ÇANKIRI ġEHRĠNĠN ESKĠ MAHALLELERĠ

Çankırı Ģehrinin, kuruluĢ tarihi, Antik Dönemin baĢlangıcına kadar uzanır. Bir kale yerleĢmesi olarak kurulan Ģehir zamanla surların dıĢına çıkarak kalenin güney eteklerine doğru geliĢmiĢtir. Osmanlı Devleti‘nden Cumhuriyete intikal eden Ģehrin, mahallelerinin isimleri 1934-1937 yıllarındaki imar ve kadastro düzenlemelerle değiĢtirilmiĢtir. Düzenleme öncesinde 24‘ü bulan mahalle sayısı, düzenlemeyle 10 mahalleye indirilmiĢtir. Eski mahalle isimleri olarak: Ali Bey, Alaca Mescit, Buğday Pazarı, Cami-i Kebir, Çetince, Hacı Ġsmail Ağa, Halil Ağa, Hoca Elvan, Hoca Ġbrahim, Hoca BahĢayiĢ, Ġmaret, KarataĢ, Perdedar, Saray, ġeyh Osman, Tabakhane, Tatlı Pınar, TaĢ Mescit, Tevfikiye, Yapar, Yeni, Yoğurtçu, Hatır Safa ve Çukur bulunmaktaydı. Bu mahallelerin bir kısmı, Cumhuriyet, Karatekin, Mimar Sinan, Ġncili ÇeĢme ve Aksu Mahallesi isimleri altında birleĢtirilmiĢ, diğerleri ise Ali Bey, Buğday Pazarı, KarataĢ, Yeni ve Tabakhane Mahallesi olarak eski isimlerini korumuĢtur. Cumhuriyet dönemi, Belediye kayıtlarında ve özellikle nüfus kütüklerinde kayıtlı, isimleri değiĢen mahallelerin halihazırda nerede olduğu Ģimdiye kadar yapılan hiçbir akademik çalıĢmada ortaya konulmamıĢtır. Büyük bir kısmı Çankırı Kalesinin güneyinde, eski Ģehir çekirdeği içinde yer alan bu mahalleler, üçerli beĢerli Ģekilde birleĢtirilerek yeniden isimlendirilmiĢtir. Ġsim değiĢikliği nedeniyle, tarihi ve coğrafi bilgilerin mekânsal bağlantılarını kuramamak araĢtırmacılar için büyük güçlükler çıkartmaktadır. Halen Çankırı Ġli Nüfus Müdürlüğü tarafından kullanılan bu eski mahalle isimleri nerelere karĢılık gelmekteydi? Bu çalıĢmayla, 1930-40‘lı yıllardaki düzenlemelerden sonra mekânsal bilinirliklerini yitiren eski mahalle isimlerinin ve yerlerinin, günümüz mahalle sisteminde ne Ģekilde yer aldığı ortaya konulmuĢ ve harita üzerinde gösterilmiĢtir.

THE OLD NEĠGHBORHOODS OF CANKIRI CĠTY

The history of Çankırı City dates back to the ancient times. The city, which was established as a castle settlement, gradually went beyond the walls and developed towards the southern skirts of the castle. The names of the old neighborhoods of the city, which passed down from the Ottoman Empire to the present day, were changed with the regulations made between 1934- 1937. Before these regulations, the number of neighborhoods, which reached up to 24 in total, was reduced to 10. Ali Bey, Alaca Mescit, Buğday Pazarı, Cami-i Kebir, Çetince, Hacı Ġsmail Ağa, Halil Ağa, Hoca Elvan, Hoca Ġbrahim, Hoca BahĢayiĢ, Ġmaret, KarataĢ, Perdedar, Saray, ġeyh Osman, Tabakhane, Tatlı Pınar, TaĢmescit, Tevfikiye, Yapar, Yeni, Yoğurtçu, Hatır Safa and Çukur neighborhoods were present before this arrangement. With this arrangement, the neighborhood boundaries were re-build under the names of Cumhuriyet, Karatekin, Mimar Sinan, Ġncili ÇeĢme and Aksu but Ali Bey, Buğday Pazarı, KarataĢ, Tabakhane and Yeni neighborhoods preserved their old names and places. All of these old neighborhoods‘ names and locations, which are mentioned in the old municipal registers and especially in the population registers, has not been revealed exactly. These old neighborhoods, which are located in the south of Castle, as the old city core, were renamed by combining together. Today its impossible to establish spatial connections of historical and geographic information about these unknown neighborhood locations. This makes great difficulties for researchers. In this study, we try to determinate how the old neighborhood system turns in to the new neighborhood system at 1930s to 1940s. We also make connections with the current neighborhood system and make a map which displays the old neighborhoods. In this way, it become possible to locate the old neighborhoods of Çankırı city.

PDF

___

Akyol, Ġ. (2018). Çankırı Şairleri Ahmet Talat Onay. Dr. Kamil Urga Çankırı AraĢtırmalar Merkezi. Yay. No.:65, Çankırı: Kayıkçı Ofset.
Arslan, Y. (2006). Teberrükat Vakfiye Defteri. Çankırı Araştırmaları Dergisi, 1(1), 133-164.
Arslan, Y. (2008a). XIX. Yüzyılda Çankırı Esnaf TeĢekkülleri ve ĠĢ Kolları Bakımından Çankırı Temettuat Defterine Genel Bir BakıĢ. Çankırı Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 9-22.
Arslan, Y. (2008b). XIX Yüzyılda Çankırı Sosyo-Ekonomik Hayatına Genel Bir BakıĢ, . 100. Yıla Doğru Çankırı içinde (393-410). ). 4. Çankırı Kültürü Bilgi ġöleni Bildirileri, Çankırı Valiliği. Çankırı:Görsel Tanıtım Ajans Basım.
Ayhan, B. (1988). Çankırı ve İlçeleri, Ankara:Gülay Ajans. Çankırı Valiliği. (1973). Çankırı İl Yıllığı, Ankara:Ata Yayınevi.
Drew-Bear, T. (2008). Antik Dönemde Çankırı. 100. Yıla Doğru Çankırı içinde (61-68). 4. Çankırı Kültürü Bilgi ġöleni Bildirileri, Çankırı Valiliği, Çankırı:Görsel Tanıtım Ajans Basım.
Ekinci, C. ve Arslan, Y. (Ed.). (2008). Osmanlı Belgelerinde Çankırı. BaĢbakanlık Devlet ArĢivleri Genel Müd. ve Çankırı Belediyesi, Dr. Kamil Rıfkı Urga Çankırı AraĢtırmaları Merkezi, Ankara:Öncü Basımevi.
Elibol, A. (2008). XIX Yüzyıl Başlarında Çankırı, Çankırı:Kayıkçı Ofset.
Ergenç, Ö. (1984). Osmanlı ġehrinde Mahallenin ĠĢlev ve Nitelikleri Üzerine. H. Ġnallcık, N. Göyünç ve H.W. Lowry (Eds.), Osmanlı Araştırmaları IV içinde (s.69-71), Ġstanbul:Enderun Kitapevi.
Gökmen, B. (2011). Çankırı İli Coğrafyası, Çankırı Belediyesi Kültür Yay. Çankırı:Yenigün Ofset Matbacılık.
Kankal, A. (2011). XVI. Yüzyılda Çankırı. Çankırı. Belediyesi Kültür Yay.Çankırı:Yenigün Ofset Matbacılık.
Recep, F. (2007). Osmanlı Tahrir ve Nüfus Kayıtlarına Göre Çankırı'nın Merkezine (Nefs) ait Mahalle Ġsimleri, Çankırı Araştırmaları Dergisi, 2( (2), 113-118.
Roykayı, L. (1928). Çankırı Vilayeti Belediye Hudut Haritası,, Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Kamil Urga Çankırı AraĢtırmaları Merkezi.
Softa, S. (2008). ġehir ve Kimlik: Çankırı Sokakları. Çankırı Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 233-248.
Üçok, A.K. (1949). Çankırı Coğrafyası. Çankırı:Çankırı Ġl Basımevi.
Yenigürbüz, E. (2006). Tbp. Kd.Alb. Rıfkı Kamil Urga (1880-1966). Çankırı Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 297-303.
Yılmaz, M. (1994). Çorum Ġlinde Endüstrinin Tarihsel GeliĢimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2 (1), 55-71.
Yiğit, Ġ. (2019). Çankırı ġehri'nin Mekansal GeliĢimi. International Journal of Geography and Geography Education, 39, 203-220