Nahl Sûresinin 125. Âyeti Perspektifinde Din Dilinin Yeniden İnşâ Edilmesinin Gerekliliği Üzerine Bir Analiz

Dil, insanlar için ortak bir iletişim aracıdır. Bireyler dil aracılığı ile anladığı ve algıladığı şeyleri anlatır ve onunla kimlik kazanır. Bu çerçevede muhatap kitleye dinin öğretilerini iletmek, onlara dini bilgileri anlamadıkları bir dil ile ve yöntemsiz olarak aktarmak değildir. Üzülerek belirtilmelidir ki bugün yaşanan çağda din, olması gereken vasat ölçekte bir dille anlatılmamaktadır. Belki de din diye dinin şekilselliği hedef kitleye sunulmaktadır. Böyle bir tutum, birey ve toplumlarda istenen dönüşümün ve değişimin sağlanmasına katkı sağlamamaktadır. Bu bağlamda hali hazırdaki kullanılan din dilinin gözden geçirilmesine ve yeniden kurgulanmasına gereksinim vardır. Kur’an’ın din dili Allah merkezlidir. Bu durum göz ardı edilirse Allah’a iman, ahlakî işlevselliğini gerçekleştirememektedir. İslam’ı tebliğ ve davette Kur’ân odaklı bir din dilini kullanmak, dinin hedef kitleye sağlıklı, doğru ve etkili bir biçimde iletilmesinde önemli bir dönüm noktası olacaktır. Bundan dolayı dinin sabiteleri ve değişkenleri üzerine inşa edilecek olan din dili özlenen bu durumu ortaya çıkarabilir. Dinin sabitelerinin değişmeyeceğini, dinin değişkenleri noktasında farklı yorumların yapılabileceğini, farklı düşünmenin düşmanlığı ortaya çıkarmayacağını ortaya koyan faydalı ve güzel bir din dili kullanılmalıdır. İnsanlığın ve ümmetin kurtuluşu açısından din dilinin mutlaka içinin iyi ve erdemli değerlerle doldurulması gerekir. Sağlam temeller üzerine inşa edilen din dili, toplumu bir araya getiren temel kurucu değerlerin aşınmasına sebep olmaz. Tam aksine o, dinin temel ilkelerini belli bir yöntemle hedef kitleye aktarmada büyük bir görev icra eder. Din dilinin içeriğini, söylem itibariyle zaman ve şartlara göre İslâm’ı, muhataplarına anlatma yeterliliğine sahip uslûp ve seviye doldurmaktadır. Yoksa din dili ile salt, Yahudilerin kullandığı İbranîce, Hıristiyanların kullandığı Ârâmîce, Müslümanların din dili olarak kullandığı Arapça gibi bir lisan anlaşılmamalıdır. Bir başka ifadeyle din dili ile dinin, Müslümanlara kazandırdığı temel bakış açısını, tutumunu ve davranışlarını muhatap kitleye doğru ve yerinde ulaştırması için kullanılan üslup kastedilmektedir. Buna göre din dili; dinin muhatap kitleye tebliğ edilmesi “rasyonel, mantıki tutarlılık içerisinde ve ikna edici bir dil ile nasıl sağlanır” sorusuna verilen cevaptır. Demek oluyor ki, din dilinden kastedilen şey davet dilidir. Din dilinin yeniden inşasının ya da yenilenmesinin gerekliliği ile dinin yenilenmesi veya değiştirilmesinin gerekliliği kesinlikle anlaşılmamalıdır. Bundan anlaşılacak olan, dinin nâzil olduğu hal üzere temel dinamiklerini koruyup, onun sabite ve değişkenlerini bütün insanlığa en iyi şekilde sunmaktır. İslam dünyasında ortaya çıkan ve beslendikleri kaynakları zayıf olan kötü akımlar ve yönelişler, dinî söylemin/din dilinin yeniden inşasının ve gözden geçirilmesinin gerekliliğini hızlandırmıştır. Buna göre günümüz insanının zihin ve gönül dünyasında beliren sorulara ve ortaya çıkan sorunlara cevap verebilecek nitelikte bir din dilinin oluşumunu şekillendirmek önemlidir. Bu makalede Nahl Sûresi’nin 125. âyeti çerçevesinde dine davette oluşturulan din dilinin içeriğinde yer alması gereken hikmet, güzel öğüt ve en güzel mücadele ögesine dikkat çekilmiş, Kur’an-ı Hakim’de yer alan tartışma örneklerine temas edilmiş, dine davet kapsamında tartışma kültürünün parametrelerine vurgu yapılmıştır

An Analysis on the Requirement of Reconstruction of Religious Language in the Context of 125th Version of Nahl

Language is a common communication tool for people. Individuals describe what they understand and perceive through language and gain identity with it. From this point of view, the aim is not to convey religious information without comprehending in a language that they do not understand and without methodology. Regrettably, in today's age, religion is not described in a mediocre language. Perhaps the formality of religion as religion is brought to the target audience. Such a method and attitude does not contribute to ensuring the desired transformation and change in individuals and societies. In this context, there is a need to evaluate and reconstruct the currently used religious language. The language of the Quran is centered in Allah. If this situation is disregarded, faith in God cannot perform its moral functionality. Using an Islamic language focused on the Qur'an in the declaration and invitation of Islam will be an important milestone in conveying religion to the target audience in a healthy, correct and effective manner. Therefore, the language of religion, which will be built on the constants and variables of religion, can reveal this missed situation. A useful and beautiful language of religion should be used, which shows that the constants of religion will not change, different interpretations can be made at the point of the variables of religion, and that thinking differently will not reveal hostility. In terms of the emancipation of humanity and ummah, the language of religion must be filled with good and virtuous values. The language of religion, built on solid foundations, does not erode the fundamental constituent values that bring society together. On the contrary, it performs a big task in transferring the basic principles of religion to the target audience in certain methods. The content of the language of religion, according to time and conditions in terms of discourse, fills in the style and level that has the ability to tell its interlocutors. Otherwise the language of religion, only Hebrew used by Jews, Aramaic used by Christians, and Arabic used by Muslims as the language of religion should not be understood. In other words, the language of religion by meaning of religion refers to the style used by the religion to convey the basic perspective, attitude, and behaviors it gained to Muslims towards the addressee correctly. In other words, the language of religion is the answer to the question of "how to communicate religion to the audience, with rational, logical consistency and a persuasive language". Another expression means that what is meant by the language of religion is the language of invitation. The necessity for the reconstruction or renewal of the language of religion and the necessity to renew or change religion should never be understood. On the contrary, it can be understood from this that it maintains its basic dynamics, as the religion is, and presents its constants and variables to all humanity in the best way. Evil currents and trends that emerged in the Islamic world and whose sources of nutrition are weak have accelerated the necessity of reconstruction and revision of religious discourse/language of religion. Accordingly, it is an important point to shape the formation of a religious language that can answer the questions and problems that arise in the mind and heart of today's people. In this article, within the context of the 125th verse of Nahl Surah, attention was paid to the wisdom, beautiful advice and the most beautiful struggle element that should be included in the content of the religious language created in the invitation to religion, the discussion examples in the Qur'an al-Hakeem were touched, and discussion within the scope of the invitation to religion. Emphasis was placed on the parameters of the culture.

PDF

___

Abdülbaki, Muhammed. Fuad el-Mucemü’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerim. Kahire: DarülHadis, 2001.
Akarsu, Bedia. Dil-Kültür Bağlantısı. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1998
Akyüz, Vecdi. Kur’an’da Siyasi Kavramlar. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1998, 4.
Altuğ, Taylan. Dile Gelen Felsefe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
Bantanî, Muhammed b. Ömer Nevevî el-Câvî. Merah Lebid li keşfi mane’l-Kur’âni’l-Mecid. Thk. Muhammed Emin Sanâvî, 2Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye,1417.
Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kuran Meâli. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2007.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzil fî tefsiri’l-Kur’ân. 5 Cilt. yy.: Darü Tayyibe, 1997.
Belhî, Mukatil b. Süleyman. el-Vücûh ve’n-Nezâir fi’l-Kurâni’l-Kerim. Beyrut: Dârü’l-kütübi’lilmiyye, 2008.
Beydâvî, Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vil. 2 Cilt. Beyrut: Darü İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1418.
Câbirî, Muhammed. Âbid. Fehmü’l-Kur’âni’l-Hakîm. Çev. Muhammed Coşkun. 3 cilt. İstanbul: Mana Yayınları, 2017.
Canan, İbrahim. Hz. Peygamber'in Sünnetinde Terbiye. Ankara: 1980.
Cebeci, Suat. “Din Dilinin Mahiyeti ve Kavramsal Uzlaşı Sorunu”, Değerler Eğitimi Dergisi, 5/2, (2004):7-21.
Cezâiri, Ebu Bekir Cabir. En KolayTefsir. Çev. Salih Uçan, 10 cilt. İstanbul: Mektup Yayınları,1995.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerif el-Hanefî. et-Tarifat. Kahire: Darü’l-Fadile, 2000.
Çağrıcı, Mustafa. “Hasene”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: DİB Yayınları, 1997.
Çağrıcı, Mustafa. “Emir bi’l-Ma’rûf Nehiy ani’l-Münker”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: DİB. Yayınları, 1995, 11/138-139.
Çetin, Abdurrahman. Hitabet ve İrşad. Bursa: Emin Yayınları,2008.
Çotuksöken, Betül. Kavramlara Felsefe ile Bakmak. İstanbul: İnsancıl Yayınları 1998.
Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîrü’l-hadîs. 9 cilt. Kahire: Dârü İhyai’l-Kütübi’lArabî,1383.
Ebussuud, Muhammed b. Mustafa el-İmadî. İrşâdu’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kur’âni’lKerîm. 9 Cilt. Beyrut: Dârü ihyai’t-türasi’l-Arabi, ty.
Efendi, Konyalı Mehmed Vehbi. Hülâsatü’l-Beyân fî Tefsir’il-Kur’ân. 15 Cilt. İstanbul: Üçdal Neşriyat, ty.
el-Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Alî b. Atıyye el-Acemî. el-Hidaye ilâ bulugi’n-nihaye fî ilmi meâni’l-Kur’ân ve tefsîrihi. 12cilt. yy.: Mecmuatü Buhusü’l-Kitabi ve’s-Sünne, 2008.
Endelüsî, Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: Dârü’l-fikir, 1420.
Esed, Muhammed. Tefsirü’l-Mesaj. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü'l-Luga. 15 Cilt. Beyrut: Dârü ihyai’t-türâsi’lArabi,2001.
Güler, Zekeriya. “Tebliğin Mahiyeti ve Sınırları”, Kutlu Doğum 2003: İslam'ın Güncel Sunumu, (2006):11-18.
Hacımüftüoğlu, Esra. “Kur’ȃn-ı Kerȋm’de İrşȃd Bağlamında “Mücadele” Kavramının İncelenmesi”, Muş Alparslan Üni̇versi̇tesi̇ Sosyal Bi̇li̇mler Dergisi, 2/2, (Aralık 2014): 23-42.
Hicazi, Muhammed Mahmud. Furkan Tefsiri. İstanbul: İlim Yayınları, 2004.
Huvvârî, Hud b. Muhakkem. Tefsirü Kitabillahi’l-Aziz. Beyrut: Dârü garbi’l-İslam, 1990.
İbn Ali, İbn Âdil Ebû Hafs Ömer. el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb. 20 Cilt. Beyrut: 1998.
İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib. el-Muharrarü’l-vecîz, 6 Cilt. Beyrut: Dârü’lkütübi’l-ilmiyye, 1422.
İbn Acîbe, Ebü’l‐Abbâs Ahmed b. Muhammed. el-Bahru’l-medîd. Çev. Dilaver Selvi, 8 Cilt. İstanbul: Semerkant Yayınları, 2012.
İbn Aşur, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. Tefsîru’ttahrîr ve’t-tenvîr, 30 Cilt. Tunus: ed-dârü’t-Tunusiyye,1984.
İbn Faris, Ebu’l-Huseyn Ahmed. Mu’cemu’l Mekâyis fi’l-Luğa. 2 Cilt. yy.: Dârü’l-fikir, 1979.
İbn Kasım, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. ed-Dımaşkı. Mehasinü’t-Tevil, 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1418.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Thk. Mustafa Muhammed, Mustafa Fadl el- Acmavî, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419.
İbn Manzur, İbü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî erRüveyfiî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dârü Sadr,1414.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. 4 Cilt. Beyrut:1987.
İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed Râğıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Marife, 2005.
Karaman, Hayreddin ve diğ. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2004.
Kazancı‚ Ahmet Lütfi. “Hz. Muhammed’in Tebliğinin Kalıcı Olması”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2, (1987):134.
Kelbî, Ebü’l-Kasım Muhammed b. Ahmed, İbn Cüzey, et-Teshîl li ulûmi’t-tenzîl. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Erkam, 1416.
Keyifli, Şükrü. “Cami Merkezli Hizmetlerde Din Dili”, Cunda Toplantıları I Din Dili Çalıştayı, (05-06 Mayıs 2018):35-53.
Koç, Ahmet. Kur’ân’da İnsan ve Hz. Muhammed. İstanbul: Rağbet Yayınları,2002.
Koç, Turan. Din Dili. İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi li-ahkâmi’lKurʾân. 20 Cilt. Beyrut: 1988.
Kuşeyrî, Ebü’l-Kasım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Letâifü’l-İşârât. 3 Cilt. Mısır: el-Heyeti’l-Mısriyye, ty.
Kutluer, İlhan. “Hikmet”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları,1998, 17/503.
Macit, N. Dünya Dil Sistemi ve Dini Söylem. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2010.
Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. 10 Cilt. Beyrut: 2005.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-Uyun. 6 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
Meragı, Ahmed Mustafa. Tefsirü’l-Meragı. 30 Cilt. Kahire: Şirketi Mektebe,1946. Mert, Musa. “Çocuklarla ve Gençlerle İletişimde Din Dili - Yeni Yaklaşımlar ve Öneriler”, Cunda Toplantıları I Din Dili Çalıştayı, (05-06 Mayıs 2018):175-193.
Mevdûdî, Ebu Ala. Tefhîmü’l-Kur’ân. Çev. Muhammed Han Kayani ve diğ. 6 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları,1986.
Nahcuvânî, Nimetullah b. Mahmûd. el-Fevâtihu’l-ilâhiyye ve’l-mefâtîhu’l-gaybiyye elmûveddihatü li’l-kelimi’l-Ḳurʾâniyye ve’l-hikemi’l-furḳâniyye. Mısır: Dârü kitabî,1999.
Nesefî, Ebu’l-Berakât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medarikü’t-tenzil ve hakaikü’t-Tevil. 3 cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye,1998.
Önkal, Ahmet. Rasulullah’ın İslam’a Da’vet Metodu. Konya: Esra Yayıncılık, 1994.
Özervarlı, M. Sait. Kelâm’da Yenilik Arayışları. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, 1998.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru'l-Kebir (Mefatihu'l·Gayb). Beyrut: Dârü'lkütübi’l-İlmiyye, 1990.
Rıza, Reşid Muhammed. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr). 12 Cilt. Beyrut 1999.
Saka, Şevki, Kur’an-ı Kerim’in Davet Metodu. İstanbul: Seha Neşriyat, 1991.
Sıddık Han, Ebu’t-Tayyib Muhammed. Fethu’l-Beyan fî Mekâsıdi’l Kurân. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-asriyye,1992.
Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-Sanânî el-Yemeni. Fethul Kadir: el-Cami beyne Fenneyir-Rivayeti ved-Dirayeti min İlmi’t-Tefsir. 6 cilt. Beyrut: Dârü İbn Kesir,1414.
Şirbînî, Hatîb Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. es-Sirâcü’l-Münîr. 4 Cilt. Beyrut: 2004.
Tabatabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’l-a’lemî, 1973.
Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, 24 Cilt. Kahire: Dârü’l-hicr, 2001.
Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. Hasen. Mecmau’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. yy.: Dârü’l-marife, 1988.
Tokat, Latif. “Dinin Sembolik Dili”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 1/6, (2009):75-98
Tûsî, Ebû Cafer Muhammed. et-Tibyân. fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Mektebü’l-İlam,1409.
Uçkan, Levent. “Dînî Eğitimde Etkili İletişim: Caminin “Câmi” Olabilmesi ve Din Dili, V. Ulusal Din Görevlileri Sempozyum Bildirileri (9-10-11 Mayıs 2014-Mardin): Toplumsal Barışa Katkısı Açısından Cami ve Din Görevlileri, (2015): 372-386.
Uludağ, Süleyman. İslam’da İrşad. İstanbul: Marifet Yayınları, 2001.
Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur'ân Dili. 10 cilt. İstabul: Eser Neşriyat, 1979.
Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri. 13 cilt. İstanbul: Anadolu Yayınları,1986.
Zebîdî, Ahmed b. Ahmed. Tecrid-i Sarih Tercemesi. Çev. Ahmet Naim, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı,1984.
Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşaf an hakaik gavâmidi’t-tenzil. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-Arabi, 1407.
Zeydan, Abdulkerim. İslam Davetinin Esasları, Çev. Veli Ulutürk-Mehmet Karabulut, İstanbul: Risale Yayınları, 1988.
Zürâi, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ed-Dımaşkî el-Hanbelî. Tefsirü’l-Kurâni’l-Kerim. 3 Cilt. Beyrut: Dârü Mektebeti Hilal, 1410.