19679

İtilaf Devletlerinin Çanakkale’yi Tahliyesinin Türk Basınına Yansımaları

Türk kamuoyu, Birinci Dünya Savaşı’nın ve Osmanlı Devleti’nin kaderini yakından ilgilendiren Çanakkale Cephesi’yle ilgili gelişmeleri anbean takip etmiştir. Çanakkale Cephesi’nde başarılı olamayacağını anlayan İngilizler tahliye kararı almışlardır. Türk ordusu İngilizlerin Arıburnu ve Anafartalar’dan kademeli olarak gerçekleştirdiği tahliyeyi fark edememiştir. İngilizlerin Seddülbahir’i tahliyesi ise daha sıkıntılı olmuş ve geride önemli miktarda silah, cephane, gıda maddesi, giyim eşyası, ilaç, ulaşım ve haberleşme araçları bırakarak neredeyse sadece askerlerini çekebilmiştir. İngilizlerin savaş gemileriyle sürekli Türk bölgelerini bombalaması tahliyenin gizlenmesini ve rahat yapılmasını sağlamıştır. Türk basını, İtilaf kuvvetlerinin Çanakkale’den çekilmesini Türk milletinin asırlardan beri şevkle beklediği büyük bir zafer olarak duyurmuştur. İtilaf kuvvetlerinin Gelibolu’yu tamamen tahliye etmesinin duyulması tüm ülkeyi sevince boğmuş ve bu önemli zafer haberi tüm il ve ilçelerde coşkuyla kutlanmıştır. İstanbul’da bütün şehir, bayraklarla donatılmış ve sevinç gösterileri düzenlenmiştir. Türk basınında çıkan değerlendirmelerde Çanakkale Savaşı ile İtilaf Devletlerinin dünyadaki itibarının zedelendiği, savaşın İttifak Devletlerinin lehine döndüğü ve Rusya’nın zor durumda kaldığı dile getirilmiştir. Çanakkale harekâtı sonrası Türk ordusu diğer cephelerde daha rahat hareket etme imkânı yakalamıştır. İtilaf Devletlerinin Çanakkale Cephesi’nde başarısız olarak geri çekilmesi kamuoyunda savaşın gidişatını önemli ölçüde değiştireceği ve tüm dünyayı etkileyen siyasi, askerî ve sosyoekonomik sonuçlar doğuracağı gibi beklentiler ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Türk Bası

Turkish public kept abreast of all the latest developments about Gallipoli Front which was closely related with the fate of the First World War and Ottoman State. Having understood the impossibility of being successful at Gallipoli Front, British Army decided to evacuate the Peninsula. Turkish troops could not notice the gradual British evacuation from Anzac Cove and Suvla Bay. Evacuation of Helles for British troops was more troublesome; leaving behind a significant amount of weapons, ammunition, food, clothing, medicine, means of transportation and communication they had to be content with the evacuation of their soldiers. Bombing Turkish areas by the warships continuously enabled British troops to hide the evacuation.On Turkish Press, Allied evacuation of Gallipoli was announced as a great victory which Turkish nation had been waiting eagerly for centuries. Evacuation of Gallipoli news enraptured the whole country and all provinces and districts celebrated that important victory news enthusiastically. Turkish flags were waving in every part of İstanbul and demonstrations were held. In the evaluations of Turkish press it is expressed that besides ruining the reputation of Allies, Gallipoli War turned the course of the war to Central Powers’ advantage. Moreover, Russia was stuck in a difficult situation with the Gallipoli victory. After Gallipoli War, Turkish troops caught the opportunity to move freely in the other fronts. Allied evacuation of Gallipoli with a failure led to such expectations in public that Gallipoli victory would change the course of the war and would cause some political, military and socio-economic results which could affect the whole word

Keywords:

The First World War Gallipoli Front, Turkish Press, Evacua,

PDF

___

Acaba Nereye Gidiyorlar?, Tasvir-i Efkâr, 23 Aralık 1915

Ağaoğlu Ahmet, Muvaffakiyet-İ Harbiye, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915

Ağaoğlu Ahmet, Türkün Bayramı, Tercüman-ı Hakikat, 21 Aralık 1915

Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekâtı, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2014, s. 177-180

Büyük Zafer Karşısında, İkdam, 11 Ocak 1916

Büyük Zafer, Tercüman-ı Hakikat, 21Aralık 1915

Cemil Hakkı Seddülbahir’de Tekeburnu Depoları, Tanin, 16 Ocak 1916

Cemil Hakkı Seddülbahir’de Zığındere’de, Tanin 14 Ocak 1916

Cemil Hakkı, Ertuğrulkoyu ve Seddülbahir Tanin, 22 Ocak 1916

Cemil Hakkı, Seddülbahir’de Ganimetlere Giderken, Tanin 29 Aralık 1916

Cemil Hakkı, Seddülbahir’de Yarım Kalan Tahmin, Tanin, 7 Ocak 1916

Cemil Hakkı, Seddülbahir’de-2 Yarım Kalan Tahmin, Tanin, 8 Ocak 1916

Çanakkale Muvaffakiyeti ve Ecnebi Matbuatının Takdiratı, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915

Çanakkale Muzafferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 22 Aralık 1915

Çanakkale Muzafferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915

Çanakkale Muzafferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 24 Aralık 1915

Düşmanın Münhezimen Terk ve Tahliye Ettiği Anafartalar, Tasvir-i Efkâr, 22 Aralık 1915

Düşmanlarımızın Zelilane Tevli, İkdam, 23 Aralık 1915, (isimsiz makale)

Enver Paşa’nın Beyanatı, Tasvir-İ Efkâr, 12 Ocak 1916

Gelibolu Muzafferiyeti Münasebeti İle, Sabah, 23 Aralık 1915

Gelibolu Ricati Hakkında, Tasvir-i Efkâr, 25 Aralık 1915

Gelibolu Şebihceziresi Tamamen Tathir Edildi, Tasvir-İ Efkâr, 10 Ocak 1916

Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, C.V, 1. Kitap, Ankara, Genelkurmay Basımevi, s.281-289.

Haza Min Fazli Rabbina, Sabah, 22 Aralık 1915

İngilizler Anafartalar’da ve Arıburnu’nda Denize Döküldüler, Tasvir-i Efkâr, 21 Aralık 1915

Joseph Pomiankowski, Osmanlı İmparatorluğunun Çöküşü, İstanbul, Kayıhan Yayınları 2003, s.121-122.

Meclis-i Millîmizde Şanlı Bir Gün, İkdam, 11 Ocak 1916

Müttefiklerimizin Takdiratı, Tercüman-ı Hakikat, 23 Aralık 1915

Naçar Kalanların Kafilesi!, Tasvir-i Efkâr, 25 Aralık 1915

Ne Bırakmışlar Neler Bırakmışlar?, Tasvir-i Efkâr, 17 Şubat 1916

Neler Tahayyül Ediyorlardı !, İkdam, 11 Ocak 1916

Seddülbahir Meşher-i Ganaim, Tasvir-i Efkâr, 12 Ocak 1916, Başlık Yanlış

Seddülbahir Şiddetli Ateş Altında, Tasvir-i Efkâr, 9 Ocak 1916

Seddülbahir’de Kahır ve Tedmir Olunacaklar, Tasvir-i Efkâr, 2 Ocak 1916

Sekiz Ayda Ayasofya’dan Aksaray’a Gidememek Meselesi!, Tasvir-İ Efkâr, 19 Şubat 1916

Söz ve İcraat, Tercüman-ı Hakikat, 24 Aralık 1915 (isimsiz makale)

Taşrada Tezahürat, Tercüman-ı Hakikat, 23 Aralık 1915

Tebliğ-i Resmî, İkdam, 23 Aralık 1915

Tebliğ-i Resmî, Sabah, 22 Aralık 1915

Vakayı Harbiye, Tercüman-ı Hakikat,24 Aralık 1915 siyasiyat

Yeni Safha, Tasvir-i Efkâr, 11 Ocak 1916 (isimsiz makale)

Yunus Nadi, Azim ve İmanın Zaferi, Tasvir-i Efkâr, 22 Aralık 1915

Yunus Nadi, Cihan Harbinde Osmanlı Ordusu, Tasvir-İ Efkâr, 14 Ocak 1916

Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılâp Tarihi, Cilt:3, Kısım: I, Ankara, 1991, s. 385-386

Zaferin İtmamı, Tasvir-i Efkâr,10 Ocak 1916 (isimsiz makale)