Türkiye'de Cumhuriyetçilik Anlayışı: 1920-1930 Dönemine Bir Bakış

Antik Yunanda temeli atılan ve Roma medeniyetinde devam eden cumhuriyetçilik teorisi 20.yyda neo-Atina ve neo-Roma düşünceleriyle birçok çalışmaya konu olmuştur. Özgürlük, egemenlik, ortak çıkar, rıza üretimi, siyasi katılım üzerinden değerlendirilen Cumhuriyetçilik zaman içinde ahlaki boyuttan ideolojik boyuta geçmiş, en sonunda bir rejim biçimi olarak siyaset biliminde yer almıştır. Atina ve Roma Cumhuriyetçiliklerinin aralarında farklar olmasına rağmen her ikisinde de yurttaş katılımı, ortak çıkar ve ege- menlik hakkının kullanımı bakımından yurttaş egemenliğinin niteliği vurgulanmıştır. Türkiye siyasi tarihinde de bir rejim biçimi olarak Cumhuriyet 1923te gündeme gelmiş, üç noktanın üzerinde teorik olarak durulmuş, fakat bunların tamamlanması zaman almıştır. Bu makalede bu üç nokta ekseninde 1920-1930 arasında Türkiyedeki Cumhu- riyetçilik teorisi tarihsel kesitte incelenecektir.

The Understanding of Republicanism in Turkey: A View to the Period between 1920 and 1930

The theory of Republicanism, which was initiated with the Greek civilization and gained momentum in the Roman Empire, has been widely elaborated in the 20th century. Within time passage the idea of Republicanism, which has been evaluated from various aspects such as freedom, soverignty, common interest, general consent, political participation transformed into an ideological dimension from the ethical one and finally took place in political science as a regime.Despite the differences between the Greek and the Roman ones, elements such as citizen participation, the common interest as well as the use of sovereignty generated the core in both. Depicting the historical background, this article aims to study the Turkish version of the theory of Republicanism in the early republican period of 1920 and 1930.

PDF

___

AHMAD Feroz (2007) Modern Türkiyenin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul.
AYDEMİR Şevket Süreyya (2001) İnkılap Neslinin Şarkısı, Modern Türkiyede Siyasi Düşünce, Cilt 2, ss-664-666.
AUDİER Serge (2006) Cumhuriyet Kuramları, Çev. İsmail YERGUZ, İletişim, İstanbul.
BİLGİN Nuri (2008-09) Yönlendirici Bir Fikir Olarak Cumhuriyet, Doğu Batı, Sayı 47 (Kasım, Aralık, Ocak) ss.105-122.
BORA Tanıl (2006) Medeniyet Kaybı, Milliyetçilik ve Faşizm Üzerine Yazılar, Birikim, İstanbul.
BORAK Sadi (1980) Atatürkün Resmi Yayınlara Girmemiş Söylev, Demeç, Yazışma ve Söyleşileri, Halkevleri Atatürk Enstitüsü Araştırma Yayınları, Ankara.
CHP Parti Programı, s.13. http://www.chp.org.tr/?page_id=70 (1 Haziran 2011).
AVDAR Tevfik (2008) Türkiyenin Demokrasi Tarihi, İmge, İstanbul.
ÇELİK Nur Betül (2001) Kemalizm: Hegemonik Bir Söylem, Modern Türkiyede Siyasi Düşünce: Kemalizm, Cilt 2, İletişim, İstanbul, ss.75-91.
ERDOĞAN Mustafa (1998) Liberal Toplum Liberal Siyaset, Siyasal Kitabevi, Ankara.
KADIOĞLU Ayşe (1999) Cumhuriyet İradesi Demokrasi Muhakemesi, Metis, İstanbul.
KARADAĞ Ahmet (2000) Türk Aydınlarında Cumhuriyet: Farklı Siyasal Duruşlar ve Farklı Sonuçlar, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 2 (Temmuz), ss.225-254.
KARPAT Kemal (2007) Türkiyede Siyasal Sistemin Evrimi-1876-1980, İmge, İstanbul.
KEYMAN Fuat, TURNAOĞLU Banu (2008-09) Neo-Roma ve Neo-Atina Cumhuri- yetçiliği: Cumhuriyetçilik, Demokratikleşme ve Türkiye, Doğu Batı, Sayı 47 (Ka- sım, Aralık, Ocak), ss. 37-64.
KONGAR Emre, Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk, http://www.scribd.com/doc/8965329/Emre-Kongar-Devrim-Tarihi-Ve- Toplumbilim-Acsndan-Ataturk (30 Mayıs 2011).
LAÇİNER Ömer (1998) Cumhuriyet Devrim mi?, Birikim, Sayı 115 (Kasım),ss.14- 19.
Nutuk, (der) ÖZEL Sabahattin, ERDİNÇ Erol Şadi (2010) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
PAÇAL Ömer (2006) Ulus - İnşa Sürecinde Cumhuriyet ve Demokrasi İlişkisi ve Türkiye Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Genel Sosyoloji ve Metodoloji Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
SÖĞÜTLÜ İlyas (2010) Cumhuriyet Türkiyesinde Modernleşme ve Bürokratik Vesa- yet, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19, ss. 49 68.
PARLA Taha (1992) Türkiyede Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Cilt 3, İletişim,İstanbul.
TUNAYA Tarık Zafer (2002) Türkiyede Siyasal Gelişmeler-1876-1938, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
TUNÇAY Mete (1999) Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
TUNÇEL Ahu (2010) Bir Siyaset Felsefesi: Cumhuriyetçi Özgürlük, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
ULUŞAHİN Nur Liberal Demokrasinin Çıkmazı:Çatışma Karşısında Barış için Azınlık- Çoğunluk İlişkisini Yeniden Düzenleme Gereği, www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/nur_ulusahin.pdf.(30 Mayıs 2011).
ÜSTEL Füsun (2009) Makbul Vatandaşın Peşinde, İletişim, İstanbul.