Avrupa’daki Müslümanlar ve Avrupa İslamı

Müslümanların Avrupa kültürüne uyum sağlaması gerektiği tartışmaları Avrupa Birliği ülkelerinde yıllardır gündemden düşmemektedir. Avrupa’da İslam yabancı bir fenomen olarak gösterilmektedir. Hâlbuki İslam Endülüs’ün fethinden beri Avrupa`da mevcuttur. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Müslümanların sayısı misafir işçi ve akabinde aile birleşimiyle artmıştır. Son yıllarda Suriye’deki iç savaştan dolayı Suriyeli Müslümanlar Avrupa ülkelerine iltica etmişlerdir. Müslümanlar din hürriyetlerini elde etmek, ekonomik ihtiyaçlarını gidermek, savaş gibi sıkıntılardan kurtulmak için, yaşam şartlarının daha iyi olduğu yerlere, özellikle Avrupa ülkelerine göç etmektedirler. Avrupa’da Hristiyan dinine mensup insanlar çoğunlukta, güçlü ve etken unsuru, Müslümanlar azınlık olarak daha güçsüz ve edilgen unsuru oluşturmaktadırlar. Entegrasyon politikası, kimin kime uyum sağlayacağını, toplumun içindeki güç dağılımının bir aynasını teşkil etmektedir. Avrupa İslamı konsepti, Avrupa ve İslam’ın uyum içinde olduğu bir yaşam tarzı oluşturmak ister. İlk defa 1990’lı yıllarda siyaset bilimcisi Bassam Tibi Avrupa İslamı ifadesini kullanmaya başlamıştır. 1999 yılında ilahiyatçı Tarık Ramazan Müslümanların Avrupa ülkelerine entegrasyonu için Avrupa İslamı adı altında bir sistem geliştirmeye çalışmıştır. Tibi ve Ramazan Avrupa İslamı tartışmalarında İslam’ın etik değerlerini vurgularlar. Tibi argümanlarında evrensellik ve tarihsellik düşüncelerine ağırlık verirken, Ramazan teolojik boyutta argüman sunmayı tercih eder. Avrupa İslamı düşünürlerinin gayesi, Avrupa’da yaşayan Müslümanların kimlik çelişkisi yaşamadan kendilerini hem İslam dinine hem de Avrupa ülkelerine ait hissetmeleridir. Ramazan’a göre Avrupa İslamı kimlik ve aidiyet üzerinden belirlenir. Bir Müslüman Avrupa’da hem ümmete ait bir Müslüman hem de bir Avrupalı olabilir. Avrupa İslamı düşünürleri İslam’ın etik değerlerinin genel olarak değişken olmadığını vurgularlar, değişken olan unsurlar üzerinde çalışılması gerektiğini söylerler. Lakin bugüne kadar Müslümanların sorularına cevap ve sorunlarına çözüm sunabilen kapsamlı bir yaşam konsepti geliştirilememiştir. Avrupa’daki sekülerleşme insan haklarının bir parçası olan din hürriyetini desteklemektedir ve İslam’ın uygulanmasını engellememektedir. Avrupa ülkelerine göç eden Müslümanların çoğunluğu yaşadıkları ülkenin vatandaşlığını alıp dördüncü nesile ulaşmalarına rağmen, içinde yaşadıkları toplum tarafından halen yabancı gözüyle değerlendirilmektedirler. Avrupa’da İslam tasavvuru olumsuzdur ve İslamofobya günden güne yaygınlaşmaktadır. Bu durumda Müslümanlar birtakım engellerle karşılaşmaktadırlar ve günlük hayatlarının birçok alanında ayrımcılığa uğramaktadırlar. Müslüman olmayan egemen toplum Müslümanların entegrasyon ve sekülerleşme çabalarına rağmen İslam’ı Avrupa’nın bir parçası olarak görmemektedir. Avrupa İslamı tartışmaları Avrupa’da yaşayan Müslümanların içinde yaşadıkları toplum tarafından tanınmalarını görülür bir şekilde sağlamamıştır

Muslims in Europe and European Islam

There`s no end of discussions about Muslims who should be integrated into the European culture. Islam is shown as a foreign phenomenon. Though Islam is present in Europe since the conquest of Andalusia. After the Second World War the number of Muslims has been grown as guest workers and aftermath with family reunion. In the last years the war in Syria has led to the escape of Syrian Muslims to European countries seeking for protection there. Muslims are emigrating for different reasons as for satisfying economic needs, fleeing from war etc. to countries in which the living conditions are better, especially to European countries. In Europe, people belonging to Christianity form the majority, are powerful and constitute the efficient factor, while Muslims form the minority, have less power and are a passive factor. The integration policy determines who should adapt to whom and reflects a mirror of the power division in a society. The concept of European Islam wishes to create a living style in which Europe and Islam coexist in harmony with each other. In the 1990s the political scientist Bassam Tibi started to use the expression Euro-Islam for the first time. In 1999 the theologian Tariq Ramadan tried to develop a system called European Islam for the integration of Muslims into European countries. Tibi and Ramadan emphasize the ethical values of Islam in their discussions about European Islam. Tibi underlines thoughts about universality and historicity while Ramadan prefers to present theological arguments. The goal of European Islam thinkers is to enable Muslims living in European countries a life without identity conflicts, to affiliate themselves with the Islamic religion as well as with the European countries. According to Ramadan European Islam is defined by identity and affiliation. A Muslim in Europe can be a part of the ummah and a European at the same time. European Islam thinkers emphasize in their concept that the Islamic ethical values are in general not changeable; they argue that there should be a concentration on the changeable factors of Islam. But until now there is no comprehensive living concept giving answers to questions and solutions to problems of Muslims in Europe. Due to secularization in Europe the implementation of Islam is in general not forbidden, religious freedom is supported as a human right. The majority of Muslims emigrated to European countries have taken the citizenship of the country in which their live and their succession has achieved the fourth and fifth generation. But the society in which they live usually continue to see them as foreigners. The image of Islam in Europe is negative and Islamophobia is growing from day to day. When individuals in society are Islamophobic they build barriers against Muslims and Muslims are frequently discriminated in everyday live. The dominant non-Muslim society doesn’t see Islam – despite the integration and secularization efforts of the Muslims – as a part of Europe. European Islam discussions didn’t visibly lead to an acceptance of Muslims and Islam in Europe by the society in which their live.

PDF

___

Bielefeldt, H. (2015). Muslime im säkularen Rechtsstaat. Integrationschancen durch Religionschancen. Bielefeld: Transcript. Bundesministerium des Innern. (2018). Religious communities and the state in Germany. 20 Ekim 2019 tarihinde http://www.bmi.bund.de/EN/Themen/PolitikGesellschaft/KirchenReligion/StaatRele gion/StaatReligion_node.html adresinden alınmıştır.
Bundesministerium des Innern. (2020). Verträge mit Religionsgemeinschaften. 31 Mayıs 2020 tarihinde https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/staat-undreligion/vertraege/vertraege-node.html adresinden alınmıştır.
Çakır, N. (2014). Islamfeindlichkeit. Anatomie eines Feindbildes in Deutschland. Bielefeld: transcript.
Demircan, A. (2018): İslam Tarihi – 1. Ankara: Bilay.
Deutscher Bundestag. (2019). Deutscher Bundestag: Basic Law for the Federal Republic of Germany. 20 Ekim 2019 tarihinde https://www.btgbestellservice.de/pdf/80201000.pdf adresinden alınmıştır.
Deutsche Islam Konferenz. (2010). What is the DIK? 20 Ekim 2019 tarihinde http://www.deutsche-islamkonferenz.de/DIK/EN/DIK/UeberDIK/WasIstDIK/wasistdik-node.html adresinden alınmıştır.
Deutsche Islam Konferenz. (2020). Über die DIK. 31 Mayıs 2020 tarihinde http://www.deutsche-islam-konferenz.de/DIK/DE/DIK/01_UeberDieDIK/ueberdiknode.html;jsessionid=31E2778B3231AE44BBAE0596C1388743.1_cid359 adresinden alınmıştır.
De Wall, H. (2011). Mitwirkung von Muslimen in den Ländern: Religionsverfassungsrecht und muslimische Ansprechpartner. Deutsche Islam Konferenz (ed.). Islamischer Religionsunterricht in Deutschland (Nürnberg: Bundesamt für Migration und Flüchtlinge) içinde, 90-102.
Diyanet İşleri Başkanlığı. Kuran Meali ve Tefsiri. 20 Ekim 2019 tarihinde https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir adresinden alınmıştır.
Diyanet İşleri Başkanlığı. (2017). Diyanet İşleri Başkanı Erbaş Vll. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı’nın açılış programına katıldı. 20 Ekim 2019 tarihinde https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/10929/diyanet-isleri-baskani-erbasvll-guncel-dini-meseleler-istisare-toplantisinin-acilis-programina-katildi adresinden alınmıştır.
Diyanet İşleri Başkanlığı. (2017). Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş göreve başladı. 20 Ekim 2019 tarihinde http://sakarya.diyanet.gov.tr/Sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=569&MenuCate gory=Kurumsal adresinden alınmıştır.
Eren, S. (2007). Göç, Toplumsal Değişme ve Din: Avrupa'ya Göç eden Türkler Bağlamında Bir Değerlendirme. C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 267-288.
Ghanem, M. (2019): Im Würgegriff von Rassismus, Antisemitismus, Islamophobie, Rechtsradikalismus, Faschismus. Teil 1: Grundlagen und aktuelle Situation. Hamburg: tredition.
Kassis, W. & Uçar, Bülent (2019). Antimuslimischer Rassismus und Islamophobie. Göttingen: V&R unipress GmbH.
Käßmann, M. & Schäuble, W. & Sommaruga, C. (2017). Horizontale Ökumene. Otto-KarrerVorlesungen zu Ökumene, Caritas und interreligiöser Dialog. Zürich: Theologischer Verlag.
Keller-Messahli, S. (2017). Islam auf dem Balkan – ein historischer Überblick bis hin zur Gegenwart. Österreichischer Integrationsfonds (ed.). Islam Europäischer Prägung (Viyana: Trisys – DI Hans Gruber KG) içinde, 143-158.
Khosrokhavar, F. (2017). Der Islam in Frankreich und Großbritannien. Österreichischer Integrationsfonds (ed. Islam Europäischer Prägung (Viyana: Trisys – DI Hans Gruber KG) içinde, 127-142.
Larsson, G. (2010). Yusuf el-Kardavi ve Tarık Ramazan’ın Sekülerleşme Anlayışı: Farklılıklar ve Benzerlikler. Çev.: İsmail Gönenç. KSÜ ilahiyat Fakültesi Dergisi 16, 191-221.
Lohlker, R. (2017). al-Andalus – ein Gesicht des europäischen Islam. Österreichischer Integrationsfonds (ed.). Islam Europäischer Prägung (Viyana: Trisys – DI Hans Gruber KG) içinde, 77-96.
Landeszentrale für Politische Bildung (LPB). (2020). Brexit – Großbrirannien verlässt die EU. 20 Mayıs 2020 tarihinde https://www.lpb-bw.de/brexit adresinden alımıştır.
Merjanova, I. (2013). Rediscovering the Umma. Muslims in the Balkans between Nationalism and Transnationalism. New York: Oxford University Press.
Nielsen, J. & Goddard, H. & Marechal, B. & Akgonul, S. & Alibasi, A. (2011). Yearbook of Muslims in Europe. Leiden: Brill.
Nielsen, J. S. (2011). Review of Muslims in Europe: A Report on 11 EU Cities, Open Society Institute, New York, London, Budapest. Nielsen, J. & Goddard, H. & Marechal, B. & Akgonul, S. & Alibasi, A. (ed.) Yearbook of Muslims in Europe (Leiden: Brill) içinde, 734-736.
Okiç, M. T. (1999). Güneydoğu Avrupa’da İslam’ın Zuhuru. Çev.: Süleyman Bayraktar. Journal of Islamic Research 6(2), 91-104.
Önkal, A. (1998). Hicret. TDV İslam Ansiklopedisi. 20 Mayıs 2020 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/hicret#1 adresinden alınmıştır.
Österreichischer Integrationsfonds. (2017). Islam Europäischer Prägung. Vienna: Trisys – DI Hans Gruber KG.
Rohe, Mathias (2011). Germany. Nielsen, J. & Goddard, H. & Marechal, B. & Akgonul, S. & Alibasi, A. (ed.) Yearbook of Muslims in Europe (Leiden: Brill) içinde, 233-254.
Rohe, Mathias. (2012). Der Islam im demokratischen Rechtsstaat. Erlangen: Erlanger Universitätsreden.
Sarıçam, İ. (2002). Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Schiffauer, W. (2008). Parallelgesellschaften. Bielefeld: transcript.
Sejdini, Z. (2017). Islamische Theologie an europäischen Universitäten. Österreichischer Integrationsfonds (ed.). İslam Europäischer Prägung (Viyana: Trisys – DI Hans Gruber KG) içinde, 97-110.
Spetsmann-Kunkel, M. (2007). Mekka Deutschland, Islamophobie als Effekt der SpiegelBerichterstattung – Eine Diskursfragmentenanalyse. 20 Ekim 2019 tarihinde http://www.deutsche-islamkonferenz.de/SharedDocs/Anlagen/DIK/DE/Downloads/Sonstiges/drspetsmannkunkel_mekkadeutschland.pdf?__blob=publicationFile adresinden alımıştır.
Spiegel. (2016). Verhältnis von EU und Türkei. Der Weg zum Beitritt und zurück. 20 Ekim 2019 tarihinde http://www.spiegel.de/politik/ausland/eu-beitritt-der-tuerkei-dasverhaeltnis-im-historischen-rueckblick-chronologie-a-1122897.html adresinden alımıştır.
Spiegel. (2018). Anschläge, Schmierereien, Hetze. Innenministerium zählt 2017 mindestens 950 Angriffe auf Muslime. 20 Ekim 2019 tarihinde http://www.spiegel.de/politik/deutschland/deutschland-2017-mindestens-950- angriffe-auf-muslime-a-1196312.html adresinden alınmıştır.
Stadler, C. Zu Wesen und Wert des Europäischen. Österreichischer Integrationsfonds (ed.). İslam Europäischer Prägung (Viyana: Trisys – DI Hans Gruber KG) içinde, 29-41.
Statista. (2020). Europäische Union: Gesamtbevölkerung in den Mitgliedsstaaten im Jahr 2020 und Prognosen für 2030, 2050 und 2080. 20 Mayıs 2020 tarihinde https://de.statista.com/statistik/daten/studie/164004/umfrage/prognostizierte bevoelkerungsentwicklung-in-den-laendern-der-eu/ adresinden alınmıştır.
Stichs, A. (2016). Wie viele Muslime leben in Deutschland? Eine Hochrechnung über die Anzahl der Muslime in Deutschland. Nürnberg: Bundesamt für Migration und Flüchtlinge.
Şahin, E. (2017). Europäischer Islam. Diskurs im Spannungsfeld von Universalität, Historizität, Normativität und Empirizität. Wiesbaden: Springer.
Şenay, B. (2002). Avrupa Birliği’nin ‘Dini Kimliği’ ve Avrupa’da Dinler: Hristiyanlık, Yahudilik, Hinduizm, Budizm ve İslam. T.C. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11(1), 121-166.
Tibi, B. (2018): Islamische Zuwanderung und ihre Folgen. Der neue Antisemitismus, Sicherheit und die neuen Deutschen. Stuttgart: ibidem.
Yaşar, A. (2013). Frauen und Frauenbild in der islamischen Theologie. Rothgangel, M. & Aslan, E. & Jäggle, M. (ed.). Religion und Gemeinschaft. Die Frage der Integration aus christlicher und muslimischer Perspektive (Göttingen: Vienna University Press) içinde, 51-68.