Her medeniyetin kendine özgü bir felsefe yapma biçimi vardır. Düşünme-nin meseleleri aynı olsa bile ifade etme ve dile getirme şekilleri farklıdır. Bu yönüyle düşünmenin evrensel yönü genel çerçevede aynı konulardır. Fakat bu aynı olma durumu bütünü kapsamaz. Öte yandan düşünmenin yerel yönü bizim düşüncelerimizi belli bir sistematik ve kavramsal yapı içinde dile getir-memizi sağlar. İşte bu noktada özgün bir felsefi tefekkür evrensellikle yerellik arasında durur. Evrensellik, konu bağlamında öne çıkarken yerellik ifade bağ-lamında öne çıkar. Burada anlam, evrensel boyutu imlerken anlamın dile gel-mesi yerel boyutu imler. Bu çerçevede biz nazar ve mükaşefe kavramlarını yerellik ve evrensellik bağlamında ele aldık. Bunun mümkün olup olmadığını Prof. Dr. Süleyman Dönmez, Prof. Dr. Teoman Duralı, Prof. Dr. Yalçın Koç’un ve Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun düşünceleri çerçevesinde tartıştık. Bu çerçe-vede “nazar ve mükaşefe” kavramları üzerinde durduk. Çalışmamızda Prof. Dr. Süleyman Dönmez’in düşünce yolunda tin, ruh, mana, iç anlamında yo-rumlanan “nous”, kavram ve düşünce öncesi durumu ifade etmek için kullan-mıştır. “Logos” kavramı ise dış, akıl, düşünce sistematiği anlamında ele alın-mıştır. Gerek “nous” gerekse logos kavramı hem Süleyman Dönmez’ in hem de Yalçın Koç’ un eserlerinde farklı şekillerde ele alınsa da aynı anlamda kullanılan kavramlardır. Üzerinde durduğumuz “nazar ve mükaşefe” kavramla-rını temel olarak Sühreverdi’nin işrak felsefesinden alsak ta İslam düşünce geleneği içerisinde felsefede, kelamda ve tasavvufta sıkça kullanılan kavram-lardır. “Nazar”, çalışmamız bağlamında bilgiye ulaşmada rasyonel aklı temsil ederken “mükaşefe” ise bilgiye ulaşmada sezgiyi merkeze alır. Öte yandan makalemizde İhsan Fazlıoğlu’nun “gerçeklik küresi” terkibini, tarihi müktesebatı okuma konusunda değerlendirdik. “Gerçeklik küresinin” ne olduğunu ve fizik ilimlerin bu gerçeklik küresi ile olan bağını ortaya koymaya çalıştık. Teo-man Duralı’nın rasyonel akla dayalı “logos” felsefesi ile Yalçın Koç’ un gönle dayalı “nous” anlayışını karşılaştırdık. Süleyman Dönmez’in “keşfi inşa” yön-teminin ne olduğunu ve yeni bir yöntem olarak durduğu yeri ifade etmeye gayret gösterdik. Tüm bunlarla birlikte “nous” ve “logos” kavramlarının Batı felsefe tarihi içinde hangi anlamda kullanıldığına, anlam kaymasına uğrayıp uğramadığına değindik.

Every civilization has its own way of philosophizing. Though issues of thinking are the same but articulation and conveyance of ideas are different. With regard to the point, the universal side of thinking is almost the same in every civilization. But this similarity doesn’t include the whole index. On the other point, the local view of thinking leads us to articulate our thoughts systematically in certain conceptual formation. Just on the point, an original philosophical meditation is in between universal and local forms. The universal part is related to the subjects of philosophy whereas that of local is interested in conveyance. In this sense, meaning marks universal side while conveyance of meaning ticks local form. Furthermore, “nazar” and “mukasahafa” are studied in the light of universal and local aspects. We will assess the possibility around the thoughts of Prof. Dr. Süleyman Dönmez, Prof. Dr. Teoman Duralı, Prof. Dr. Yalçın Koç and Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu. Our subtitles will be “nazar” and “mukasahafa.” In our work, the term “nous” which means, tin, soul, meaning, a person’s true self; heart is used for stating the situation before concept and thought. And the term “logos” which means outer, mind, the systematical of thought is considered as the expression of thought. Although both terms are approached differently in Dönmez and Koç’s works, they were used for the same meaning. In spite of the fact that we basically take the terms “bahth” and “mukasaha-fa” from the philosophy of Suhrawardi’s ishrâq, the terms are frequently used in the tradition of Islamic thought, philosophy, kalam and sufism. While “nazar” depending on our article, represents the national reaso-ning, “mukasahafa” puts ‘’instinct’’ into the centre of the process of reac-hing knowledge. Additionally we evaluated the combination of Fazlıoğ-lu’s the “sphere of truth” from the point of the reading of historic acquis. We compared Duralı’s logos philosophy which is based on rational rea-soning, and Koç’s nous conception which is based on heart. We strived to express what the “heuristic construction” method of Dönmez is and what it stands for as a new method. And we also mentioned in which meaning the terms “nous” and “logos” used in the history of western philosophy and whether their exact meaning manipulated.