihsel Gelişimi, G.M. Matbaacılık, İstanbul.
Erten, Rifat (2005), Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun Türk Yabancılar Hukuku İçindeki Yeri ve Rolü, Sözkesen Matbaacılık, Ankara.
Geyikdağı, V.Necla (2008), Osmanlı Devletinde Yabancı Sermaye 1854- 1914, Hil Yayınları, İstanbul.
Güven, Yılmaz (2008), Türkiye‟de 1980 Sonrası Dönemde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Analizi ve Ekonomik Kalkınmaya Etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, vol. 3, no. 1, (75 -97).
Hazine Müsteşarlığı, Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bültenleri. Karluk, Rıdvan (1983), Türkiyede Yabancı Sermaye Yatırımları, İ.TO Ekonomik Yayınlar Dizisi, No:13, İstanbul.
Karluk, Rıdvan (2001), Türkiyede Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı, TCMB Eğitim Müdürlüğü, Ankara.
Kepenek, Yakup ve Yentürk, Nurhan (2001), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Ormanoğlu, Burhan (2004), Yabancı Sermaye Yatırımlarına İlişkin Uyuşmazlıklar ın Çözümünde Uluslararası Tahkim, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, Ankara.
18.Parasız, İlker (2004), Türkiye Ekonomisi , Ezgi Kitabevi, Bursa.
Şimşek, Mehmet (2008), Improvement of Business Environment in Turkey, 24th Session of Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of the Islamic Conference (COMCEC), 23 Ekim Ministerial Working Session.
Şirin, Z.Ertunç (2006), Türkiyede Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Vergilendirilme Rejimi, Vedat Kitapçılık, İstanbul.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Ödemeler Dengesi İstatistikleri.
Türkmen, Sibel Yılmaz (2006), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Uludağ, Ramazan (1991), Türkiyede Yabancı Sermaye Uygulaması , Alf Matbaacılık, Ankara.
Yabancı Sermaye Derneği (YASED), Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Yılsonu Değerlendirme Rapor ları.