Mahiyeti, ortaya çıkışı, ilk olarak nasıl ve hangi anlamlar çerçevesinde kullanıldığı gibi hususlarda yoğun tartışmaların yaşandığı Selefîlik, son birkaç asrın en fazla gündeme gelen konularındandır. Selefîlik ile ilgili tartışmalar bazen bu kavramın bir zihniyete mi yoksa mezhebe mi karşılık geldiği ile ilgili olarak yaşanırken bazen de bu olgu, İslam düşünce tarihinde yer edinmiş birtakım önemli isimlerle ilişkili olarak gündeme getirilmektedir. Bu kavramla adı en sık anılan isim olarak ise karşımıza İbn Teymiyye (ö. 728/1328) çıkmaktadır. Bu nedenle makalemizde Selefîliğin teorisyeni ve en güçlü temsilcisi olarak görülen İbn Teymiyye’nin eserlerinde Selefîlik/Selefiyye kavramının nasıl ve hangi anlamlara karşılık gelecek şekilde kullanıldığı mercek altına alınmıştır. Bu kullanımdan hareketle Selefîlik kavramı analiz edilirken konu ile yakından ilgili aynı zamanda İbn Teymiyye’nin kavram setinin en önemli yapıtaşlarından biri olan selef kavramı da tartışmaya dâhil edilerek konunun etraflı bir biçimde ele alınması sağlanmıştır. İbn Teymiyye’nin selef ve Selefiyye kavramlarını kullanım şekline bakıldığında karşımıza çıkan ilk husus, Selefiyye kavramına nispetle selef kavramının çok daha fazla kullanılmış olmasıdır. Böylece İbn Teymiyye düşüncesinde selef kavramı, gelenekteki kullanımına da uygun bir biçimde ilk asırlarda yaşamış İslam toplumunu ve bu toplumun ortaya koyduğu din anlayışını ifade etmektedir. Çoğunlukla terkip halinde yer verilen Selefiyye kavramının ise İbn Teymiyye döneminde varlık kazanmış sınırları belirli bir ekol veya yapıdan ziyade bir zihniyeti ve düşünme biçimini yansıtır bir biçimde kullanıldığı görülmektedir. Özet: Mezhepler, din anlayışlarındaki farklılaşmaların kurumsallaşmasıyla ortaya çıkan beşer ürünü yapılardır. Farklı din anlayışlarının sistematik teoloji ve fıkıh üretmesi, kendi edebiyatını oluşturması, yayılma göstermesi ve diğer düşünce sistemlerinden ayrışması, mezhep adı verilen yapıların ortaya çıkış sürecinin en önemli dönüm noktalarıdır. Mezheplerin oluşum sürecini belirleyen en önemli değişkenlerden biri de mezhebin üzerine oturduğu zihniyettir. Bilinmektedir ki mezhepler, örtük referans sistemi olan zihniyetlerin görünür hale gelmesiyle varlık alanına çıkmaktadır. Dolayısıyla her mezhebin dayandığı bir zihniyet vardır ancak her zihniyet mezhep olma noktasına gelememiştir. Bazı zihniyetler, farklı mezheplere değişik tonlarda etkide bulunmuş olmakla birlikte bazıları sadece bir mezheple anılma gibi bir durumla karşı karşıya kalmıştır. Aslında bir zihniyet olan ama mezhep olup olmadığı ile ilgili önemli tartışmalara konu edinmiş düşünme biçimlerinden biri de Selefîliktir. Her ne kadar daha eskilere gidildiğinde literatürde “es-selefiyye” şeklinde bir kullanıma rastlansa da bir tür din anlayışı ya da zihniyet olarak Selefîliğin kendi varlığını hissettirmesi, XVIII. ve XIX. yüzyıllarda gerçekleşmiştir. Yine bu dönemlerden itibaren Selefîliğin tanımlanmasına dair tartışmaların baş gösterdiği bilinmektedir. XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise Selefîlik, gerek İslam dünyasının gerekse Batı’nın gündeminde yoğun bir biçimde yer almaya başlamıştır. Bu durum, Selefîliğin tanımlanması çabalarını doğal olarak beraberinde getirmiştir. Böylece Selefîlik, mezhep, ideoloji, din anlayışı ve zihniyet gibi yapılarla ilişkilendirilerek tanımlanma denemelerine tabi tutulmuştur. Bu doğrultuda Selefîliğin Ehl-i Sünnet, Ehl-i Hadis, Hanbelîlik ve Vehhabilik gibi yapılarla dirsek teması kurularak ya da doğrudan bu yapılardan birine indirgenerek tanımlanmaya çalışıldığı da görülmektedir. Böylece Selefîlilk bazen İslam düşünce tarihinin ilk devirlerine kadar geri götürülmekte bazen de Ehl-i Sünnet gibi birçok siyasî-itikadî ve fıkhî yapıyı bünyesinde barındıran çok katmanlı yapılarla özdeşleştirilmektedir. Selefîliğin tanımlanması çabaları doğrultusunda ayrıca klasik İslam düşüncesinde söz sahibi olmuş ya da modern dönemlerde adından söz ettirmiş birçok ismin gündeme getirildiği görülmektedir. Ahmed b. Hanbel, İbn Teymiyye, İbn Kayyım el-Cevziyye gibi isimlere ek olarak  Emîr es-San’ânî, Muhammed b. Abdilvehhâb, Muhammed eş-Şevkânî, Şeyh Abdülazîz b. Bâz ve Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî gibi isimler, bu süreçte sık bir biçimde anılmaktadır. Bu isimler arasında İbn Teymiyye’nin özel bir yerinin olduğunu hemen belirtmek gerekir. Zira İbn Teymiyye gerek İslam düşünce tarihi gerekse Ehl-i Hadis-Hanbelî gelenek açısından önemli bir figür olarak yer edinmiş ve birçok konu bağlamında adından söz ettirmiştir. Hanbelî din anlayışının teorisyeni, Yeni Hanbelîliğin kurucusu gibi misyonlar yüklenen İbn Teymiyye’nin Selefîliğin de kurucu figürü ve en önemli temsilcisi olduğu iddia edilmektedir. Modern dönemlerde Selefîlik ile ilgili fikir beyan edenlerin çok büyük bir kısmı, İbn Teymiyye’yi Selefîliğin merkezine yerleştirmekte ve bu zihniyetin kurucu ismi olarak takdim etmektedirler. Durum bu minval üzere olmakla birlikte Selefîlik adı verilen zihniyetle İbn Teymiyye’nin düşünce dünyası ve din anlayışı arasında ne tür bir ilişki olduğu sorunu, akademik çalışmalara konu edinilmemektedir. Halbuki son derece velüd bir müellif olan İbn Teymiyye’nin eserleri bu bakış açısıyla analiz edilmeli ve İbn Teymiyye-Selefîlik ilişkisine dair söylenecek olan her türlü söz, bu çabanın ardına bırakılmalıdır. Bu amaçla oluşturulan çalışmamız, İbn Teymiyye’nin eserlerinde selefiyye kavramının geçip geçmediği, geçmişse hangi anlamda ve nasıl kullanıldığı bir de selefiyyeye yüklenen anlamın günümüz Selefîliği ile ne derece örtüştüğü gibi tartışma konularını aydınlatmak üzere kurgulanmıştır. İbn Teymiyye’nin eserlerinde selefiyye şeklinde geçen kavramın anlaşılması, bu kavramın türetilmiş olduğu selef kelimesinin İbn Teymiyye tarafından nasıl kullanıldığının aydınlatılmasına bağlıdır. Zira İbn Teymiyye’nin eserleri tarandığında görülecektir ki o, selefiyye kelimesine oranla selef kelimesini çok daha fazla kullanmıştır. Hatta İbn Teymiyye’nin nadiren de olsa yer verdiği selefiyye kelimesi, bazı yerlerde selef kelimesinin anlam alanına göndermede bulunur bir biçimde konumlandırılmıştır. İbn Teymiyye’nin eserlerinde çokça yer verdiği selef kelimesini kullanım biçimine bakıldığında ilk olarak karşımıza İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinde yaşamış nesiller ve bu nesillerin ortaya koymuş olduğu din anlayışı çıkmaktadır. İslam düşünce tarihinde yer edinmiş diğer isimlerin de selef nesli ve bu neslin din anlayışı ile ilgili olarak benzer kanaatlere sahip oldukları görülmektedir. Yani genel kanaate göre de selef denilince özellikle ilk üç asır akla gelmiştir. Bununla birlikte İbn Teymiyye’nin hem selef neslini dönemlendirme hem de bu neslin din anlayışını tanımlama adına bazı girişimlerde bulunduğu görülmektedir. Buna rağmen İbn Teymiyye, bu konuda net bir tablo ortaya koyamamış ve özellikle de kimlerin selef nesline dahil olduğu yönündeki tespitlerinde zaman zaman çelişkiye düşmüştür. Yine de o çoğu zaman genellemelerde bulunarak selef kelimesinin anlam alanını ilk nesillerle sınırlı tutma yönünde bir tavır benimsemiştir. İbn Teymiyye’nin selef kelimesinin anlam alanının üzerine konumlandırdığı selefiyye kelimesi ise selef kelimesine oranla çok az kullanılmakta ve daha çok terkip halinde yer verilmektedir. Bu durum da İbn Teymiyye’nin selefi düşüncesini etkileyen temel faktörün sistemli bir yapı halindeki selefiyye değil de selef olgusu olduğuna işaret etmektedir. Bu tespitler, Selefîliğin bir mezhep olduğu ya da İbn Teymiyye zamanında temsil imkânı bulduğu gibi iddiaların da yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır.

Salafism is one of the most important issues of the last few centuries. There are intense discussions on the issues related to Salafism, its emergence, how it was first used by whom and in what sense. Discussions about Salafism are sometimes experienced in relation to whether this concept corresponds to a mentality or to a sect, and sometimes this phenomenon is brought up in relation to a number of important names that have taken place in the history of Islamic thought. Ibn Taymiyya (d. 728/1328) emerges as the most frequently mentioned name in this context. Therefore, in this article, we have examined how Salafism/Salafiyya concept is used in the works of Ibn Taymiyya who is accepted as the theorist and the most powerful representative of Salafism. We have discussed the issue in a comprehensive manner by including the concept of Salaf, which is one of the most used concepts of Ibn Taymiyya. When we consider Ibn Taymiyya's use of the concepts of Salaf and Salafiyya, the concept of Salaf is seen to be used much more than the concept of Salafiyya. Thus, the concept of Salaf in the thought of Ibn Taymiyya refers to the Islamic society that lived in the early centuries and the conception of religion revealed by this society. The concept of Salafiyya, however, appears to have been used in a way that reflects a mentality and a way of thinking rather than a particular school or sect.Summary: Sects are human made structures that emerged with the institutionalization of differentiations in the conception of religion. The production of systematic theology and fiqh, the formation of its own literature, its dissemination and dissociation from other systems of thought are the most important turning points for the emergence of sects. One of the most important variables that determine the formation process of sects is the mentality of sect. It is known that the sects come into the realm of existence when the mindsets with the implicit reference system become visible. Therefore, there is a mentality on which every sect is based, but not every mentality has come to the point of being a sect. While some mentalities have influenced different sects in different shades, some of them have been confronted with only one sect.In fact, Salafism is one of the ways of thinking which is a mindset and it is a subject of important debates about whether it is a sect. Although the use of salafiyya is seen in the literature in the past, the fact that Salafism felt its existence as a kind of religion or mentality was realized in the 18th and 19th centuries. It is also known that the discussions about the definition of Salafism have started since these periods. From the second half of the 20th century, Salafism began to take a place in the agenda of both the Islamic world and the West. This has naturally led to efforts to define Salafism. Thus, Salafism is subjected to attempts to identify and associate with structures, such as denomination, ideology, religious understanding and mentality. In this direction, it is seen that Salafism is tried to be defined by establishing close link with the structures, such as Ahl al-Sunnah, Ahl-i Hadith, Hanbalism and Wahhabism or by reducing them directly to one of these structures. Thus, Salafism is sometimes backed up to the early stages of Islamic thought and sometimes associated with multilayered structures, such as the Ahl al-Sunnah, which embodies many political-mythic and fiqh structures.In line with the efforts of defining Salafism, it is also seen that many names that have had a say in classical Islamic thought or have been mentioned in modern times have been brought to the agenda. In addition to the names, such as Ahmad ibn Hanbal, Ibn Taymiyya, Ibn Qayyim al-Jawziyya, the names of Emir al-Saneyani, Muhammad ibn Abd al-Wahhab, Muhammad al-Shawkani, Shaykh Abdulaziz ibn Baz and Muhammad Nasir al-din al-Albani are frequently mentioned in this process. It should be noted that there is a special place of Ibn Taymiyya among these names. Ibn Taymiyya took the place of both in history of Islamic thought and Ahl al-Hadith-Hanbalite tradition and made a name for himself in the context of many subjects. It is claimed that Ibn Taymiyya, who was the theorist of the Hanbalite conception of religion, and the missionary of the New Hanbalism, was also the founding figure and the most important representative of Salafism. In modern times, most of those who declare ideas about Salafism place Ibn Taymiyya at the center of Salafism and present him as the founding name of this mentality. However, the question of what kind of relationship between the mentality called Salafism and Ibn Taymiyya's world of thought and religion is not the subject of academic studies. However, the works of Ibn Taymiyya, who is an author of a very velocity, should be analyzed from this point of view and all kinds of words about Ibn Taymiyya-Salafism relationship should be left behind this effort. Our study, which aims to fulfill this gap, was designed to explain topics, such as whether the concept of salafiyya was used in the works of Ibn Taymiyya, whether and how the past was used, and the extent to which the meaning attributed to the salafiyya coincided with the current Salafism. Understanding of the concept of the salafiyya in the works of Ibn Taymiyya depends on the explanation of how the term salaf was derived and used by Ibn Taymiyya. When the works of Ibn Taymiyya are scanned, it is seen that he used the word salaf much more than the word salafiyya. In fact, the word of salafiyya, which Ibn Taymiyya has rarely included, has been placed in some places in a way that refers to the meaning field of the word salaf. When we consider the use of the word salaf in the works of Ibn Taymiyya, we first see the generations who lived in the early historical periods of Islamic thought and the conception of religion which these generations have revealed. Other names that have taken place in the history of Islamic thought have similar opinions about the generation of the predecessors and the religious understanding of this generation. In other words, according to the general opinion of the predecessor, especially the first three centuries came to mind. However, it is seen that Ibn Taymiyya made some attempts to periodize both the generation of the predecessors and to define the understanding of religion of this generation. Nevertheless, Ibn Taymiyya could not provide a clear picture on this issue, and he occasionally contradicted his findings regarding his involvement in the predecessor generation. Nevertheless, he generally adopted generalizations and an attitude to limit the meaning of the predecessor to the first generations. The word salafiyya, which Ibn Taymiyya placed on the meaning of the word salaf, is used less compared to the word salaf and is given in more complete terms. This indicates that the main factor that influenced Ibn Taymiyya's salafi thought was salaf, not salafiyya as a systematic structure. These findings make it necessary to reconsider the claims of Salafism being a sect and it is being represented at the time of Ibn Taymiyya.