12037

Hadis Metodolojisine Göre Hz. Ömer’in Müslü-man Olmasıyla İlgili Rivayetlerin Sıhhat Değeri

Müslümanların ikinci halifesi Hz. Ömer’in Müslüman oluşuyla ilgili birbirle-riyle çelişen rivayetlerin Hadis ve Tarih (Siyer/Meğazi) kaynaklarımızda yer aldığını görmekteyiz. Bu rivayetlerin birinde Hz. Ömer, Resulullah’ı (a.s.) öl-dürmek üzere öfkeli bir şekilde evinden çıkmış, fakat kız kardeşi ve eniştesinin Müslüman olduğunu öğrenince yolunu değiştirerek onların evine yönelmiş ve dinlediği Kur’an’dan etkilenerek Müslüman olmuştur. İkinci rivayette ise Hz. Ömer içki içmek amacıyla dışarı çıkmış fakat içki bulamadığı için tavaf etmek amacıyla Kabe’ye gelmiştir. Kabe’de Hz. Peygamber’in namaz kıldığını gö-rünce, gizlice onu dinlemiş ve Hz. Peygamber’in okuduğu Kur’an’dan etkilene-rek Müslüman olmuştur. Üçüncü rivayette ise Hz. Ömer Resulullah’a eziyet etmek amacıyla onu takip etmiş ve Hz. Peygamber’in namaza durmasının ardından Hz. Peygamber’in okuduğu ayetleri dinlemiş ve okuduğu ayetlerden etkilenerek Müslüman olmuştur. Hz. Ömer’in Müslüman olmasına dair nakle-dilen bu rivayetlerden birincisi şöhret kazanmış ve geçmişten günümüze ka-dar yazılan siyer kitaplarının hemen hemen tamamında yer almıştır. Diğer rivayetler ise zamanla önemini kaybetmiş ve özellikle de son yıllarda yazılan eserlerde neredeyse hiç yer almamıştır. Hz. Ömer’in nasıl Müslüman olduğu-nu tespit etmek amacıyla bu rivayetlerden hangisinin sahih olduğunu, hadis usulü açısından inceledik. Yaptığımız araştırma neticesinde bu rivayetlerin daha çok siyer kitaplarında yer aldığını hadis kitaplarından ise Kütüb-i Sitte’de yer almayıp daha tâli kaynaklarda yer aldığını müşahede ettik. Üç rivayeti de hadis usulüne göre incelediğimizde meşhur olan birinci rivayetin isnad açısın-dan diğer iki rivayetten daha sahih olduğu sonucuna ulaştık.

The Authenticity of The Narratives of Umar's Becoming a Muslim According to the Hadith Methodology

We see that the narrations contradicting each other about Umar who the second caliph of the Muslims that he had become a Muslim are narrated by our sources of Hadith and History. One kind of these narratives, Umar went out of his house angrily to kill Rasulullah, but when he learned his sister and sister’s husband were Muslims, he changed his way to their home and became a Muslim by listening and influencing by the Qur'an. In the second kind of narratives, Umar came out to drink at night but could not find any drinking and came to the Kaaba for circumambulate it. At that time he saw the Prophet had been praying, he secretly listened to him and he was influenced by the Qur'an, which the Prophet had been re-ading, and he became a Muslim. In the third kind of narratives, Umar followed Rasulullah to persecute him. After the Prophet prayed, Umar listened the verses which had been read by the Prophet and became a Muslim so that he influenced by the verses he read. The first kind of these narrations about Umar's being a Muslim has become famous and has almost narrated by the siyer books written from the past to the pre-sent day. Other narrations have lost their importance by the time, and especially they have hardly ever taken place in any works written in recent years. In order to determine how Umar become a Muslim, we have examined the narrations which of them are authentic with regard to Hadith methodology. As a result of the research we determined, that these narrations are narrated mostly in the siyer books and these narrations did not take place in Kütüb-i Sitte, but took place in more subordinate sources of hadith. Consequently we have studied every kind of narratives according to the Hadith methodology, we found the first narrative which is famous, more authentic than the ot-her narrations in terms of isnad.

PDF

___

ÂMİDÎ, Seyfuddin Ebû’l- Hasan Ali b. Ali b. Muhammed, el-İhkam fî Usûli’l-Ahkam, Dâru’l-Kutûbi’l-İlmiyye, Beyrut 1985.
ASKALÂNİ, İbn Hacer, Lîsanu’l-Mîzan, Haz. Abdulfettah Ebû Ğudde, Mekte-betu’l-Matbaati’l-İslamiye, Beyrut 2002.
……………, İbn Hacer, Takrîbu’t-Tehzib, Haz. Beşar Avâr Ma’ruf, Şuayp el- Arnavut, Müessesetu’r-Risale, Beyrut 2013.
……………, Nüzhetü’n-Nazar fi Şerhi Nuhbeti’l-Fiker, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 2009.
ÂŞIKKUTLU, Emin, Hadiste Rical Tenkidi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi Yayınları, İstanbul 1997.
AYNÎ, Ebû Muhammed Bedruddin Mahmud b. Ahmed b. Musa el-Hanefi, Meğani’l-Ahyar fi Şerhi Esami Ricali Meani’l-Âsar, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye, Beyrut 1971.
AZİMLİ, Mehmet, "Hz. Ömer'in Müslüman Oluşuyla İlgili Rivayete Farklı Bir Yaklaşım", İslamiyat, cilt: VI, sayı: l (Ocak-Mart 2003), s. 172-183.
……………, Siyeri Farklı Okumak I, İkinci Basım, Ankara Okulu Yayınları, Ankara Eylül 2009.
BABANZÂDE, Ahmed Naim, Hadis Usûlü ve Tarihi, Haz. Hasan Karayiğit, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2010.
BÂCİ, Ebû’l-Velid Süleyman b. Halef b. Sa’d b. Eyyüp el-Mâliki, tt-Ta’dîl ve’t-Tecrîh limen Harrace anhu Buhârî fi Câmii’s-Sahîh, thk. Ahmed Lübzar, Vizaretu’l-Evkaf ve Şuûnu’l-İslamiyye, Mağrib 2010.
BEYHÂKİ, Ahmed b. el-Hüseyin, Delâilu’n-Nubuvve, thk. Abdulmu’ti Kal’aci, Daru’l-Kutubi’l-İlmiye, Beyrut 1985.
BUHARİ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğîre el-Cu’fi, Kitabu’t-Târihi’l-Kebir, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut trs.
……………, Sahîhu’l-Buhârî, İkinci Baskı, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2014.
HEYSEMİ, Nureddin Ali b. Ebubekir, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid, thk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994.
HİNDÎ, Alaaddin Ali el-Muttaki b. Hüsameddin, Kenzu’l-Ummal fi Süneni’l-Akvâlve’l-Efal, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1989.
ICLÎ, Ebu’l-Hasan Ahmed b. Abdullah b. Salih, Marifetu’s-Sikat, thk. Abdulalim Abdulaziz el-Bestevî, Mektebetu’d-Dar, Medine 1985.
İBN HANBEL, Ahmed, Fedâilu’s-Sahabe, thk. Vasiyullah b. Muhammed Ab-bas, Câmiatu Ümmi’l-Kurâ, Mekke 1983.
…………, el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnavût, Adil Mürşid, Birinci Baskı, Müessetu’r-Risale, Beyrut 1995.
İBN HİBBAN, Ebu Hatim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-Temîmî, el-Mecruhîn mine’l-Muhaddisin ve’d-Duafa ve’l-Metrukîn, thk. Mahmud İb-rahim Zayed, Daru’l-Marife Beyrut 1996.
…………, Kitabu’s-Sıkât, thk. Seyit ŞerefuddinAhmed, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1975.
İBN HİŞAM, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdulmelik, es-Sîretu’n-Nebeviyye, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994.
İBN İSHÂK, Muhammed b. Yesar, es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2009.
İBN KESİR, el-Bidâye ve’n-Nihâye, birinci baskı, Mektebetu’l-Mearif, Beyrut 1966.
İBN MENCUYE, Ebu Bekir Ahmed b. Ali Muhammed el-İsfahani, Ricalu Sahi-hi Muslim, thk. Abdullah el-Leysi, Dâru’l-Marife, Beyrut 1987.
İBN SA’D, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zührî, Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetu’l-Hanci, Kahire 2001,
İBN SALAH, Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûri, Mukaddimetu İbni’s-Salâh fi Ulûmi’l-Hadis, thk. Nureddin Itr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1998.
İBN TEYMİYYE el-Harrânî, Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr, Dâru Mektebeti’l-Hayat, Beyrut 1490/1980.
İBNU’L-ACEMİ, Ebû’l-Vefa Burhaneddin İbrahim b. Muhammed Sıbt et-Tebyin li Esmai Müdellisin, thk. Yahya Şefik Hasan, Darul kutubil ilmiye Beyrut 1986.
İBNU’L-CEVZİ, Ebû’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî, ed-Duafa ve'l-Metrukin, thk. Ebû'l-Fida Abdullah el-Kadı, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1986.
İBNU’L-ESİR, Ebu’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdulkerim Usdu’l-Ğâbe fi Ma’rifeti’s-Sahabe, yayınevi yeri yılı yok.
…………, el-Kâmil fi’t-Tarih, thk. Ebu’l-Fida Abdullah el-Kâdî, Dâru’l-Kutubi’l- İlmiye, Beyrut 1987.
İSTEMİ, Fuat, Hicret Bağlamında Tarih ve Hadis Metodolojileri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2017.
KANARYA, Bayram, “Cerh-Ta’dîl Bağlamında İmam Şâfiî’ye Yöneltilen İtham-lar”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c: 16, sayı: 31, 2017/1, s. 227-244.
KURT, Hasan, “Mervan II”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 2004, cilt: 19, s. 227-229.
MAKRÎZÎ, Takiyuddin Ahmed b. Ali, Muhtasaru’l-Kâmil fi’d-Duafâ, thk. Eymen b. Arif ed-Dımeşkî, Mektebetu’s-Sunne, Kahire 1994.
MİZZÎ, Cemaleddin Ebû’l-Haccâc Yûsuf, Tehzîbu’l-Kemâl fi Esmai’r-Rical, thk. Beşşar Avvad Maruf, Birinci baskı, Müessesetu’r-Risale, Beyrut 1980.
NESÂİ, Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasâni Kitâbu’d-Duafa ve’l-Metrûkin, thk. Bevran Sanavi, Kemal Yusuf el-Hût, Müessesetu’l-Kutûbi’s-Sekafiye, Beyrut 1985.
PALABIYIK, M. Hanefi, “Hz. Ömer’in Müslüman Oluşu”, Ekev Akademi Der-gisi, yıl: 12, sayı: 37 (Güz 2008), s. 137-148.
RÂZÎ, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris İbn Ebu Hâtim, el-Cerh ve’t-Ta’dil, thk Abdurrahman b. Yahya el-Muallimi el-Yemâni, Dairetu’l-Maârifi’l-Osmaniyye, Haydarabad 1952.
SALİH, Subhi, Ulûmu’l-Hadis ve Mustalahuhu, Dördüncü Baskı, Dâru’l-İlmi’l-Malâyin, Beyrut 2009.
SUYÛTİ, Celaleddin, Tedrîbu’r-Ravi, Müessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiye, Beyrut 2003.
SÜHEYLİ, Abdurrahman er-Ravdu’l-Unuf fi Şerhi’s-Sireti’n-Nebeviyye li İbn Hişam, thk. Abdurrahman el-Vekil, Dâru’l-Kutubi’l-Hadisiyye, 1967.
TİRMİZÎ, Ebû Îsa Muhammed b. Îsa b. Sevre, Sünenu’t-Tirmizî, Birinci Baskı, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2013.
ZEHEBÎ, Şemseddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman, el-Muğni fi’d-Duefa, thk. Nureddin Itr, İhyau’t-Turasi’l-İslami, Katar 1987.
……………… Mîzânu’l-İ’tidal fi Nakdi’r-Rical, thk. Ali Muhammed el-Bicavî, Dâru’l-Fikr, Beyrut trs.