1220373

Medine’de Yaşanan Remâde (Kıtlık) Yılı ve Hz. Ömer

İnsanlık tarihinde birçok kıtlık olayı yaşanmıştır. Bunlardan bazıları, insanların felaketiyle neticelenmiştir. Müslümanlar da bu kıtlıklardan nasibini almıştır. Hz. Peygamber’in dönemin-den günümüze kadar sayısız kıtlık örnekleri bulunmaktadır. Bunların içerisinde en önemli olanlarından biri de Ömer b. el-Hattâb’ın (öl. 23/644) halifeliği döneminde Medine ve çevre-sinde etkili olan kıtlık hadisesidir. Hz. Ömer’in halifeliğinin 6. yılına tekabül eden bu kıtlığın olumsuz sonuçları oldu. Yağmurların yağmadığı ve toprağın kül haline geldiği bu dönemde, canlılar zarar gördü ve bazı ölüm vakaları yaşandı. Şehirdeki imkânlar kıtlığı gidermede yeter-siz kalınca halife, çevre vilayetlerden yardım talebinde bulundu. Buralardan gelen yardımlar sayesinde halk, bir nebze de olsa rahat bir nefes aldı. Remâde yılı olarak bilinen kıtlık yılında Hz. Ömer, halktan zekât almadığı gibi hırsızlıktan dolayı had cezasını da geçici olarak uygula-madı. Hz. Ömer, sebepler dairesinde elinde olan bütün imkânları seferber ettikten sonra kurak-lığın ortadan kalkması için yağmur duasına çıktı. Yağmurlar yağıp hayat normale döndükten sonra halife, Medine’nin kırsal kesiminde bulunan ve kıtlıktan dolayı şehre gelen insanları ikametgâhlarına geri gönderdi.

The Year of The Remade (famine) in Madinah and Umar

There have been many famine incidents in the human history. Some of these have resulted in the disaster of the people. Muslims have also suffered from these famines. There have been countless famine examples from the time of the Prophet. One of the most significant of these famines is the famine incident that was effective in Madinah and its surroundings during the khalīfat of Umar bin al-Hattab (d. 23/644). This famine, corresponding to the 6th year of the khalīfat of Umar, had negative consequences. In this period when the rains were not falling and the soil almost turned to ash, creatures were harmed, and some deaths occurred. When the opportunities in the city were insufficient to eliminate the shortage, the khalif asked for help from the surrounding provinces. The coming help eased the situation for the people. In this famine year, which is known as the Remade year, Umar did not collect zakat from the public, nor applied a sentence to theft in this period. Umar did everything in his power but as the effects of the famine did not lessen, Umar went to the rain prayer for the drought to disappear. When the rain came, life took its normal course and the people who came to Madinah from the rural parts due to the famine were sent back home by the khalīfa.

Keywords:

Islamic History, Prayer of Rain, Famine, Madinah Umar,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Musned. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1995.

Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Kitabü’z-zühd. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.

Ahmed Cevdet Paşa. Kısas-ı enbiya ve tevârih-i hulefâ. çev. Metin Muhsin Bozkurt. 2 Cilt. İstan-bul: Çile Yayınları, ts.

Ahmet Şimşirgil-Ekrem Buğra Ekinci. Ahmed Cevdet Paşa ve Mecelle. İstanbul: KTB Yayınlan, 2008.

Algül, Hüseyin. İslâm Tarihi Hulefâi Râşidîn. 3 Cilt. Bursa: Emin Yayınları, 2018.

Algül, Hüseyin. “Mürre Seriyyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 23 Ocak 2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/Mürre Seriyyesi.

Ali Muhammed Sallabi. II. Halife Hz. Ömer’in Hayatı, Şahsiyeti ve Dönemi. çev. Mehmet Akbaş. İstanbul: Ravza Yayınları, 2008.

Ateş, Süleyman. Hz. Ömer. 2 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 2017.

Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Davud. Ensâbu’l-eşrâf. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.

Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Davud el-Belâzurî. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Meârif, 1987.

Beyhakî, Ebû Bekir el-Beyhakî Ahmed b. Hüseyn b. Ali b. Musa. es-Sünenu’l-kubrâ. thk. Mu-hammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.

Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2003.

Çubukçu, Asri. “Halime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 29 Ocak 2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/halime.

Demir Akgün, Sevim& Öztürk, Levent, “Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu”, Hz. Ömer ve Kıtlık (Âmü’r-Remâde) Yılı (Sivas, 2018), 333-340.

Dîneverî, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî ed-. el-Ma’ârif. thk. Ser-ver Ukkâşe. Kâhire: Darü’l-Ma’ârif, ts.

Diyârbekirî, Huseyn b. Muhammed b. Hasan ed-Diyârbekirî. Târîhu’l-hamîs fi ahvâli’l-enfesi nefîs. 2 Cilt Beyrut: Dârul’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.

Ebû Davud, Ebû Davud Süleyman b. Eş’as es-Sicistâni el-Ezdî. Sünenu Ebî Dâvud. Beyrut: Dâru’r-Risâletu’l-Âlemiye, 2009.

Ebû Ubeyd, Kasım b. Sellam. Kitâbü’l-emvâl. thk. Dr. Muhammed Ammare. Beyrut: Darü’ş-Şuruk, 1989.

Ebû Yusuf, Ya’kub b. İbrahim. Kitabü’l-harâc. Beyrut: Darü’l Ma’rife, 1979.

Fayda, Mustafa. Hulefâ-yı Raşidin Devri: (Dört Halîfe Dönemi). İstanbul: Kubbealtı, 2015.

Halife b. Hayyât. Târîhu Halife b. Hayyât. Riyad: Dâru Tayyibe, 1985.

İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekir b. Ebi Şeybe Abdullah b. Muhammed b. İbrahin b. Osmân. el-Musannef. 7 Cilt Riyad: Dâru’t-Tâc, 1989.

İbn Habib, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî. el-Muhabber. çev. Âdem Âpak-İsmail Güler. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.

İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Sâid b. Hazm el-Endülisî. Cevâmiu’s-sîretu’n-nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.

İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. Ed. Mehmet Azimli. çev. Harun Bekiroğlu. Ankara: Ankara Okulu Ya- yınları, 2017.

İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdulmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. 4 Cilt Beyrut: Dâru’l-Kitabu’l-Arabî, 1990.

İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretu İbn İshâk. thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Hayra Hizmet Vakfı Neşriyat, 1981.

İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebi Bekir b. Eyyub b. Sa’d Şemsuddin b. Kayyim el-Cevziyye. Zâdu’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibâd. 6 Cilt Beyrut: Müessesetu’r- Risale, 1994.

İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt Beyrut: Mektebetu’l-Maârif, 1990.

İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. Sünenu İbn Mâce. Riyad: Mekte-betü’l-Meârif, ts.

İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Menî ez-Zührî. Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr. 11 Cilt. Kahire: Mekte-betü’l-Hâncî, 2001.

İbnü’l-Esîr, İzzuddin Ebü’l Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târih. thk. Ebi’l-Fida Abdullah Kadı. 11 Cilt. Beyrut: Darü’l Kütübi’l Alemiyye, 1987.

Kallek, Cengiz. Asr-ı Saâdet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.

Kândehlevi, Muhammed Yusuf. Hz. Peygamber ve Ashabının Yaşadığı Müslümanlık. çev. Ahmet Muhtar Büyükçınar, Ahmet Ömer Tekin, Ömer Faruk Harman. 4 Cilt İstanbul: Kalem Yayınevi, 1977.

Komisyon. Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014.

Köksal, Mustafa Asım. İslam Tarihi: Peygamberler Peygamberi Hz. Muhammed Aleyhisselam ve İslamiyet. İstanbul: Işık Yayınları, 2008.

Mahmud Şakir. Hz. Adem’den Bugüne İslam Tarihi. çev. Ferit Aydın. 8 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2004.

Makrizî, Takıyyuddîn Ahmed b. Ali b. Abdulkadir Muhammed el-Makrizî. İmtâu’l-esmâ’. 15 Cilt Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.

Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Muvatta. Beyrut: Dâru Ahyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1985.

Muhammed Ebu Zehra. İslam Hukukunda Suç ve Ceza. çev. İbrahim Tüfekçi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1994.

Muhammed Hamidullah. İslam Peygamberi: (Hayatı ve Faaliyeti). çev. Salih Tuğ. İstanbul: 2 Cilt İmaj Yayınevi, 2003.

Muslim, Ebu’l Huseyn el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Sahîh’u-Muslim. Riyad: Dâr’u-Taybe, 2006.

Öner, Abdulkerim. Beytülmâl Devlet Hazinesi. İstanbul: Siyer Yayınları, 2019.

Özaydın, Abdulkerim. “Câr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 18 Ocak 2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/car--bureyke.

Özhazar, Hüseyin. Adaleti ve Yenilikleriyle Hz. Ömer. İstanbul: Tire kitap, 2016.

Philip K. Hİtti. Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1989.

Sarıcık, Murat. Hz. Ali İlk Üç Halifeyle Kavgalı mıydı? İstanbul: Nesil Yayınları, 2012.

Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-. el-Mebsût. 31 Cilt Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1993.

Suyutî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekir es-Suyutî. Târîhu’l-hulefâ. Beyrut: Darü’l-Minhac, 2013.

Şibli Nu’mani. Bütün Yönleriyle Hz. Ömer ve Devlet İdaresi. çev. Talip Yaşar Alp. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2015.

Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusûl ve’l-mulûk. 11 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.

Temîmî, Ebu Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî et-. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbaru’l-hulefâ. İskenderiye: Daru’l-İbn Haldûn, ts.

Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb. Târîhu’l-Ya’kûbî. 2 Cilt Beyrut: Şeriketu’l-İ’lamî, 2010.

Yakut, Ebu Abdullah b. Abdillah el-Hamevî. Mu’cemü’l-buldân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1977.

Yusuf el-Kardâvî. İslam Hukukunda Zekât. çev. İbrahim Sarmış. İstanbul: 2 Cilt Kayıhan Yayın-ları, 1984.