İtilaf devletlerinin Çanakkale'yi tahliyesinin Türk basınına yansımaları

Türk kamuoyu, Birinci Dünya Savaşının ve Osmanlı Devletinin kaderiniyakından ilgilendiren Çanakkale Cephesiyle ilgili gelişmeleri anbean takip et-miştir. Çanakkale Cephesinde başarılı olamayacağını anlayan İngilizler tahliyekararı almışlardır. Türk ordusu İngilizlerin Arıburnu ve Anafartalardan kade-meli olarak gerçekleştirdiği tahliyeyi fark edememiştir. İngilizlerin Seddülbahiritahliyesi ise daha sıkıntılı olmuş ve geride önemli miktarda silah, cephane, gıdamaddesi, giyim eşyası, ilaç, ulaşım ve haberleşme araçları bırakarak neredeysesadece askerlerini çekebilmiştir. İngilizlerin savaş gemileriyle sürekli Türk böl-gelerini bombalaması tahliyenin gizlenmesini ve rahat yapılmasını sağlamıştır.Türk basını, İtilaf kuvvetlerinin Çanakkaleden çekilmesini Türk milletininasırlardan beri şevkle beklediği büyük bir zafer olarak duyurmuştur. İtilaf kuv-vetlerinin Geliboluyu tamamen tahliye etmesinin duyulması tüm ülkeyi sevin-ce boğmuş ve bu önemli zafer haberi tüm il ve ilçelerde coşkuyla kutlanmıştır.İstanbulda bütün şehir, bayraklarla donatılmış ve sevinç gösterileri düzenlen-miştir. Türk basınında çıkan değerlendirmelerde Çanakkale Savaşı ile İtilafDevletlerinin dünyadaki itibarının zedelendiği, savaşın İttifak Devletlerininlehine döndüğü ve Rusyanın zor durumda kaldığı dile getirilmiştir. Çanakkaleharekâtı sonrası Türk ordusu diğer cephelerde daha rahat hareket etme imkânıyakalamıştır. İtilaf Devletlerinin Çanakkale Cephesinde başarısız olarak geriçekilmesi kamuoyunda savaşın gidişatını önemli ölçüde değiştireceği ve tümdünyayı etkileyen siyasi, askerî ve sosyoekonomik sonuçlar doğuracağı gibi bek-lentiler ortaya çıkarmıştır.

Reflections of allied evacuation of the Gallipoli Peninsula on Turkish press

Turkish public kept abreast of all the latest developments about GallipoliFront which was closely related with the fate of the First World War and Otto-man State. Having understood the impossibility of being successful at GallipoliFront, British Army decided to evacuate the Peninsula.Turkish troops could not notice the gradual British evacuation from An-zac Cove and Suvla Bay. Evacuation of Helles for British troops was more trou-blesome; leaving behind a significant amount of weapons, ammunition, food,clothing, medicine, means of transportation and communication they had to becontent with the evacuation of their soldiers. Bombing Turkish areas by the war-ships continuously enabled British troops to hide the evacuation.On Turkish Press, Allied evacuation of Gallipoli was announced as a greatvictory which Turkish nation had been waiting eagerly for centuries. Evacuationof Gallipoli news enraptured the whole country and all provinces and districtscelebrated that important victory news enthusiastically. Turkish flags were wav-ing in every part of İstanbul and demonstrations were held. In the evaluationsof Turkish press it is expressed that besides ruining the reputation of Allies, Gal-lipoli War turned the course of the war to Central Powers advantage. Moreover,Russia was stuck in a difficult situation with the Gallipoli victory. After Gallip-oli War, Turkish troops caught the opportunity to move freely in the other fronts.Allied evacuation of Gallipoli with a failure led to such expectations in publicthat Gallipoli victory would change the course of the war and would cause somepolitical, military and socio-economic results which could affect the whole word.

PDF

___

Acaba Nereye Gidiyorlar?, Tasvir-i Efkâr, 23 Aralık 1915
Ağaoğlu Ahmet, Muvafakiyet-İ Harbiye, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915
Ağaoğlu Ahmet, Türkün Bayramı, Tercüman-ı Hakikat, 21 Aralık 1915
Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekâtı, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2014, s. 177-180
Büyük Zafer Karşısında, İkdam , 11 Ocak 1916
Büyük Zafer, Tercüman-ı Hakikat, 21Aralık 1915
Cemil Hakkı Seddülbahirde Tekeburnu Depoları, Tanin, 16 Ocak 1916
Cemil Hakkı Seddülbahirde Zığınderede, Tanin 14 Ocak 1916
Cemil Hakkı, Ertuğrulkoyu ve Seddülbahir Tanin, 22 Ocak 1916
Cemil Hakkı, Seddülbahirde Ganimetlere Giderken, Tanin 29 Aralık 1916
Cemil Hakkı, Seddülbahirde Yarım Kalan Tahmin, Tanin, 7 Ocak 1916
Cemil Hakkı, Seddülbahirde-2 Yarım Kalan Tahmin, Tanin, 8 Ocak 1916
Çanakkale Muvafakiyeti ve Ecnebi Matbuatının Takdiratı, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915
Çanakkale Muzaferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 22 Aralık 1915
Çanakkale Muzaferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 25 Aralık 1915
Çanakkale Muzaferiyeti ve Vilayatta Sürur, Tercüman-ı Hakikat, 24 Aralık 1915
Düşmanın Münhezimen Terk ve Tahliye Ettiği Anafartalar, Tasvir-i Efkâr, 22 Aralık 1915
Düşmanlarımızın Zelilane Tevli, İkdam, 23 Aralık 1915, (isimsiz makale) Enver Paşanın Beyanatı, Tasvir-İ Efkâr, 12 Ocak 1916
Gelibolu Muzaferiyeti Münasebeti İle, Sabah , 23 Aralık 1915
Gelibolu Ricati Hakkında, Tasvir-i Efkâr, 25 Aralık 1915
Gelibolu Şebihceziresi Tamamen Tathir Edildi, Tasvir-İ Efkâr, 10 Ocak 1916
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, C.V, 1. Kitap, Ankara, Genel- kurmay Basımevi, s.281-289.
Haza Min Fazli Rabbina, Sabah , 22 Aralık 1915
İngilizler Anafartalarda ve Arıburnunda Denize Döküldüler, Tasvir-i Efkâr, 21 Aralık 1915
Joseph Pomiankowski, Osmanlı İmparatorluğunun Çöküşü, İstanbul, Kayıhan Yayınları 2003, s.121-122.
Meclis-i Millîmizde Şanlı Bir Gün, İkdam, 11 Ocak 1916
Müttefklerimizin Takdiratı, Tercüman-ı Hakikat, 23 Aralık 1915
Naçar Kalanların Kaflesi!, Tasvir-i Efkâr, 25 Aralık 1915
Ne Bırakmışlar Neler Bırakmışlar?, Tasvir-i Efkâr, 17 Şubat 1916
Neler Tahayyül Ediyorlardı !, İkdam , 11 Ocak 1916
Seddülbahir Meşher-i Ganaim, Tasvir-i Efkâr, 12 Ocak 1916, Başlık Yanlış Seddülbahir Şiddetli Ateş Altında, Tasvir-i Efkâr, 9 Ocak 1916
Seddülbahirde Kahır ve Tedmir Olunacaklar, Tasvir-i Efkâr, 2 Ocak 1916
Sekiz Ayda Ayasofyadan Aksaraya Gidememek Meselesi!, Tasvir-İ Efkâr, 19 Şubat 1916
Söz ve İcraat, Tercüman-ı Hakikat, 24 Aralık 1915 (isimsiz makale)
Taşrada Tezahürat, Tercüman-ı Hakikat, 23 Aralık 1915
Tebliğ-i Resmî, İkdam , 23 Aralık 1915
Tebliğ-i Resmî, Sabah, 22 Aralık 1915
Vakayı Harbiye, Tercüman-ı Hakikat,24 Aralık 1915 siyasiyat
Yeni Safha, Tasvir-i Efkâr, 11 Ocak 1916 (isimsiz makale)
Yunus Nadi, Azim ve İmanın Zaferi, Tasvir-i Efkâr, 22 Aralık 1915
Yunus Nadi, Cihan Harbinde Osmanlı Ordusu, Tasvir-İ Efkâr, 14 Ocak 1916
Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılâp Tarihi, Cilt:3, Kısım: I, Ankara, 1991, s. 385-386
Zaferin İtmamı, Tasvir-i Efkâr,10 Ocak 1916 (isimsiz makale)