Kaan Kutlu ATAÇ

4414

2. DÜNYA SAVAŞI SONRASI SOVYET TEHDİDİ VE TÜRKİYE (1945-1946)

2. Dünya Savaşı'nın mutlak galipleri Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği savaşın sona ermesinin hemen ardından bu kez kendi etki alanlarını koruma ve genişletme mücadelesine girişmişlerdi. Savaşın zoraki müttefikleri artık küresel boyuttaki bir güç mücadelesinin iki kutbunu temsil ediyordu. Kapitalist Amerika ile komünist Sovyetlerin temsil ettiği iki farklı dünya görüşünün küresel savaşının Doğu Akdeniz ve Ortadoğu bölgelerine yansıması ise özellikle Türkiye üzerinde etkili oldu. Bu mücadelenin Doğu Akdeniz ve Orta Doğu'daki en önemli dönüm noktası da 7 Haziran 1945'te Sovyetler Birliği'nin Türkiye'den toprak talebi ve Boğazların yönetiminde hak iddiasıydı. Sovyet talepleri, Türkiye'de toprak bütünlüğü ve güvenlik endişelerinin artmasına neden oldu. Bu endişeler kıskacındaki Türkiye, ABD liderliğindeki Batı bloğuna katılma politikalarını hızlandırdı. Ancak bu süreç Türkiye açısından kolay olmamış, başlangıçta belirsizliklerle dolu ve yalnızlık duygusunun hâkim olduğu bir döneme işaret etmiştir. 1947'de Truman Doktrinin ilanına kadar Türk devlet adamlarında dış politikada güvenilir müttefik arayışında yalnızlık ve endişe hâkim olmuştur

ATAÇ, Kaan Kutlu, The Soviet Threat and Turkey After the Second World War (1945-1946), CTAD, Volume 13, Issue 25 (Spring 2017), pp. 181-212

The absolute winners of World War II, the United States of America and the Soviet Union, started struggle of protecting and widening their own separate spheres of influence, just after the end of the war. Ad hoc allies of the war were now representing the opposite poles of the struggle for power on a global scale. The reflections of global war of two distinctive world views, represented by the capitalist USA and the communist Soviets, on the East Mediterranean and on the Middle East regions had a great influence, particularly on Turkey. The most substantial milestone of that struggle in the East Mediterranean and the Middle East was the Soviet Union’s claims of territories and administration of Straits from Turkey. The Soviet claims gave rise to increase of anxieties of territorial integrity and security in Turkey. Under these anxieties, Turkey accelerated the policies to accede to the Western bloc led by the USA. However, this period was not very easy for Turkey, but it was characterized by a period of uncertainties and dominated by a sense of loneliness at the beginning. Until the declaration of the Truman Doctrine in 1947, loneliness and anxiety dominated in Turkish statesmen’s mind in search of reliable ally in foreign policy
PDF

___

  • Foreign Relations of the United States (FRUS)
  • FRUS, 1940, V..1
  • FRUS, 1941, V.3
  • FRUS, 1943, V.4
  • FRUS, 1945, V.1
  • FRUS, 1945, V.2
  • FRUS, 1945, V.8
  • FRUS, 1946, V.6
  • FRUS, 1946, V.7
  • FRUS, 1947, V.5
  • Kitap ve Makaleler ACHESON Dean (1969) Present at the Creation: My Years at the State Department, W.W. Norton, Inc.
  • AÇIKALIN Cevat (1992) “Cevat Açıkalın’ın Anıları: 2. Dünya Savası’nın İlk Yılları (1939-1941)”, Belleten, Cilt 56, No: 217, s. 985-1079.
  • AYDIN Mustafa (2009) “İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye”, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar.
  • 14.Baskı,. İletişim Yayınları, s. 399-476.
  • AYDOĞAN Erda (2007) Kliment Yefromoviç Voroşilov'un Türkiye'yi Ziyareti ve Türkiye- Sovyet Rusya İlişkilerine Katkısı, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 39, Mayıs, s. 337-357.
  • BİLSEL Cemil (1947) The Turkish Straits in the Light of Recent Turkish-Soviet Russian Correspondence, The American Journal of International Law, vol. 41, no. 4, Oct., s. 727-747.
  • COSSABOOM Robert ve Gary LEISER (1998) Adana Sation 1943-1945: Prelude to the Post-war American Military Presence in Turkey, Middle Eastern Studies, V.34, No: 1, January, s.73-86.
  • CRISS Nur Bilge (2000) “Önsöz”, Türkiye’nin Batı İle ittifaka Yönelişi, Melih ESENBEL, İsis Yayıncılık.
  • DERİNGİL Selim (2003) Denge Oyunu İkinci Dünya Savasında Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • DJILAS Milovan(1962) Conversations with Stalin, Harcourt, Brace,1962.
  • DONOVAN Robert J.(1977) Conflict and Crisis: ThePresidency of Henry S. Truman, 1945-1948, Norton.
  • ERKİN Feridun Cemal (1968) Türk–Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Başnur Matbaası.
  • FERREL Robert H. (1980)Off the Record: The Private Papers of Harry S. Truman, Harper&Row. GADDIS John Lewis (1994) “The Tragedy of Cold War History: Reflections on Revisionism”, Foreign Affairs, V.73, No: 1,Jan.-Feb., s.142- 154.
  • --------------------------- (2005) Strategies of Containment: A Criticial Appraisal of American National Security Policy During The Cold War, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş baskı, Oxford University Press.
  • ---------------------------(2005) The Cold War: The Deals The Spies The Truth, Penguen Books.
  • GÖNLÜBOL Mehmet (1995) Olaylarla Türk Dış Politikası, 9.Baskı, Siyasal Kitabevi.
  • GREENWOOD Sean (2000)Britain and the Cold War, 1945-1991, Palgrave, 2000.
  • GÜÇLÜ Yücel (1998) The Uneasy Relationship Turkey’s Foreign Policy Towards the Soviet Union at the Outbreak of the Second World War, The Turkish Yearbook, V. 28, s.105-137.
  • GÜRÜN Kâmuran (1991) Türk-Sovyet İliskileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • HALE William (2003)Türk Dış Politikası 1774-2000, çeviren Petek Demir, Mozaik.
  • HALLE Louis J. (1976) Soğuk Harp, Çev. Fahri Çeliker, Genelkurmay Basımevi, 1976.
  • HARBUTT Fraser J. (1986) The Iron Curtain: Churchill, America, and the Origins of the Cold War. Oxford University Press.
  • HOBSBAWN Eric(2015)Kısa 20. Yüzyıl: 1914-1991 Aşırılıklar Çağı, çeviren Yavuz Alogan, Everest Yayınları.
  • JONES Howard (1997) New Kind of War: America, Oxford University Press. KENNAN George F.(1969) Memoirs, 1925–1950,Bantam.
  • KILIÇ Altemur (1959) Turkey and the World, Public Affairs Press.
  • KUCHEROV Samuel(1949) The Problem of Constantinople and the Straits, The Russian Review, Vol. 8, No. 3, July, s. 205-220.
  • KUNERALP Zeki (1982) İkinci Dünya Harbi’nde Türk Dış Siyaseti: Dışişleri Bakanlığı’nın Onbir Telgrafı, İstanbul Matbaası.
  • KUNIHOLM Bruce Robellet (1980) The Origins of the Cold War in the Near East: Great Power Conflict and Diplomacy in Iran, Turkey, and Greece, Princeton University Press.
  • LEFFLER Melvyn P. (1985) Diplomacy, and the Cold War: The United States, Turkey, and NATO, 1945-1952,The Journal of American History, vol. 71, no. 4, s. 807-825.
  • MADANOĞLU Cemal (1982) Anılar (1911–1953), Evrim Yayınevi.
  • MASTNY Vojtech (1979) Russia’s Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941-1945, Colombia University Press.
  • MAZOWER Mark (2013) Karanlık Kıta, Çev. Mehmet Moralı, Alfa.
  • McGHEE George (1990) The US-Turkish-NATO Middle East Connection: How the Truman Doctrine and Turkey’s NATO Entry Contained Soviets, Macmillan.
  • MILLMAN Brock (1995) Turkish Foreign and Strategic Policy 1934-42, Middle Eastern Studies, V.31, No: 3, July s. 483-508.
  • MR. X. (1947) The Sources of Soviet Conduct, Foreign Affairs, July, s. 566–582.
  • PECHATNOV Vlademir (1995) The Big Three After World War II: New Documents on Soviet Thinking about Post War Relations with The United States and Great Britain, Working Paper No. 13, 1995, Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Centre for Scholors.
  • RESIS Albert (1978) The Churchill-Stalin Secret ‘Percentages’ Agreement on the Balkans, Moscow, October 1944,The American Historical Review, vol. 83, no. 2, Apr., s. 368-387.
  • ROBERTS Geoffrey (2011) Moscow's Cold War on the Periphery: Soviet Policy in Greece, Iran, andTurkey, 1943–8,Journal of Contemporary History, vol. 46, no. 1, January, s.58-81.
  • ROOSEVELT llioy (y.t.y.) İfşa Ediyorum!: Roosevelt’in Oğlunun Hatıraları, ikinci baskı, Çev. Semih Yazıcıoğlu, Nebioğlu Yayınevi.
  • SADAK Necmeddin (1949) Turkey Faces the Soviets, Foreign Affairs, vol. 27, no. 3, 1949, s. 449-461.
  • SARAY Mehmet (2000) Sovyet Tehdidi karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi, III. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Hatıraları ve Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi.
  • SAVILLE John (1993) The Politics of Continuity: British Foreign Policy and the Labour Government 1945-1946, Verso.
  • SCHLESINGER Arthur (1967) Origins of the Cold War, Foreign Affairs, 46, October, s.22-52.
  • Tahran, Yalta ve Potsdam Konferansları: Gizli Belgeler (1972), Çev. Fahri Yazıcı, Sinan Yayınları.
  • TOKER Metin (1998) Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973, C. I, Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950, 4. Basım, Bilgi Yayınevi.
  • TRACHTENBERG Marc (2008) The United States and Eastern Europe in 1945: A Reassessment, Journal of Cold War Studies, V.10, No: 4, Fall, s.94-132.
  • ÜLMAN Haluk (1961) Türk-Amerikan Diplomatik Münasebetleri: 1939-1947, SBF Yayınları.
  • WEISBAND Edward (2002) 2.Dünya Savaşı ve Türkiye, ÖrgünYayınevi.
  • XYDIS Stephen G. (1967) Truman Doctrine in Perspective, Balkan Studies, V.8, s.239-262.
  • ZUBOK Vladislav ve Constantine PLESHKOV (1996) Inside the Kremlin’s Cold War: From Stalin to Khruschev, Harvard University Press.
  • ZUBOK Vladislav M.(2007) A Failed Empire: theSovietUnion in the Cold War from Stalin to Gorbachev, The University of North Carolina Press.
  • ZULKANAIN Abdul Rahman v.d. (2013) Britain, the United Nations and the Iranian Crisis of 1946, Middle-East Journal of Scientific Research 18 (11), s.1544- 1556.
  • Gazete ve Dergiler Cumhuriyet, 7 Nisan 1946
  • Tempo, sayı 52, 31.12.1997.
  • İnternet Kaynakları
  • CC CPSU Plenum, Evening 28 June 1957 notları, 06/28/1957, Istoricheskiiarkhiv 3-6(1993)
  • and 1-2(1994), Çev. Aldrich-Moodie Benjamin, http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=va2.docu ment&identifier=5034F03A-96B6-175C- 997CF0E22D8D3F3E&sort=Collection&item=Soviet%20Foreign%20Poli cy, Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2012.
  • HENDERSON Loy W.(1976) Oral History Interview ,Truman Library, https://www.trumanlibrary.org/oralhist/hendrson.htm, Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2012.
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1305-1458
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

2. DÜNYA SAVAŞI SONRASI SOVYET TEHDİDİ VE TÜRKİYE (1945-1946)

Kaan Kutlu ATAÇ

Türkiye-Macaristan İlişkilerinde İtalya’nın Rolü (1928-1933)

Emre SARAL

Lozan Konferansı Tutanakları Ve Arnavutluk’un Atina Büyükelçiliği Raporları Temelinde Mübadelede Yunanistan’daki Müslüman Arnavutların Durumu

Halil ÖZCAN

AVUSTURYA-MACARİSTAN İMPARATORLUĞU’NUN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA İKTİSADÎ-ASKERÎ NÜFUZU (1914-1918) 

Bilge KARBİ

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Topraklarındaki Romen Esirler

Yasemin TÜRKKAN TUNALI

Türk Sağındaki Politik Çatallaşmaya Adalet Partisinden Bakmak: 1961-1967 Yılları Arası AP İçerisinde Yaşanan "Müfrit-Mutedil" Mücadelesi ve Bu Mücadelenin “Türkeş Hareketi” ile Olan Münasebeti

Ferit Salim SANLI