Ege'deki Hayalet: Türk-Yunan Deniz Sınırı, Durum ve Etkiler

Genelde devletlerin siyasal sınırları denince, milletlerarası hukukun kaideleri çerçevesin- de akla ilk gelen ülkelerin karasal sınırlarıdır. Ancak belirli bir deniz alanına kıyıdaş olan ülkeler arasında deniz sınırlarının varlığı da bir uluslararası hukuk gerçeğidir. Bu anlam- da, Ege Denizinde komşu iki devlet olan Türkiye ile Yunanistan arasında çeşitli neden- lerden kaynaklanan uyuşmazlıklara pek konu olmayan ve genellikle de dikkatlerden kaçan bir belirsizlik alanı olarak Türk-Yunan Ege deniz sınırı meselesi, tüm Türk-Yunan uyuşmazlıklarını doğrudan etkiler bir faktördür. Bu yüzden de, Yunanistanın Ege Deni- zinde uluslararası antlaşmalarla kendisine devredilen hükümranlık haklarını daha da genişletmeye çalışması ve Anadolunun 3 deniz mili dışında kalan deniz yetki alanları ile adalara sahip olmak istemesi, hem kendi içinde birtakım tutarsızlıklar taşır hem de kom- şusu Türkiye ile yeni uyuşmazlıklara neden olur bir mahiyettedir. Maruz nedenle bu çalışmanın amacı, söz konusu deniz yetki alanları ile uluslararası antlaşmalarla devredil- memiş adalar üzerinde Yunanistana egemenlik hakkı verecek herhangi bir siyasal sınır çizgisinin bulunmadığını, Egede Türkiye, İtalya ve Yunanistan arasında uluslararası antlaşmalarla belirlenmiş karasuları sınırları, geçmişten günümüze gelişen durumlar ve bunların Türk-Yunan sorunlarına etkileri bağlamında irdelemek ve ortaya koymaktır.

Ghost in the Aegean: Turkish-Greek Maritime Boundary, Situation and Impacts

When the states political boundaries are considered, territorial borders of the states are that of which appears in minds in the context of international law rules. However the presence of the maritime boundaries between riparian states of a specific sea area is a reality of international law as well. In this line, the maritime boundary issue in the Aegean Sea, which hardly appears to be a subject of the disputes arose by the different reasons of the issues between two neighbour states Turkey and Greece, and seems as an uncertainty area that is discretion of the minds, is a factor directly affecting Turkish- Greek disputes. Therefore, the issue that Greece seeks to expand her sovereign rights that are transferred by the international treaties in the Aegean Sea and wishes to gain the sovereign rights of all maritime jurisdiction areas and islands outside 3 nautical miles of Anatolian peninsula has the ability to cause new disputes regarding her neighbour Turkey as well as contain some inner inconsistencies. In this respect, the aim of this paper is to analyze and reveal non-existence of any political boundary line that could give sovereign rights to Greece for maritime jurisdiction areas and islands that are not ceded by the international treaties, regarding territorial waters boundaries designated between Turkey, Italy and Greece by the international treaties in the Aegean, developing situations from past to present times and their impacts on Turkish-Greek issues.

PDF

___

BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), HH. (Hatt-ı Humayun), nr.38053. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), HH. (Hatt-ı Humayun), nr.38053, 40556, 4824-1, 48162-2. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), HH. (Hatt-ı Humayun), nr.39989-A, 40144, 48162. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), BEO (Bâb-ı Alî Evrak Odası), GGD (Gelen-giden Defteri), nr. 1004-64/1, 53-4I. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), A. MTZ, SM (Amedi Kalemi, Eyalet-i Mümtaze, Sisam), nr. 1/64. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), DH-SYS. (Dahiliye Nezareti, Siyasi), nr. 75-12/1- 17, Lef 2, 10, 12, 13, 17, 21, 24, 27/1; BEO (Bâb-ı Alî Evrak Odası), nr. 302975. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Muahedenâme, nr. 372/9 ve 12. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), HR. SYS. (Hariciye Nezareti, Siyasi), nr. 1959/4. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), DH-SYS. (Dahiliye Nezareti, Siyasi), nr. 112- 10/10-1, lef 7, 13/1, 14, 19/1, 26, 28, 35, 37, 112-10/10-5. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), BEO (Bâb-ı Alî Evrak Odası), nr. 267606, lef 1. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), A. MTZ. SM. (Amedi Kalemi, Eyalet-i Mümtaze, Sisam), nr. 7/252, lef 59. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), HR.SYS. (Hariciye Nezareti, Siyasi), nr. 1987/5, lef 6. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi. A.Ü. SBF Dergisi. Belleten. Hürriyet, 16 Mayıs 1999. International Organization. Mediterranean Quarterly. Naval War College Review. Radikal, 4 Aralık 2009. RG (Resmi Gazete), 24 Ocak 1933. RG (Resmi Gazete), 12 Haziran 1945. RG (Resmi Gazete), 25 Mayıs 1964. RG (Resmi Gazete), 29 Mayıs 1982. Silahlı Kuvvetler Dergisi. TBB Dergisi. Tercüman, 30 Kasım 1985. To Vima, 2 Mayıs 2010. Vakit, 5 Ocak 1932. Yeni Forum. Yeni İstanbul, 1/4 Haziran 1970. Yeni Türkiye Dergisi.
AK Gökhan (2012) Megali İdea, Hissiyat, Önyargı ve Güvensizlik Fenomenleri Bağ- lamında Türk-Yunan İlişkilerine Bir Bakış, Mare Nostrum Adalar Denizinden Kıb- rısa: Akdeniz ve Sorunlar, Ed. Ulvi Keser, AKAUM Yayını, Ankara, s. 314-322.
AK Gökhan (2014) Meis (Megisti), Karaada (Rho) ve Fener Adası (Hypsili)nın Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorununa Muhtemel Etkileri Başlıklı Tebliğ, 9. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi (24-25 Nisan 2014), Doğu Akdeniz Üni- versitesi, Gazi Mağusa, KKTC, 25 Nisan.
Anadolu Ajansı (Atina) (2010) Yunanistan Hükümet Sözcüsü Petalotis: Türkiye ile Sadece Kıta Sahanlığı Sorunu Var, 11 Mayıs.
ARMAOĞLU Fahir (1985) Belgelerin ışığında Oniki Ada meselesi-4 (Yunanistan savaş bitmeden ganimet istiyor), Tercüman, 30 Kasım, s. 2.
BAŞEREN Sertaç Hami (1998) Egede Ada, Adacık ve Kayalıkların Uluslararası Andlaşmalarla Tayin Edilen Hukukî Statüsü, Egede Temel Sorun: Egemenliği Tartışma- lı Adalar, Yay.Haz. Ali Kurumahmut, TTK Yayınları, Ankara, s. 81-116.
BAŞEREN Sertaç Hami (2006) Ege Sorunları, TÜDAV Yayınları, İstanbul, 2. bs.
BAŞEREN Sertaç Hami ve KURUMAHMUT Ali (2003) Egede Egemenliği Devredilmemiş Adalar, SAEMK Yayınları, Ankara.
BOOTH Charles Douglas ve BOOTH Isabelle Bridge (1928) Italys Aegean Possessions, Arrowsmith, London.
BOSTAN İdris (Ed.) (2003) Ege Adalarının İdarî, Malî ve Sosyal Yapısı, SAEMK Yayınla- rı, Ankara.
BÖLÜKBAŞI Deniz (2004) Turkey and Greece The Aegean Disputes: A Unique Case in International Law, Cavendish Publishing Limited, London.
BROWNLIE Ian (1990) Principles of Public International Law, Clarendon Press, Oxford, 4. Ed.
BULUT Gökay (2012) Ege Hava Sahası Sorunları, Çözülmüş Olanlar ve Sorunların Geleceği, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Yıl 8, Sayı 16 (Aralık), s. 115-146.
COŞAR Ömer Sami (1970) Türk topraklarında Yunan idaresi var! / Lozan antlaş- ması yürürlükte değil mi? / Kaçakçılar adası: Meis / Meisdeki Rumluğu Yuna- nistan öldürdü, Yeni İstanbul, 1/4 Haziran, s. 1 ve 7 / 1 ve 7 / 1 ve 7 / 1 ve 7.
Düstur, T. III, C.V, 11 Ağustos 1339-19 Teşrinievvel 1340, İstanbul Nemci İstiklal Mat- baası Başvekalet Müdevvenat Müdiriyeti tarafından tab ettirilen 1931 yılı baskısı.
ERİM Nihat (1953) Devletlararası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri (Cilt-I: Osmanlı İmpara- torluğu Antlaşmaları), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
GÜNDÜZ Aslan (2013) Milletlerarası Hukuk - Temel Belgeler Örnek Kararlar, Beta Yayıne- vi, İstanbul, 5. bs.
HALATÇI ULUSOY Ülkü (2013) Uluslararası Hukuk Açısından Ege Hava Sahasında Türkiye ve Yunanistan Arasındaki Sorunlar, TBB Dergisi, Sayı 109 (Kasım-Aralık), s. 303-334.
ICAO Document, CA.143, ATC/CA.44, dated October, 15, 1946.
ICAO Final Report of the Rules of the Air and Air Traffic Control Committee, Second Middle East Regional Air Navigation Meeting (Istanbul, October-November 1950),
ICAO Document 7055, MID/2-RAC, Montreal, February 1951, s. 15 ve 17.
İNCE Fuat (2013) Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi (Lozan Antlaşması Özel Sayısı), Yıl 26, Sayı 53, s. 101-128.
KARAN Ceyda (2009) Yunanistan ile dört düzlem ve Ahlak-ı Alai üzerinden işbirliği çabası, Radikal, 4 Aralık, s. 16.
KARĞIN Şahin (2010) Ege Adalarının Hukuksal Statüsü (Ege Sorunları), Yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
KEMAL Habibzade Rodoslu Ahmet (1996) Isporad Adaları ve Tarihçesi (Oniki Ada), Çev. Cemalettin Taşkıran, Genelkurmay Basım Evi, Ankara.
KESER Ulvi ve AK Gökhan (2013/2) Egede Yunanistanın Türk Adaları: Unutulmayanlar, Motif Akademi, Kıbrıs Özel Sayısı-II, s. 146-166.
KOCAOĞLU A. Mehmet (1996) Lozan Barış Antlaşması Türkiye Cumhuriyetinin Tapu Senedidir, Yeni Forum, Cilt 17, Sayı 327 (Ağustos), s. 32-38.
KODAMAN Bayram (Yay.Haz.) (1993) 1897 Türk-Yunan Savaşı (Teselya Tarihi), TTK Yayınları, Ankara.
KURUMAHMUT Ali (Yay.Haz.) (1998) Egede Temel Sorun: Egemenliği Tartışmalı Adalar, TTK Yayınları, Ankara.
KURUMAHMUT Ali (2013) Karaada (Ro), Meis ve Fener Adası (İpsili), Doğu Akde- niz Deniz Yetki Alanlarında Hukuk ve Siyaset, Yay.Haz. Sertaç Hami Başeren, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara, s. 327-335.
KÜÇÜK Cevdet (Ed.) (2001) Ege Adalarının Egemenlik Devri Tarihçesi, SAEMK Yayınla- rı, Ankara.
KÜÇÜK Cevdet (Ed.) (2002) Türk Hakimiyetinde Ege Adalarının Yönetimi, SAEMK Yayınları, Ankara.
L-12 Hava Yolu Haritası (Air Map Chart), DOD Flight Information Publication Enroute Low Altitude Europe North Africa and Middle East, US National Geospatial Intelligence Agency, St. Louis, Missouri, 10 March 2001.
LNTS (League of Nations Treaty Series), Cilt 28, Sayı 11.
MANSEL Arif Müfit (1988) Ege ve Yunan Tarihi, TTK Yayınları, Ankara.
MERAY Seha L. (Çev.) (2001) Lozan Barış Konferansı: Tutanaklar-Belgeler, [8 kitap], Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 3. bs.
MOUSTAKIS Fotios ve SHEEHAN Michael (2002) Democratic Peace and the European Security Community: The Paradox of Greece and Turkey, Mediterranean Quarterly, Cilt 13, Sayı 1 (Kış), s. 69-85.
ÖNDER Adnan (2008) Türk Yunan İlişkileri (Kıta Sahanlığı Meselesi), Yayınlamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
ÖRENÇ Ali Fuat (2000) Türk Hâkimiyetinde Ege Adaları Tarihi, Yeni Türkiye Dergisi, (Dosya: 701 Osmanlı Özel Sayısı), Cilt 31, Sayı 1, Ankara, s. 327-336.
ÖZEL Sabahattin (1995) Meis Adası ve Başlangıcından Günümüze Meis Sorunu, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Cilt 114, Sayı 345, Ankara, s. 3-8.
ÖZMAN M. Aydoğan (1988) Egede Karasuları Sorunu, A.Ü. SBF Dergisi, Cilt 43, Sayı 3 (Temmuz-Aralık), s. 173-182.
PAZARCI Hüseyin (1992) Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü, Turhan Kitabevi, Ankara, Göz. Geç. 2. bs.
PAZARCI Hüseyin (2006) Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, Gün. 4. bs. Report of the Third European Mediterranean Regional Air Navigation Meeting (Paris, February-March 1952), ICAO Document 7280, EUM II/1952.
RG (Resmi Gazete), 24 Ocak 1933, Sayı 2313 (4 Ocak 1932 tarihli Anadolu Sahilleri ile Meis Adası Arasındaki Ada ve Adacıkların ve Bodrum Körfezi Karşısındaki Adanın Cihedi Aidiyeti Hakkındaki Sözleşme). RG (Resmi Gazete), 12 Haziran 1945, Sayı 6029. RG (Resmi Gazete), 25 Mayıs 1964, Sayı 11711. RG (Resmi Gazete), 29 Mayıs 1982, Sayı 17703.
SAKA Mehmet (1974) Ege Denizinde Türk Hakları, Dergâh Yayınları, İstanbul, 3. bs.
SCHMITT Michael N. (1996) Aegean Angst-The Greek-Turkish Dispute, Naval War College Review, Cilt 49, Sayı 3 (Yaz), s. 42-72.
SOYSAL Mümtaz (1999) Egede ciddiyet, Hürriyet, 16 Mayıs, s. 13.
SYRIGOS Angelos M. (1998) The Status of the Aegean Sea According To International Law, Sakkoulas, Athens.
ŞİMŞİR Bilâl N. (Haz.) (1989) Ege Sorunu: Belgeler Cilt-I (1912-1913), TTK Yayınları, Ankara, 2. bs.
TARKAN M. Tevfik (1976) Ege Denizi Kıyıları ve Kıta Sahanlığı Sorunları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı 7, s. 219-234.
TAŞKIRAN Cemalettin (1996) Oniki Adanın Dünü ve Bu Günü, Genelkurmay Basım Evi, Ankara.
TOLUNER Sevin (1989) Milletlerarası Hukuk Dersleri - Devletin Yetkisi, Beta Yayınevi, İstanbul, 4.bs.
To Vima Gazetesi (2010) İstikşafı Temasların Gri Bölgeleri, 2 Mayıs, s. 3. Treaties and Other International Acts Series, No 1648.
TURAN Şerafettin (1965) Rodos ve 12 Adanın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı, Belleten, Cilt 29, Sayı 113, s. 77-119.
TURNER Robert K. (1947) Selected Bibliography, International Organization, Cilt 1, Sayı 3 (1 Eylül), s. 591-606.
United Nations (1997) The Law of the Sea-United Nations Convention on the Law of the Sea, UN Publication, New York.
UNTS (United Nations Treaty Series), Cilt 49, Sayı 3.
UZGEL İlhan (2002) İtalyayla İlişkiler, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt-I: 1919-1980), Ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İs- tanbul, 6.bs., s. 292-313.
Vakit (1932) Italyayla aramızda adalar ihtilâfı halledildi, 5 Ocak, s. 2.
YAVUZ Celalettin (2003) Menteşe Adaları (Oniki Ada)nın Tarihi, Deniz Harp Okulu Basım Evi, İstanbul.
http://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf, 10 Eylül 2014.
http://www.bugun.com.tr/son-dakika/davutoglu-egede-deniz-sinirlari--haberi/603523, 24 Eylül 2014.
https://maps.google.com/maps/ms?msid=214251874171328371563.0004bc7efbd0720 39360b&msa=0&ll=38.376115,36.804199&spn=13.852143,28.54248&dg=feature, 7 Ekim 2014.
http://www.defence-point.gr/news/?p=44079, 8 Ekim 2014.