Ölçülülük ve Aşkınlık Erdemi: Affetme, Alçakgönüllülük ve Dindarlık İlişkisi

Bu çalışmanın amacı şemsiye erdemler olan ölçülülük ile aşkınlığın içine giren bir kısım alt erdemler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada pozitif psikolojinin teorik zemini esas alınmıştır. Pozitif psikolojinin erdemler sınıflamasına göre affetme ve alçakgönüllülük alt erdemi ölçülülük erdemine dâhil olurken dindarlık alt erdemi ise aşkınlık erdemine girmektedir. Pozitif psikolojinin erdemler sınıflamasında altı temel erdemin birbiriyle ilişkili olduğu görülmektedir. Bu erdemler arasındaki ilişkilerin test edilmesi ve uygulama alanına dökülmesi çalışmanın önemini artırmaktadır. Çalışmada değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla şu ölçekler kullanılmıştır; Heartland Affetme Ölçeği, Thompson ve diğerleri tarafından geliştirilmiş, Bugay ve Demir tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Alçakgönüllülük Ölçeği, Elliott tarafından doktora çalışmasında geliştirilip, Sarıçam ve diğerleri tarafından Türk kültürüne uyarlanmıştır. Dindarlık Ölçeği ise Ayten tarafından geliştirilmiştir. Ayrıca araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu ve katılımcıları aydınlatıcı ve bilgilendirici onam formu da çalışmada kullanılmıştır. Araştırma modeli olarak dokümantasyon ve tarama yöntemi benimsenmiştir. Çalışmada ikiden fazla değişken olduğundan tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli esas alınmıştır. Araştırmaya 174 kişi katılmış olup, ölçeklerin toplam madde sayısı 44 olduğundan normallik ve örneklem seçimi şartlarını sağlamıştır. Araştırmaya katılanların cinsiyete göre dağılımına bakıldığında 54’ü (%31) erkek, 120’si (%69) kadındır. Örneklemin katılımcıları 17 ile 87 yaş aralığında ve çalışmanın yaş ortalaması ise 32,34’tür. Analizler IBM SPSS paket programı ve yapısal eşitlik modeli temelli Amos programıyla yapılmıştır. Analizde betimsel istatistik, t-test, faktör analizi, güvenirlik analizi, Pearson korelasyonu ve regresyon ağırlıkları kullanılmıştır. Araştırmanın t-test sonuçlarına göre affetme, alçakgönüllülük ve dini davranış boyutunda cinsiyet grupları arasında anlamlı düzeyde farklılaşma olmadığı görülmüştür. Dindarlık ve dini ibadet boyutunda ise cinsiyet gruplarına göre erkekler ile kadınlar arasında istatistiki olarak anlamlı düzeyde bir farklılaşma söz konusudur. Bu durumu göre kadınlar erkeklere göre dindarlık ve dini ibadet boyutunda daha yüksek puanlar almıştır. Korelayon ilişkilerine bakıldığında ise affetme ile alçakgönüllülük, dindarlık, dini davranış boyutu ve dini ibadet boyutu arasında istatistiki olarak anlamlı düzeyde ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Alçakgönüllülük değişkeni ile dindarlık, dini davranış boyutu ve dini ibadet boyutu arasında ise anlamlı düzeyde ve pozitif yönde ilişki olduğu tespit edilmiştir. Regresyon ilişkileri bulgularına göre ise dindarlık, dini davranış ve dini ibadet boyutu, affetme değişkenini yordamamıştır. Dindarlık, dini davranış boyutu ve dini ibadet boyutunun alçakgönüllülük davranışını anlamlı düzeyde açıkladığı saptanmıştır. Son olarak çalışmanın bulgularına göre dindarlık değişkeni, affetme ile alçakgönüllülük değişkenleri arasındaki ilişki de aracı değişken görevi görmemektedir

Temperance and Transcendence: The Relationship between Forgiveness, Humility and Religiosity

The current study aimed to handle the relationship between temperance and transcendence which are only two of the umbrella virtues and of the six fundamental virtues of positive psychology. The research is based on the theoretical basis of positive psychology. According to the virtue classification of positive psychology, forgiveness and humility are included in the virtue of temperance while religiousness is in the transcendence virtue. In the classification of virtues of positive psychology, six basic virtues seem to be related to each other. In this study, Testing the hypotheses and the relationships between these virtues and performing the area of the application increases the importance of the study. The following scales were used in the study; The Heartland Forgiveness Scale was developed by Thompson et al. and adapted to Turkish by Bugay and Demir. The Humility Scale was developed by Elliott and adapted to Turkish culture by Sarıçam et al. Religiousness Scale was developed by Ayten. In addition, Personal Information Form created by the researcher. The documentation method and survey method have been utilized as the research model. Since there are more than two variables in the study, relational survey method was used. The sample size of the research was determined as 174. The distribution of the participants by gender is 54 (31%) male and 120 (69%) female. The participants of the sample are between 17 and 87 years old and the average age of the study is 32.34. The analyses were made by the IBM SPSS package program and Amos program based on the structural equation model. Descriptive statistics, t-test, factor analysis, reliability analysis, Pearson's correlation, and regression weights were used in the analysis. According to the t-test results of the current study, there was no significant difference between gender in forgiveness, humility, and religious behaviour. There is a statistically significant difference between men and women in terms of religiousness and religious worship according to gender groups. Therefore, women got higher scores in religiousness and religious worship than men. When looking at the correlation relations, it was found that there was no statistically significant relationship between forgiveness and humility, religiosity, religious behaviour dimension, and religious worship dimension. It has been determined that there is a significant and positive relationship between the humility and religiousness, religious behaviour dimension, and religious worship dimension. According to the findings of the regression relations, religiousness, religious behaviour, and religious worship dimension did not predict the variable of forgiveness. It has been determined that religiousness, religious behaviour dimension, and religious worship dimension significantly explain humility behaviour. Finally, according to the findings of the study, religiosity is not mediated the relationship between forgiveness and humility.

PDF

___

Aksoy, A. B., Aytar, A. G., & Kaytez, N. (2017). Üniversite öğrencilerinin mutluluk ve alçakgönüllülük düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1119–1132.
Atkinson, Richard C. Atkinson, R., Smith, E. E., Bem, D. J., & Hoeksema, S. N. (2019). Psikolojiye giriş. çev. Yavuz Alagon (14. baskı). İstanbul: Arkadaş Yatınları.
Ayten, A. (2009). Affedicilik ve din: Affetme eğilimi ve dindarlıkla ilişkisi üzerine ampirik bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (37), 111–128. https://doi.org/10.15370/MUIFD.36508
Ayten, A. (2012). How religion promotes forgiveness: The case of Turkish muslims. Archive for the Psychology of Religion, 34(3), 411–425. https://doi.org/10.1163/15736121-12341243
Ayten, A. (2016). Erdeme dönüş psikoloji ve mutluluk yolu. İstanbul: İz Yayıncılık.
Ayten, A. (2012). Kimlik ve din: İngiltere’deki Türk gençleri üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 12(2), 101–119.
Ayten, A., & Ferhan, H. (2016). Forgiveness, religiousness, and life satisfaction: An Empirical study on Turkish and Jordanian university students. Spiritual Psychology and Counseling, 1(1), 79–84.
Ayten, A., & Tura, H. (2017). Affetme ve dindarlık, hayat memnuniyetini nasıl destekler? İslâmî İlimler Dergisi, 12(3), 27–54.
Bugay, A., & Demir, A. (2010). A Turkish version of heartland forgiveness scale. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5, 1927–1931. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.390
Csikszentmihalyi, M. (2020). Akış. çev. Barış Satılmış. Ankara: Buzdağı Yayınları.
Cüceloğlu, D. (2018). İnsan ve davranışı (37. baskı). İstanbul: Remzi Yayınevi. Davis, D. E., & Hook, J. N. (2014). Humility, religion, and spirituality: Introduction to the special ıssue. Journal of Psychology and Theology, 42(1), 111–117. https://doi.org/10.1177/009164711404200112
Davis, D. E., Hook, J. N., Worthington, E. L., Van Tongeren, D. R., Gartner, A. L., Jennings, D. J., & Emmons, R. A. (2011). Relational humility: Conceptualizing and measuring humility as a personality judgment. Journal of Personality Assessment, 93(3), 225–234. https://doi.org/10.1080/00223891.2011.558871
Elliott, J. C. (2010). Humility: Development and analysis of a scale. Unpublished Ph.D Dissertation, Knoxville: University of Tennessee.
Howitt, D., & Cramer, D. (2011). Introduction to SPSS statistics in psychology: for version 19 and earlier. Harlow: Pearson Education Limited.
Karakaş, A. C. (2017). Manevi zekanın iç yönelimli dindarlık, affetme esnekliği ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53–63. https://doi.org/10.32711/tiad.350504
Krause, N. (2015). Assessing the relationships among race, religion, humility, and selfforgiveness: A longitudinal investigation. Advances in Life Course Research, 24, 66–74. https://doi.org/10.1016/j.alcr.2015.02.003
Krause, N. (2018). Assessing the relationships among religion, humility, forgiveness, and selfrated health. Research in Human Development, 15(1), 33–49. https://doi.org/10.1080/15427609.2017.1411720
Kul, S. (2014). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu. Plevra Bülteni, 8(2), 26–29. https://doi.org/10.5152/pb.2014.08
McCullough, M. E., & Worthington, E. L. J. (1999). Religion and the forgiving personality. Journal of personality, 67(6), 1141–1164.
Miller, A. J., Worthington, E. L., & Mcdaniel, M. A. (2008). Gender and forgiveness: A metaanalytic review and research agenda. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(8), 843–876. https://doi.org/10.1521/jscp.2008.27.8.843
Peterson, C., & Seligman, M. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. New York: Oxford University Press.
Powers, C., Nam, R. K., Rowatt, W. C., & Hill, P. C. (2007). Associations between humility, spiritual transcendence, and forgiveness. Research in the Social Scientific Study of Religion, 18, 75–94. https://doi.org/10.1163/ej.9789004158511.i-301.32
Sarıçam, H., Akın, A., Gediksiz, E., & Akın, Ü. (2012). Alçakgönüllülük ölçeğinin türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 2(2), 165–188.
Seligman, M. (2004). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Simon and Schuster.
Seligman, M. (2006). Learned optimism: How to change your mind and your life. New York, NY: Vintage Books.
Sezgin, F., & Erdogan, O. (2018). Humility and forgiveness as predictors of teacher selfefficacy. Educational Research and Reviews, 13(4), 120–128. https://doi.org/10.5897/err2017.3449
Stark, R., & Glock, Y. C. (1968). American Piety: The Nature of Religious Commitment. Vol. 1 of Patterns of Religious. California: University of California Press.
Temiz, Y. E. (2019). Dindarlar daha fazla mütevazı mı? Alçakgönüllülük ve dindarlık arasındaki ilişki. Turkish Studies: Comparative Religious Studies, 14(4), 779–806.
Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., Billings, L. S., … Roberts, D. E. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73(2), 313–360. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2005.00311.x
Vandenbos, G. R. (2015). APA Dictionary Of Psychology. Washington: American Psychological